België komt als belastingparadijs uit rapport Europees Parlement

Vandaag stemt de TAX3-commissie van het Europees Parlement haar finale rapport. TAX3 is een jaar geleden opgezet als eenmalige commissie naar aanleiding van de fiscale en financiële misdrijven van de jongste jaren. “Het is de opvolging van de Lux Leaks- en Panama Papers-commissies”, legt Tom Vandenkendelaere uit. De Vlaamse christendemocraat zit voor de Europese volkspartij in TAX3.

De commissie had het mandaat om beleidsaanbevelingen te doen voor de Europese Commissie rond belastingfraude en financiële misdrijven. Daar kwam ze toe door tal van hoorzittingen met experts en werkbezoeken aan verschillende belastingparadijzen in de Europese Unie, zoals Malta en het eiland Man.

De TAX3-aanbevelingen hebben geen wetgevende bevoegdheid, maar de Europese Commissie is wel verplicht ermee aan de slag te gaan. Daarmee is het rapport een belangrijke graadmeter voor de toekomstige accenten van het Europese belastingbeleid. “Met de aanbevelingen zullen we de beleidslijnen van de Europese Commissie rond belastingontwijking en de strijd tegen witwaspraktijken strenger maken”, vertelt de Duitse Europarlementariër Sven Giegold die voor de Europese groenen in TAX3 zit.

België met de vinger gewezen

Om te beginnen krijgt onder meer België een veeg uit de pan. Ons land werkt belastingontwijking van multinationals in de hand, aldus het rapport. Daar is België al door de Europese Commissie voor op de vingers getikt, maar heeft het sindsdien weinig gedaan om dat beleid te veranderen. “We zijn niet de beste leerling van de taksklas”, stelt Vandenkendelaere. “België hinkt op twee benen. We zijn geen grote lidstaat en onze arbeidskosten zijn hoog. Daarom proberen we ons concurrentieel in de markt te zetten met onze rulings. Die hebben de welvaart van ons land verhoogd, maar ik stel me de vraag of ze een valabele piste blijven.”

De fractieleider van de Europese sociaaldemocraten Kathleen Van Brempt treedt hem daarin bij. “Het is een fabeltje dat belastingvoordelen voor bedrijven tot duurzame jobcreatie leiden. We zien vooral kleine lidstaten zich als piraten gedragen en daarmee de sociale stelsels in andere landen onder druk zetten”, zegt ze stellig.

De TAX3-commissie stelde vast dat er veel geld door België stroomt via bedrijven met weinig werknemers. Dat wijst op agressieve fiscale planning, aldus Van Brempt. “Die landen zetten een race to the bottom in waar multinationals de vruchten van plukken en de bevolking de dupe van is. Lidstaten en hun regeringen die dat vergemakkelijken, zoals de Belgische, worden in het rapport in hun blootje gezet.”

België staat in het rijtje met zes andere belastingontwijkers: Cyprus, Hongarije, Luxemburg, Nederland, Malta en Ierland. De laatste vier worden zelfs expliciet genoemd als problematische jurisdicties in fiscale wetgeving. Een politiek compromis in TAX3 heeft ervoor gezorgd dat het rapport die zeven landen niet expliciet als belastingparadijzen omschrijft.

Minimum belastingdrempel

Een volgend strijdpunt in TAX3 is de bepaling van een minimale effectieve belasting in de hele Europese Unie. “Dat is absoluut noodzakelijk”, stelt Sven Giegold. “Als eengemaakte markt hebben we een eengemaakte belastingvoet nodig.”

Het is de eerste keer dat het Europees Parlement daar expliciet een aanbeveling voor doet. Gelijkaardige voorstellen werden voordien steevast afgeblokt voor de midden- en rechterfracties in het Europees Parlement. “In de jongste vijf jaar hebben die fracties hun posities over belastingen aanzienlijk veranderd. Alleen jammer dat ze niet bereid zijn te spreken over een concrete minimale bedrijfsbelastingvoet voor de Europese Unie”, stelt Giegold. Het TAX3-rapport schuift daarvoor geen concreet cijfer naar voren. Er circuleert een voorstel van 18 procent, maar het is niet zeker of daar een politieke meerderheid voor te vinden zal zijn.

Anti-witwas nieuw speerpunt

Aan financiële schandalen was er geen gebrek in het jaar waarin TAX3 haar rapport moest schrijven. Het cum-ex-schandaal legde bloot hoe financiële instellingen massaal belastingen op dividenden van beursgenoteerde bedrijven ontweken. Ook kwamen verschillende witwasschandalen bij grote Europese banken aan het licht, waaronder Deutsche Bank, Danske Bank en ING.

“Het rapport spoort de Europese Commissie aan om veel strenger op te treden rond de invoering van anti-witwasregels”, legt Sven Giegold uit. “We juichen de terechtwijzingen van de Commissie richting bepaalde lidstaten toe”, voegt hij toe. In juli vorig jaar daagde de Europese Commissie Griekenland en Roemenië voor het Europese Hof van Justitie omdat ze de anti-witwasrichtlijn niet hebben ingevoerd. “Het gaat niet enkel over de Baltische staten of Cyprus die er de kantjes van af rijden. Die witwaspraktijken gaan tot in het hart van de grote Europese financiële centra zoals Londen en Frankfurt”, stelt Giegold.

