In de supermarktketens lacht hij ons al jarenlang toe. De zoete ananas voor 2 euro het stuk. Vraagt u zich wel eens af of de boer in het Zuiden er een fatsoenlijke prijs voor heeft gekregen? Of zijn kinderen naar school kunnen en naar een dokter, als ze ziek zijn?
Weet u wie in de hele keten, van boer tot supermarkt, het meest heeft verdiend op die 2 euro? U kunt dat niet weten. Onderzoek van de Europese Commissie heeft uitgewezen dat het hele voedselparcours een black box is.
En dat is nog maar één aspect. Wordt de landbouwgrond wel goed gebruikt, zodat er generaties lang op kan worden geteeld? Hoeveel water wordt er verspild om de oogst te verzekeren? Ook daar hebben we geen flauw idee van. Over verkwisting gesproken, 11.11.11 brengt terecht onder de aandacht dat een derde van alle voedsel in de wereld in de vuilbak verdwijnt. We kunnen thuis al beginnen met ons bord leeg te eten. Maar het begint op het veld en vanaf daar is nog een driedubbele triatlon af te leggen.
De ngo Vredeseilanden komt begin volgend jaar met een boeiend rapport over de duurzaamheidsambities van Belgische supermarktketens. Ondanks het feit dat ze quasi allemaal uitpakken met die aspiraties geven ze toe dat ze vaak helemaal niet weten waar producten vandaan komen, laat staan hoe duurzaam ze zijn. Vredeseilanden besluit dat hun inspanningen op dat vlak pril te noemen zijn. Diezelfde teneur hoor je bij de exotische fruitinvoerder Special Fruit uit Meer. In 2010 besloot het bedrijf om in de toekomst alleen maatschappelijk verantwoord fruit naar Europa te halen. Er ging wat tijd over om de retailers te overtuigen, vertelt de bezieler van de onderneming. Zweden, andere Scandinavische landen en Nederland sprongen veel sneller op de kar van Special Fruit. Vandaag rijpen de geesten, maar er woedt momenteel ook een prijzenoorlog in retailland. Dat dit haaks staat op duurzaamheid, daar hoef ik geen tekening bij te maken. De prijs is heel tastbaar voor de consument, duurzaamheid bijzonder abstract. Dat geldt ook voor mij. Om bij het voorbeeld van die ananas te blijven: ik zal hem sneller in mijn karretje leggen als hij 2 euro kost, dan als het prijskaartje dubbel zoveel aangeeft. Er zijn in ons land en in de rest van de wereld lovenswaardige initiatieven aan de gang die een eerlijker systeem beogen. Maar wij, consumenten, zijn uiteindelijk diegenen die de macht in handen hebben. Door van retailers te eisen duurzame producten uit te stallen en de waardeketen transparant te maken. We moeten ook beseffen dat hieraan een prijskaartje hangt. Als voeding duurder wordt, krijgen we er misschien opnieuw respect voor.
