Beurzen kleuren rood: is dit een tijdelijke correctie of een langdurige crash?

De timing van de eerste renteverhoging van de Japanse centrale bank vorige week was op zijn minst gezegd ongelukkig. Samen met de vrees voor een recessie in de Verenigde Staten heeft de Nippon Ginko de zenuwen van beleggers op scherp gezet.

Het tegenvallende Amerikaanse banenrapport scherpte vrijdag de vrees voor een economische crisis in de Verenigde Staten aan. “De werkloosheidsgraad kwam uit op 4,3 procent, terwijl slechts 4,1 procent verwacht werd”, zegt Philippe Gijsels, strateeg bij BNP Paribas Fortis. Nog belangrijker is dat beleggers wereldwijd in die werkloosheidsgraad het ultieme bewijs zien dat de Verenigde Staten afstevenen op recessie. Door de regel van Sahm.

Econome Claudia Sahm kwam in 2019 tot de vaststelling dat de voorbije 50 jaar er steevast een recessie volgde, telkens wanneer het driemaandelijks voortschrijdend gemiddelde van de werkloosheidsgraad minstens een half procentpunt hoger uitkwam dan het laagste peil van de voorgaande twaalf maanden. De Federal Reserve Bank of St. Louis houdt op zijn website een grafiek van die maandelijkse indicator bij. Gewoon even googelen. In juli lag het driemaandelijks voortschrijdend gemiddeld 0,53 procentpunt boven dat laagste peil van het voorbije jaar.

“Een stijging van de werkloosheidsgraad, zoals we die vandaag zien in de Verenigde Staten bleek in het verleden een goede voorspeller van tragere economische groei”, weet ook Gijsels. “We wisten voor de zomer al dat de economie niet te veel naar links of naar rechts mocht. De economie mocht wel een beetje vertragen, zodat de inflatie vertraagt en de centrale banken de rente kunnen verlagen. Die economische vertraging mag echter niet te snel gaan, want we willen een zachte landing.”

De Federal Reserve loopt achter de feiten, meent de strateeg. Gijsels: “The Fed is behind the curve, maar de Amerikaanse centrale bank kan die fout ook weer snel rechtzetten door de rente nog voor de vergadering van 18 september te verlagen. De markt rekent daar al enigszins op. Het zou niet de eerste keer zijn dat de Federal Reserve zoiets doet. De Amerikaanse centrale bank heeft er zelfs een beetje een reputatie voor. Bovendien kunnen centrale bankiers ook eerst met woorden ingrijpen – “we zullen doen wat nodig is” – en daarna met daden. Soms volstaan die woorden al om de markten te kalmeren.”

Zuurstof voor de beurzen

Vroeg of laat komt er actie van de centrale banken “en die zal voor zuurstof zorgden”. Gijsels hint zelfs op een gecoördineerde actie van de Amerikaanse, Europese en Japanse centrale banken. Hij kijkt daarvoor ook uit naar Jackson Hole, een befaamde bijeenkomst van centrale bankiers in de Rocky Mountains in Wyoming die dit jaar op 22 en 23 augustus plaatsvindt. De economen van ING daarentegen denken niet dat de Fed tussentijds zal tussenkomen, tenzij er nog systemische risico’s opduiken.

Het ondernemersvertrouwen in de Amerikaanse dienstensector stelde ING-econoom James Knightley maandag ook ietwat gerust. “De Amerikaanse dienstensector is gegroeid in juli, na de krimp in juni, en meer dan verwacht door economen. Dit nieuwe cijfer suggereert dat er geen onmiddellijke recessiedreiging is.” De zogenoemde ISM non manufacturing index zorgde wellicht ook voor een tempering van de verliezen op Wall Street, omdat het niet in het recessieverhaal van beleggers paste.

Gijsels wijst er ook op dat we augustus zijn, vakantieperiode. “Niet iedereen houdt zich tijdens de zomer evenveel bezig met zijn beleggingen en dat maakt dat er wel eens vaker overdreven bewegingen zijn in augustus. Beleggers maken 80 procent van hun winst in de periode oktober tot mei. Vandaar de oude beurswijsheid: sell in may and go away. Vorig jaar nog zagen we in augustus een correctie, die door een eindejaarsrally weer werd goedgemaakt.”

Veel schade

Gijsels geeft wel toe: “Er is op een paar dagen veel schade aangericht.” De Japanse Nikkei-index zakte maandag 12,4 procent, het grootste dagverlies sinds 1987, nadat hij vrijdag al 5,8 procent had verloren. Japan ligt in het epicentrum van de wereldwijde schokgolf die over de beurzen spoelt, omdat de Japanse centrale bank vorige week onverwacht het geweer van schouder veranderde. De Nippon Ginko houdt kredieten al veel langer, veel goedkoper dan de andere centrale banken van grote landen.

Beleggers uit Japan, maar ook ver daarbuiten, zijn daarom geld beginnen lenen in Japanse yen om te beleggen in activa die veel meer geld opbrengen zoals Amerikaanse technologie-aandelen en overheidsobligaties, zoals bitcoin en goud. Aan dat tijdperk komt nu een einde, want de renteverhogingen zijn ingezet. Nu krediet in Japan duurder wordt, moeten beleggers hun kar keren. Dat betekent posities afbouwen om leningen terug te betalen.

De verliezen op de Amerikaanse en Europese beurzen waren maandag lang niet zo historisch als in Japan (of Taiwan waar de sterindex zelfs het grootste dagverlies sinds 1967 leed). De S&P500 sloot uiteindelijk op 3 procent verlies, de Dow Jones ging 2,6 procent lager en de Nasdaq Composite 3,4 procent. De Bel-20 verloor 3,2 procent, met de Belgische holding Sofina als rode lantaarn met een verlies van 4,8 procent. De vraag is natuurlijk of we nu vertrokken zijn voor nog veel meer slechte beursdagen of er beterschap op komst is.

3.000 miljard dollar of meer

“Het afwikkelen van die fameuze carry trade kan relatief snel verlopen. Ik schat dat het eerder dagen dan weken of maanden zal duren”, stelt Gijsels. “Niemand weet hoeveel geld er precies in omgaat. Er zijn schattingen van 3.000 miljard dollar, maar het kan evengoed een veelvoud zijn. Al die posities moeten dichtgegooid worden. Ook posities zoals goud die net zouden moeten profiteren van het vooruitzicht van renteverlagingen in de Verenigde Staten. Sommige beleggers kunnen daardoor in de problemen komen. Als dat kleine visjes zijn, dan is er niks aan de hand. Als het walvissen zijn zoals het hefboomfonds LTCM, dan kan dat weer andere dominosteentjes doen omvallen.”

Pas als die grote zenuwachtigheid voorbij is, zullen we weten welke richting de beurzen uitgaan. De BNP Paribas Fortis-strateeg wijst er ook op dat de markt heel geconcentreerd is. “Er zit heel veel geld in enkele, grote Amerikaanse technologie-aandelen. Ook dat draagt bij aan spectaculaire bewegingen.” Gijsels vindt het nog wat vroeg om volop aandelen te beginnen kopen, maar de kooplijstjes mogen stilaan wel opgesteld worden. “Dit is het spreekwoordelijke vallende mes dat je nooit moet proberen te vangen. Je kunt een klein kooporder plaatsen, maar ik zou niet te veel geld ineens inzetten. De beste strategie is om af en toe wat geld te stoppen in aandelen die je al lang wilde hebben maar je tot nu toe altijd te duur vond.” Al waarschuwt Gijsels dat de beurzen nog een tijdje verder door kunnen zakken.

Lees ook: