‘Een algemene vermogensbelasting invoeren is dom’

‘Een vermogensbelasting is een typisch negentiende-eeuwse belasting, die samenhangt met een weinig mobiele maatschappij waar vooral onroerend vermogen belangrijk is en mensen blijven waar ze zijn geboren.’ Dat zegt Anton Van Zantbeek, advocaat Rivus en gastdocent Fiscale Hogeschool.

Groen heeft een wetsvoorstel ingediend om een vermogenskadaster op te richten. Uiteraard veroorzaakt dat een storm van kritiek. Ook de Raad van State heeft zich erover uitgesproken. De kritiek blijkt niet mals. Zo is het voorstel discriminerend, schendt het de privacy en laat het onverantwoorde hiaten in het toepassingsgebied.

Het vermogenskadaster zou worden bijgehouden door de Administratie van de Patrimoniumdocumentatie. Jaarlijks moeten alle Belgen aangifte doen van hun roerende en onroerende goederen en van schulden met een waarde van meer dan 5000 euro. Op die manier krijgt de fiscus zicht op het nettovermogen van de Belgen. De doelstellingen die Groen met het kadaster wil halen, zijn opvallend vaag. Uiteraard is er de strijd tegen de fiscale en sociale fraude. Vooral de tweede doelstelling is bizar. Groen wil vermogens transparant maken “ten aanzien van de samenleving”. Terecht zegt de Raad van State dat die overweging de privacy van de burgers manifest schendt.

Het doel van Groen is een vermogensbelasting in te voeren. Een vermogenskadaster is een noodzakelijke voorwaarde om die natte droom waar te maken. Maar een algemene vermogensbelasting invoeren is dom. Ze doet niet wat een belasting hoort te doen, namelijk geld in het laatje brengen. De roep om een vermogensbelasting is louter een links populistisch standpunt. De burgers wordt een rad voor de ogen gedraaid. De rijken zullen de belasting wel betalen.

Die rijken zitten daar natuurlijk niet op te wachten. Zij zullen het hazenpad kiezen. Eerst zullen de vermogende buitenlanders vertrekken. Denk aan de vele Nederlanders ten noorden van Antwerpen en de vele Fransen in Ukkel en Henegouwen. Ook rijke Belgen zullen vertrekken. Sommigen uit principiële overwegingen, anderen omdat ze niet nog meer belasting willen betalen, nog anderen omdat hun zorgvuldig opgebouwd kapitaal wordt vernietigd.

Burgers met een groot vermogen dat niet rendeert, zijn de klos. Kunst, blote eigendom, onroerend goederen die niet verhuurd zijn en minderheidsbelangen in vennootschappen die geen dividend betalen, leveren geen inkomen op. Om de jaarlijkse vermogensbelasting te kunnen betalen, zullen burgers hun bezit moeten verkopen. Zo zou een kunstverzamelaar worden verplicht zijn collectie van de hand te doen om de belasting te kunnen betalen. Dan stop je er beter mee, of ga je naar een billijkere fiscale bestemming.

Door die kapitaalvlucht zal niet enkel de opbrengst van de belasting tegenvallen, ook op de vastgoedmarkt zullen er negatieve effecten zijn. Uiteraard zal ook de opbrengst van andere belastingen tegenvallen, zoals de btw, de inkomstenbelasting en de accijnzen. Daarnaast tonen internationale ervaringen aan dat een vermogensbelasting extreem fraudegevoelig is. Dat komt niet enkel doordat vermogensbestanddelen niet worden aangegeven. Ook waardering van een vermogen is een heikele kwestie: je kunt heel lang discussiëren over de waarde van een kast, een auto, een schilderij, een wijnkelder of een boekencollectie. De overheid zal dus heel veel mensen en middelen moeten inzetten om een beperkte belasting te kunnen innen. Niet echt slim dus.

Een vermogensbelasting is een typisch negentiende-eeuwse belasting, die samenhangt met een weinig mobiele maatschappij waar vooral onroerend vermogen belangrijk is en mensen blijven waar ze zijn geboren. Groen lijkt niet te beseffen dat we in de eenentwintigste eeuw zijn beland. Behalve onroerend goed zijn roerende goederen en waarden (zoals aandelen, obligaties, kunst of wijn), patenten, software enzovoort heel belangrijk. Die zijn, net zoals de mensen zelf, heel mobiel en dus makkelijk verplaatsbaar. Dat is de reden waarom, op een enkele uitzondering na, alle landen ter wereld de vermogensbelasting hebben afgeschaft. Zelfs Frankrijk heeft zijn ISF opgegeven. Ofwel hebben al die landen het niet begrepen, ofwel heeft Groen het niet begrepen. Ik gok op het laatste.