‘Zelfstandigen op de slachtbank’

‘Er is geen platte belastingverhoging, maar een rist slinkse, onrechtstreekse maatregelen met een grote impact onder aan de streep’ oordeelt Anton Van Zantbeek, advocaat van Rivus en professor aan de Faculteit Economie en Bedrijfswetenschappen van de KU Leuven en de Fiscale Hogeschool.

Budgettaire neutraliteit is het credo van minister van Financiën Johan Van Overtveldt (N-VA). De noodzakelijke tariefverlaging van de vennootschapsbelasting moet dus worden gecompenseerd. Het is maar eerlijk dat die compenserende maatregelen in de vennootschapsbelasting worden gevonden. Zo blijft de fiscale druk in het algemeen gelijk en dragen de vennootschappen op een evenwaardige manier bij. Maar zo ziet Van Overtveldt het blijkbaar niet.

Daarvoor liet hij een eerste ballonnetje op: de beleggers moesten de verlaging van het tarief betalen. De miljarden zouden worden gevonden door een meerwaardebelasting in te voeren en de roerende voorheffing voor de zoveelste keer te verhogen. Open Vld schoot het ballonnetje uit de lucht. Ook de publieke opinie vindt het gortig dat de roerende voorheffing in vijf jaar van 10 à 15 naar 30 procent zou stijgen. Het is welletjes geweest.

Dan maar een ander ballonnetje lanceren, deze keer strategisch slimmer. Er zou een plan zijn waardoor enkel de multinationals bloeden. In Caterpillar-tijden gaat die boodschap erin als zoete koek. Er zal dan geen budgettair evenwicht zijn, maar godbetert een overschot van 112 miljoen euro. Iedereen winnaar! Driewerf hoera! Los van sceptische reacties bij CD&V en de verenigde oppositie wordt het plan algemeen goed onthaald. Een aantal goede punten werd meteen aan de pers gecommuniceerd. Zo worden in een eerste fase enkele controversiële praktijken aangepakt, zoals de excess profit rulings en de octrooiaftrek. De belastbare basis wordt verbreed door de degressieve afschrijvingen af te schaffen en de verliesaftrek te beperken. Tot slot wordt hervormd in de lijn van de internationale evoluties. Allemaal slimme ingrepen. Bravo!

Maar stilaan komen de minder prettige details aan de oppervlakte. Dan blijkt dat er vooral strategisch is gecommuniceerd. Zeker in de laatste fase van het plan vallen er onschuldige slachtoffers: de ondernemers en de zelfstandigen die hun beroep uitoefenen via een vennootschap. Denk aan een bakker, een consultant, een expert, een notaris, een winkelier of een restauranthouder. Zij zullen de zogenaamde neutraliteit cash betalen.

Aangezien die maatregelen pas tegen 2019 worden uitgerold, lijkt dat nog veraf. Misschien hoopt Van Overtveldt dat de maatregelen daardoor geruisloos passeren. De aard van de maatregelen is onderhuids: er is geen platte belastingverhoging, maar een rist slinkse, onrechtstreekse maatregelen met een grote impact onder aan de streep. Zo moet elke werkende vennoot minimaal 50 procent van de winst of 40.000 euro loon uitkeren. Dat hoge loon wordt aan socialezekerheidsbijdragen en personenbelasting onderworpen. Verder zal een reeks beroepskosten niet langer aftrekbaar zijn. De vennootschapsbelasting wordt daardoor voor zelfstandigen steeds meer een belasting op de omzet in plaats van op de winst. Die fiscaal pijnlijke logica komt het best tot uitdrukking bij de behandeling van beleggingen binnen de vennootschap. De meerwaarde op aandelen wordt volledig belast, de minderwaarde blijft niet aftrekbaar. Een schofterige en onaanvaardbare mismatch.

Maar we mogen het kind niet met het badwater weggooien. Het plan bevat goede elementen. Daarop moet voort worden ingezet. Waarom mag vastgoed, dat in waarde toeneemt, worden afgeschreven? Dat is niet logisch. Waarom blijft de koterij van de taxshelter behouden? Waarom kun je verliezen onbeperkt in de tijd overdragen? Er is dus nog wel wat laaghangend fruit. Maar de ongemeen harde aanpak van de kleine zelfstandige moet eruit. Fiscale misbruiken bestrijden is prima, maar dat is niet hetzelfde als zelfstandigen fiscaal misbruiken. Zelfstandigen kunnen enkel hopen dat Open Vld de rug recht.