‘Huisdieren of gevulde kleerkast helpen fiscus achterhalen waar je hoofdverblijfplaats is’

“Net nu de grenzen verdwijnen, is er meer noodzaak om te kijken naar de plaats waar mensen hun hoofdverblijf hebben”, zegt Karel Anthonissen, gewestelijk directeur van de BBI.

In het belastinggebouw aan de Zuiderpoort in Gent is er voor de bezoekers een koffiehoekje met een automaat. Wie er met een bankkaart een koffie betaalt, krijgt een aanrekening uit Nederland. Ik heb het niet nagekeken, maar ik neem aan dat er in België btw wordt afgedragen op mijn cappuccino. Het gaat om ‘leveringen in België’ en dat zou duidelijk moeten zijn. Ook onze parkeergarage wordt beheerd vanuit het buitenland, vermoed ik. Als je op de helpknop drukt, krijg je een Hollands klinkende stem aan het apparaat. Die opent de slagboom, misschien vanuit Boulogne-Billancourt, of vanuit Bombay. De kans is groot dat onze koffiedame en onze parkeerwachter niet meer in België werken en dus hier geen sociale bijdragen of loonbelasting betalen.

Je zou zeggen dat het consumeren van een koffie of het binnenrijden van een parkeergarage gewone binnenlandse kwesties zijn. Maar nee, zelfs die worden het voorwerp van de internationale fiscaliteit. Ik kende vroeger één café waarvan je niet wist of het Nederlands of Belgisch was: de grens tussen Baarle-Nassau en Baarle-Hertog liep er dwars doorheen. Waar die belasting betaalden? Misschien aan de beide kanten een beetje. Wat toen een uitzondering was, wordt door de globalisering de algemene regel. Al in hun eerste artikelen gebruiken het Wetboek van de Inkomstenbelastingen en het Btw-wetboek het woord ‘binnenland’. Daar dachten wij vroeger weinig bij na, want dat leek vanzelfsprekend. Maar naarmate de grenzen vervagen, wordt het des te noodzakelijker voor de fiscus om te kijken waar de grenzen liggen.

Voor de erfbelasting zijn er nu zelfs binnenlandse grenzen. Het Vlaamse successierecht is verschuldigd als de erflater zijn fiscale woonplaats in het Vlaams Gewest had. Wat dan als een Gentenaar zijn adres had op zijn buitenverblijf in de Ardennen? En wat met Belgen met een adres in Luxemburg of Monaco? Kan de Belgische justitie hen, of hun erfgenamen, nog vervolgen voor witwaspraktijken? Tientallen gelukkige bezitters van een niet onaardige som op een rekening bij de HSBC Bank in Genève zijn gauw naar Israël verhuisd. Ga er maar achteraan.

Met de machtiging van de politierechter van Aalst bezocht de BBI in de zomer van vorig jaar een woning waar niemand ingeschreven was. De villa was eigendom van een vennootschap met zetel op dat adres, en de laatste bewoner had zich vijftien jaar geleden in Luxemburg gedomicilieerd. Dezelfde dag bezocht een ander team van de BBI een bedrijfsrevisorenkantoor in de buurt dat de naam draagt van die ‘Luxemburger’ draagt. Zij waren vooral geïnteresseerd in de dossiers over Luxemburg.

Die acties werden in openbare zitting van de fiscale rechtbank van Gent betwist (daardoor kan ik erover schrijven). De actie was naar verluidt onnodig en buitenproportioneel. De politierechter, mevrouw Mireille Schreurs, had de toestemming zonder noodzaak gegeven en de controleurs hadden de privacy van de bewoners – ik bedoel: degenen die er verbleven – verstoord. Het vonnis van de fiscale rechter wordt verwacht op de dag dat dit stuk verschijnt. De kans bestaat dat de rechtbank het oordeel van het Grondwettelijk Hof afwacht. In een eerdere zaak heeft dezelfde rechtbank aan dat hof een prejudiciële vraag voorgelegd over de verzoenbaarheid van zulke actieve visitaties met de Grondwet. Alweer wachten.

Het is altijd een beetje gevoelig te onderzoeken wie waar slaapt, en zeker ook wie met wie de slaapkamer deelt. De rechtbank van Brussel besliste dat twee in Monaco ingeschreven Belgen feitelijk in België woonden, en maakte onder andere de volgende uit het leven gegrepen vaststelling: “In de kleerkasten steken een hele hoop hemden, maatpakken en dassen van V., evenals schoenen, ondergoed en kousen.” Naast allerlei documenten wezen ook de aanwezige huisdieren op een vaste woonplaats. Samengevat: je thuis is waar je hart ligt, maar dat kunnen we niet zien en dus kijken we waar je onderbroeken en je papieren liggen en waar je kat is. We hebben ook al eens foto’s genomen van kippen op een officieel onbewoond erf om te bewijzen: hier wonen mensen.

Net nu de grenzen verdwijnen, is er meer noodzaak om te kijken naar de plaats waar mensen hun hoofdverblijf hebben, waar een activiteit plaatsvindt of waar de werkelijke leiding van een vennootschap zit.