De stille dood van de ‘sterfhuisconstructie’: Technieken om successierechten te verminderen verdwijnen

Een Vlaams decreet bepaalt dat het niet meer mogelijk is om successierechten te besparen via de zogenaamde sterfhuisconstructie. Wat moet u daar over weten?

Partners die getrouwd zijn, kunnen hun successie plannen door een huwelijkscontract te maken en daar bepaalde clausules in te zetten. Echtgenoten willen daarbij graag dat het volledig gemeenschappelijk vermogen – bijvoorbeeld datgene wat ze tijdens hun huwelijk samen hebben verdiend – toekomt aan de langstlevende echtgeno(o)t(e).

Vroeger werd daar dikwijls de clausule ‘langst leeft, al heeft’ voor gebruikt. Dit heeft echter als nadeel dat er twee keer successierechten moeten worden betaald; een eerste keer wanneer de eerste partner overlijdt en een tweede keer bij het overlijden van de langstlevende echtgeno(o)t(e).

Sterfhuisconstructie

De sterfhuisconstructie is een clausule die vergelijkbaar is met de ‘langst leeft, al heeft-clausule’, met dit verschil dat de begunstigde met naam wordt genoemd. Hierdoor kan deze clausule enkel worden toegepast als het vaststaat wie van beide echtgenoten eerst zal sterven.

In de praktijk is dit bijvoorbeeld het geval als één van beide echtgenoten terminaal ziek is en men nog vlug naar de notaris gaat om een clausule in het huwelijkscontract te zetten waarin staat dat het volledig gemeenschappelijk vermogen zal toekomen aan bijvoorbeeld mevrouw Janssens wiens echtgenoot terminaal ziek is. Vandaar ook de benaming ‘sterfhuisconstructie’.

Geen successierechten

Het voordeel van de sterfhuisconstructie is dat de in de clausule aangeduide begunstigde geen successierechten moet betalen op het toebedeelde gemeenschappelijke vermogen ongeacht de manier waarop het huwelijk eindigt. Dit komt precies omdat er een welbepaalde begunstigde bij naam is aangeduid en er ook geen overlevingsvoorwaarde is gesteld.

Deze sterfhuisconstructie gaat al jaren mee en werd in 2010 goed gekeurd door ons hoogste rechtscollege, het Hof van Cassatie. De fiscus zag dit niet zitten en heeft in 2013 een circulaire gemaakt waarin een aantal technieken om successierechten te verminderen – waaronder de sterfhuisconstructie – op de zwarte lijst werden gezet.

Dit betekent concreet dat de fiscus de sterfhuisconstructie als een fiscaal misbruik beschouwt en dit zowel in Vlaanderen, Brussel als in Wallonië. De juridische waarde van een circulaire is echter niet zo sterk als die van een wet of van een decreet. Vandaar dat het Vlaamse gewest een decreet heeft gestemd dat bepaalt dat een sterfhuisconstructie belastbaar is.

Dit decreet wordt op 1 juli 2015 van kracht. Wallonië en Brussel hebben nog geen decreet gemaakt en blijven de zwarte lijst toepassen. Dit betekent dat zij de sterhuisconstructie als fiscaal misbruik aanzien zonder dat dit een wettelijke basis heeft.(JS)