Peter Vanden Houte: ‘Zomerakkoord is omvangrijk maar mist diepgang en eenduidige koers’

Iedere week stelt MoneyTalk drie vragen aan een econoom over de economische actualiteit. Deze week laat Peter Vanden Houte, hoofdeconoom bij ING België, zijn licht schijnen over het zomerakkoord, een cashloze maatschappij en de Europese bedrijfsresultaten.

Het zomerakkoord bundelt een heleboel nieuwe fiscale en economische maatregelen. Zijn er, zowel in positieve als in negatieve zin, punten die er wat u betreft bovenuit steken?

PETER VANDEN HOUTE: “Het is moeilijk specifieke beslissingen te bestempelen als de beste of slechtste maatregel. Het zomerakkoord bevat een erg breed spectrum aan maatregelen, die bovendien op zijn zachtst gezegd weinig eenduidig zijn. Mijn algemene indruk is dat de regering tegelijkertijd gas wil geven en de handrem wil aantrekken. Zo juich ik de verlaging van de vennootschapsbelasting op zich wel toe, maar zie ik te veel andere maatregelen die het positieve effect ervan zullen tegenwerken of bemoeilijken.

“Hetzelfde geldt voor de gevolgen van het zomerakkoord voor de belegger. Een gedeeltelijke vrijstelling op inkomsten uit aandelen wordt gecombineerd met een effectentaks en een verhoging van de beurstaks.

“Overigens is de effectentaks om verschillende redenen een draak van een belasting. Los van de discussie over het belasten van grote vermogens, gaat het om een erg bizar systeem. In plaats van het bedrag te belasten dat boven op het limietbedrag van 500.000 euro komt, heeft men nu bepaald dat wie meer dan dat bedrag op zijn effectenrekening heeft, een taks van 0,15 procent op het volledige bedrag moet betalen. Wie 499.999 euro op zijn effectenrekening heeft, eindigt na de belasting dus met meer geld dan iemand die initieel over 500.001 euro beschikte.

“Je kunt ook vraagtekens plaatsen bij de rechtvaardigheid van de maatregel. De effectentaks viseert mensen die aandelen en obligaties aanhouden, terwijl dat toch niet de enige vorm van financiële rijkdom is. Mensen die hun vermogen investeren in pakweg kunst, worden volledig ongemoeid gelaten. De effectentaks is dus niet enkel belastingtechnisch een klucht, hij zal ook weinig doeltreffend zijn.

“Nogmaals, het betreft een akkoord dat in omvang zeer ambitieus is, maar in diepgang en een eenduidige koers mist. De oorzaak is niet ver te zoeken: elke regeringspartij heeft zo haar eigen dogma, wat heeft geleid tot een evenwichtig compromis waarin iedereen zich gedeeltelijk kan vinden.

“Een van de maatregelen waar ik veel minder voorbehoud bij heb, is wat je de dynamisering van de arbeidsmarkt zou kunnen noemen. Zo stapt de overheid gedeeltelijk af van vaste benoemingen en is er een uitbreiding van het actieterrein van uitzendwerk. Daarnaast verlaagt dankzij de gedeeltelijke herinvoering van de proefperiode voor veel bedrijven de drempel om mensen aan te werven.

“Anderzijds vergroten die aanpassingen de onzekerheid voor de werknemers. De kritiek van de oppositiepartijen Groen en sp.a, die zeggen dat de aanpassingen volledig op maat zijn van werkgevers, valt dus wel te begrijpen. Toch denk ik dat we iedere maatregel die voor meer werkgelegenheid zorgt, moeten verwelkomen. Er bestaat wat dat betreft voldoende bewijzen uit het buitenland van de positieve impact van een dynamisering van de arbeidsmarkt.”

De introductie van nieuwe taksen of de uitdieping van bestaande belastingen lokt steeds weer dezelfde reactie uit: pak eerst de fiscale fraude in het bestaande systeem aan. U pleitte al eerder voor een cashloze samenleving als oplossing voor zwartwerk.

VANDEN HOUTE: “Om zwartwerk aan banden te leggen en er zo voor te zorgen dat de overheid minder belastingen misloopt, zou een volledig elektronisch betaalverkeer veel beter zijn. Dat betekent voor alle duidelijkheid niet dat een cashloze samenleving zonder gevaar is, denk maar aan pannes en cybercriminaliteit.

“Bovendien is zwartwerk niet de enige vorm van belastingontduiking. Aan constructies die speciaal worden opgezet om belastingen te vermijden, kun je niets verhelpen door cash geld weg te nemen uit de samenleving. Daarvoor zijn heldere en rechtlijnige regels nodig. Onze wetgeving schiet wat dat betreft echt te kort. Het is de hopeloos ingewikkelde structuur van de Belgische fiscaliteit die belastingontwijking in ons land mogelijk maakt. Ook het zomerakkoord is op dat gebied absoluut geen stap in de goede richting.”

Het bedrijfsresultatenseizoen is volop aan de gang. Wat vindt u van de conclusie dat de bedrijven in Europa het minder goed doen dan in de Verenigde Staten?

VANDEN HOUTE: “Eigenlijk valt zowel in de eurozone als in de Verenigde Staten een goed tweede kwartaal te noteren, met gelijkaardige groeicijfers. De conclusie dat de Europese bedrijven het minder goed doen, is niet volledig correct. Het klopt wel dat de Europese bedrijven het in vergelijking met de bedrijven in de Verenigde Staten minder goed doen dan verwacht. Zo kan 70 procent van de bedrijven in de Standard&Poor’s500-index een resultaat voorleggen dat de verwachtingen overstijgt. Voor de Europese index ligt dat percentage 20 procent lager.

“De Europese bedrijven stellen dus misschien een beetje teleur, maar dat heeft veeleer te maken met de verwachtingen dan met hun prestaties. Analisten koesteren sinds begin dit jaar hooggespannen verwachtingen voor de winstgroei van de Europese bedrijven, waardoor de lat wel heel hoog ligt.

“Bovendien profiteren Amerikaanse bedrijven, met name de multinationals, van de verzwakkende dollarkoers. Door de sterke euro zijn Amerikaanse goederen voor Europese consumenten veel aantrekkelijker en neemt de export vanuit de Verenigde Staten toe.

“Een belangrijke opmerking bij dat alles is wel dat alle conclusies over de prestaties van de bedrijven gebaseerd zijn op een beperkte hoeveelheid cijfers. Veel bedrijven moeten hun resultaten nog publiceren.”