De conclusie is dat een sterkere samenwerking nodig is tussen Europol, het Europese antifraudeagentschap (OLAF), douaneautoriteiten en belastinginspecteurs. “Nationale inspectie- en politiediensten werken nog te veel naast elkaar rond financiële criminaliteit”, stelt Kathleen Van Brempt. “Dat soort misdrijven kent geen grenzen. Daarom moet er een Europees gecoördineerd fiscaal beleid komen, samen met een financiële tak van Europol.” Om witwasschandalen in de bancaire sector tegen te gaan moet ook de Europese bankentoezichthouder EBA versterking krijgen, aldus het rapport.

Perverse effecten van golden visa’s

Een andere uitwas waaraan TAX3 een einde wil maken zijn de gunstregimes voor buitenlandse investeerders. Sommige EU-lidstaten gunnen vermogende buitenlanders een verblijfsstatus of een staatsburgerschap in ruil voor investeringen in hun land. Die overeenkomsten staan bekend als golden visa-regelingen. “Die praktijken veroordelen we stellig”, aldus Vandenkendelaere.

“Voor Malta en Cyprus was dat een mooie manier om na de crisis hun schatkisten te vullen, zonder stil te staan bij de veiligheid. Door paspoorten uit te delen geven ze ook toegang tot de hele Schengen-zone.”

Vaak krijgen die vermogende buitenlanders bij zo’n golden visa-regeling ook fiscale gunstregimes voorgeschoteld. Het risico is dat enkel de gunsten verleend worden zonder dat de beloofde investeringen volgen. “De investeringen vloeien vaak niet naar de reële economie, maar wel naar de plaatselijke vastgoedmarkt”, legt Vandenkendelaere uit. “Met het perverse effect dat de woningprijzen voor de plaatselijke bevolking stijgen. Het is een vorm van klassenmigratie die bovendien beslag legt op de lokale vastgoedmarkt.”

Bulgarije, Estland, Ierland, Italië, Cyprus, Malta, Litouwen en Portugal hebben dergelijke golden visa– regelingen. De TAX3 willen die op termijn uitgefaseerd zien omdat ze het Europese staatsburgerschap ondermijnen.

Digitaks

Ook rond het belasten van digitale bedrijven is meer samenwerking tussen lidstaten nodig, aldus het rapport. “We zien dat de Facebooks en de Googles steevast de belastingdans ontspringen. Als Europese Unie kunnen we een trendsetter zijn door als eerste een eenvormige digitaks in te stellen”, stelt Vandenkendelaere. “Maar het is een typisch voorbeeld van lidstaten die in een nationale kramp schieten, Ierland op kop, en bang zijn hun deel van de koek te verliezen. Het resultaat? We hollen achter de feiten aan en laten ons tegen elkaar uitspelen.”

Het TAX3-rapport spoort bereidwillige lidstaten aan samen te werken en zo tot een minimale Europese digitaks te komen. “Het gebrek aan Europese consensus zorgt voor gefragmenteerde wetgeving. Dat is een bezorgdheid”, besluit de christendemocraat.

Daarnaast schuift TAX3 een hervorming van het btw-stelsel naar voren. Jaarlijks lopen EU-lidstaten bijna 150 miljard euro aan btw mis. Goed 50 miljard euro daarvan gebeurt door grensoverschrijdende btw-fraude. Het jaarlijks totale budget van de EU bedraagt net geen 160 miljard euro. Daarom moedigt TAX3 de Europese Commissie aan door te zetten met haar voorstel om een enkele btw-zone voor de hele unie in te stellen.

Gedaan met dwarsliggen

Belastingen staan hoog op de Europese agenda de jongste tijd. Enkele weken terug was er ophef over het voorstel van de Europese Commissie voor een ander beslissingsregime rond belastingbeleid in de Raad van de EU. Dat orgaan verzamelt de regeringsleiders en ministers van alle lidstaten en stemde tot hiertoe altijd met unanimiteit over belastingzaken. “Lidstaten die belastingontwijking vergemakkelijken kunnen daarmee makkelijk dwarsliggen”, legt Van Brempt uit. “Zo blokkeren ze een efficiënt Europees fiscaal beleid.”

De Commissie-Juncker stelde half januari voor om dat stemregime te veranderen naar een gekwalificeerde meerderheid. Daarmee is een meerderheid van 55 procent van de lidstaten die minstens 65 procent van de Europese bevolking vertegenwoordigen voldoende om een voorstel aan te nemen. Meteen brak er in de lidstaten de discussie los dat dat de nationale soevereiniteit aantast. “Hoe soeverein ben je nog als je elkaar voortdurend wegconcurreert”, stelt Vandenkendelaere de vraag. De bedoeling is om de dwarsliggers in de Raad te ontwapenen. Dat voorstel steunt de TAX3-commissie volmondig.

Het rapport komt aan het einde van deze Europese legislatuur, maar is daarmee geen verloren moeite. “De aanbevelingen zullen door de volgende Europese Commissie behandeld moeten worden”, besluit Kathleen Van Brempt.