‘Terwijl Peter Van Calster door zijn oversten schaamteloos naar huis gestuurd was, bereikte de restitutie op verjaard kapitaal zijn eerste miljard’

‘Zonder de eerste grote dossiers van Peter Van Calster en zijn medewerkers had het idee van de restitutie op verjaard kapitaal het meer dan waarschijnlijk afgelegd tegen de sterke tegenwind.’ Dat zegt Karel Anthonissen, gewestelijk directeur bij de BBI.

Omstreeks 1800 telde de aarde voor het eerst een miljard mensen. In 2012 had Facebook zijn miljardste gebruiker. In Vlaanderen is het een traditie dat succesvolle ondernemers ook hun eerste miljard vieren, destijds nog in Belgische frank. Nu doen ze het als een miljard euro jaaromzet gehaald wordt, of een miljard gecumuleerde winst.

Wij hebben vorige week ook zo’n feestje gebouwd. In het Brusselse gerechtsgebouw maakte de tuchtrechtbank voor de rechterlijke orde in hoger beroep het ontslag ongedaan van Peter Van Calster, de succesvolle Antwerpse fraudeprocureur. Het was maar een kleine overwinning over een van de vele hindernissen die op zijn weg gelegd zijn. Na zeventien maanden kan hij weer aan de slag. Maar we hebben met veel vrienden zijn eerste miljard gevierd.

Om dat te duiden, moeten we naar het begin van de jaren negentig, toen witwassen in de strafwet werd opgenomen. Pas tien jaar later maakte de rechtspraak duidelijk dat witwassen behandeld kon worden als een zelfstandig misdrijf. Dat betekent dat er nog wel een zogenoemd basismisdrijf aan moet voorafgaan, zoals drugshandel, fiscale fraude of een bankroof, maar dat mag ook verjaard zijn. Het moet alleen duidelijk zijn dat het geld geen legale herkomst heeft. Witwassen – verhullen en vervolgens eventueel onthullen van de opbrengst van een misdrijf – werd een stuk eenvoudiger te vervolgen. En het ‘voordeel’, zoals de wet het beleefd noemt, kan eenvoudig verbeurd verklaard worden.

Het duurde nog eens zeven jaar vooraleer in het kantoor van Peter Van Calster een nog eenvoudiger redenering ontwikkeld werd. Als het voordeel uit fiscale fraude door de rechter verbeurd verklaard kan worden, dan kunnen we evengoed aan de verdachte een spontane restitutie voorstellen.

In 2009 legde Van Calster zo’n restitutie van 82 miljoen euro voor aan de raadkamer en in 2011 nog eentje van 99 miljoen. Let wel, dit waren geen minnelijke schikkingen volgens de zogenaamde afkoopwet. Dat wilde hij niet voor zulke grote zaken; het was beter de akkoorden nog voor te leggen aan de rechter. De families die in die zaken betrokken waren, leverden ongeveer één derde van hun totale kapitaal in bij de overheid. Daarin was ook het voordeel uit lang verjaarde fraude inbegrepen.

Zo is het begrip ‘verjaard kapitaal’ ontstaan. In 2013 verscheen het voor het eerst in de regularisatiewet, met de mogelijkheid daar 35 procent op te betalen. Niemand in de regering en daarbuiten vond de maatregel erg nuttig, wie zou zoveel willen betalen? Maar goed, de regeling was geheel vrijwillig en baat het niet, het schaadt ook niet. Toch werd tot veler verrassing precies 499 miljoen binnengebracht, op een ‘verjaard kapitaal’ van 1,4 miljard euro. Dat is gemiddeld de opbrengst van drie jaar werk van zeshonderd ambtenaren van de BBI.

Die ‘allereerste’ fiscale amnestie verliep op 31 december 2013. Maar telkens weer werden mensen, nu vooral door de banken, erop attent gemaakt dat met hun geld een ‘probleempje’ was. In de periode 2014-2015 vonden ze weer oplossingen bij de fiscus, weer vaak zeer goedkoop. Bij het parket van Gent en bij Van Calster in Antwerpen bleef de lat op 35 procent liggen. Ik ken alle cijfers niet, maar in Gent ging het samen over 75 miljoen euro ‘ernstige’ restituties, verjaard kapitaal dus inbegrepen.

In 2015 voerde de regering een nieuwe regularisatiewet in. Het verschil is dat het nu verplicht is alles op te biechten. Het tarief op verjaard kapitaal stijgt jaarlijks met één procentpunt tot 40 procent in 2020. Nu is het 38 procent. In 2016 werd zo’n 50 miljoen op verjaard kapitaal betaald, in 2017 ruim 200 miljoen.

Samengesteld en samengevat: terwijl Peter Van Calster door zijn oversten schaamteloos naar huis gestuurd was, bereikte de restitutie op verjaard kapitaal zijn eerste miljard. Zonder de eerste grote dossiers van hem en zijn medewerkers had het idee het meer dan waarschijnlijk afgelegd tegen de sterke tegenwind. Het is dus hún eerste miljard. Het heeft ook tot begin dit jaar geduurd voor een minister van Financiën durfde te zeggen dat het menens was met die regeling.

Komaan, mijnheer de procureur, op naar het tweede miljard. Aan het werk. Wij hebben al enkele tienduizenden dossiers klaargelegd, en er komen er nog.