‘Het nieuwe belastingaangifteformulier is doorspekt met instinkers en financiële boobytraps’

Advocaat Jan Tuerlinckx vergelijkt de nieuwe belastingaangifte met een vijfsterrensudoku. “Dat fouten zullen worden gemaakt, is zelfs geen aan zekerheid grenzende waarschijnlijkheid. Het is eenvoudigweg een zekerheid.”

Het aangifteseizoen komt eraan. De fiscus zal dan ook de nieuwe belastingaangifte voorstellen die u en ik deze zomer moeten indienen. Dit is de eerste aangifte na de befaamde zesde staatshervorming die de personenbelasting op haar kop zette. Wie die aangifte correct kan invullen, mag zich zonder meer een denksportkampioen noemen. Als het aangifteformulier dat in de vorige jaren nog niet was, dan heeft het dit jaar in ieder geval wel de status van een vijfsterrensudoku.

De nieuwe aangifte zal een verpletterend aantal nieuwe vakken bevatten. Zo zijn de vijf fiscale voordelen voor hypothecaire leningen omgevormd tot een mengelmoes van dertien nieuwe belastingverminderingen, naast de gewone intrestaftrek, die federaal blijft. Een gevolg van de regionalisering van de woonfiscaliteit.

Zoals het een breinbreker van dat allooi betaamt, bevat de aangifte alle elementen om met de hoogst mogelijke appreciatie te worden bedacht. Zet alvast uw beste bril op om te kunnen grasduinen in een verwilderd bos van regels. Een scherp oog is meer dan nodig. Als u er zich geen rekenschap van geeft dat het aangifteformulier doorspekt is met instinkers, tendentieuze vraagstellingen en financiële boobytraps, dan zal het niet lukken. Mocht u de mening zijn toegedaan dat het u ook dit jaar weer zal lukken, omdat dat vorig jaar ook het geval was, dan past een vaderlijke waarschuwing. Successen uit vorige jaren zijn namelijk geen garantie voor toekomstige resultaten.

Men zou de bedenkers van de sudoku-aangifte er zelfs van kunnen verdenken te willen misleiden. Ze hebben de vraagstelling bewust maar subtiel aangepast in vergelijking met vorig jaar, terwijl het antwoord wel fundamenteel verschillend is. Wie niet overtuigd is, moet maar eens een boekhouder of accountant vragen wat die vindt van de nieuwe regeling voor de Vlaamse woonbonus. Ik wil vooraf wel waarschuwen, blijf op veilige afstand als u de vraag stelt.

Dat fouten zullen worden gemaakt, is zelfs geen aan zekerheid grenzende waarschijnlijkheid. Het is eenvoudigweg een zekerheid. Zo’n fout kan de staatskas benadelen of bevoordelen.

De belastingplichtige benadeelt de staatskas met het grote gat wanneer hij te weinig opbrengsten aangeeft of er te veel aftrekken op toepast. De fiscus zal u dan vertellen dat de belastingwet van openbare orde is. Met het meest absolute gezag dus. Het wil zoveel zeggen als: iedereen moet de belastingwet correct toepassen, zowel u als belastingplichtige, als de fiscus. Zelfs indien uw controleur uw belasting door de vingers zou willen zien, dan kan dat niet. De fiscale wet heeft de hardheid van een diamant, is onkreukbaar en zeker niet indrukbaar.

Maar wat indien u de staatskas bevoordeelt? U geeft te veel inkomsten aan. Of, wat veel frequenter gebeurt, u raakt in het doolhof van de belastingbeperkingen, belastingvrije sommen en aftrekbare bestedingen het noorden kwijt. In dat geval brengt u fiscaal minder in aftrek dan de wet toestaat. U betaalt dus simpelweg te veel. In dat geval is de belastingwet veel minder onkreukbaar en indrukbaar.

De belastingadministratie hanteert dan het standpunt dat u die fout alleen kunt rechtzetten – en dus uw centen terugkrijgt – indien u een materiële vergissing hebt begaan. Dat zijn verschrijvingen, fouten in optelsommen, dan wel foutieve overnames van cijfers of attesten. De belastingplichtige moet daarvan nog eens het bewijs leveren. In elk ander geval hanteert de belastingadministratie het standpunt dat u zich niet vergist hebt. Naar de mening van de administratie hebt u dan bewust gekozen een aftrek niet in rekening te brengen. Er wordt dan vermoed dat u daartoe bewust gekozen hebt in de aangifte. U begrijpt het inderdaad goed: ook als zwart op wit duidelijk is dat u te veel betaalt.

Zou het niet logisch zijn dat men ervan uitgaat dat een belastingplichtige ervoor kiest de correcte belasting te betalen? Dat stemt uiteraard overeen met de realiteit. Bovendien is het niet de belastingplichtige die ervoor gekozen heeft de wetgeving zo oeverloos complex te maken. Die complexiteit is overigens van dien aard dat ook de belastingambtenaren niet meer de volledige regeling kunnen kennen. Zodoende kan ook de administratie niet de eerst steen gooien.

Overigens zou enige wederkerigheid in deze toch meer dan gepast zijn. Koppel daaraan nog eens het feit dat een vergissing al snel leidt tot de bestraffing van de belastingplichtige en men begeeft zich al snel in een sfeer van onrechtvaardigheid. Geef aan de keizer wat aan de keizer toekomt, maar geef toch ook aan de belastingplichtige terug wat hem toekomt.