Alle ogen gericht op Janet Yellen

Beleggers kijken met ongeduld uit naar de persconferentie die Janet Yellen, voorzitter van de Federal Reserve, vandaag zal geven. Zal Yellen hinten op een renteverhoging, en hoe snel zal die er komen?

De persconferentie volgt traditioneel op de vergadering van het FOMC, het Federal Open Market Committee, waarin de gouverneurs en lokale directeurs van de Federal Reserve zich buigen over het monetaire beleid.

Zes jaar na het uitbreken van de financieel-economische crisis komt langzaamaan een einde aan het gratisgeldbeleid. De maandelijkse inkopen van verpakte hypotheken en schatkistcertificaten met vers gedrukt geld zijn inmiddels teruggebracht van 85 naar 25 miljard dollar per maand, en worden vandaag waarschijnlijk verder verlaagd naar 15 miljard dollar. In oktober of november zou het aankoopprogramma volledig uitdoven.

De Fed is bijzonder traag tewerk gegaan bij de afbouw van de stimulusmaatregelen. Alles wordt in het werk gesteld om de economie en de markten niet te ontregelen. Het inkoopprogramma zal dit jaar stopgezet worden, maar een eerste renteverhoging wordt pas volgend jaar verwacht. Economen voorspellen dat de kortetermijnrente eind volgend jaar richting 1 procent evolueert. Voor de Amerikaanse bedrijven, die zich de voorbije jaren duchtig hebben geherfinancierd tegen lage rentevoeten, is zo’n beperkte rentestijging goed verteerbaar.

Markten

De financiële markten volgen Yellen en haar collega’s met argusogen. Het gratisgeldbeleid heeft de prijzen van financiële activa wereldwijd de hoogte in gejaagd. Bovendien is de volatiliteit in de financiële markten op een dieptepunt beland. Beleggers lijken zeker van hun stuk dat de rente nog geruime tijd op het nulpunt blijft staan. In een recente nota van het Fed-kantoor in San Francisco werd cynisch neergepend dat beleggers zekerder lijken van het toekomstige rentebeleid van de Federal Reserve dan de leden van het FOMC zelf.

Tot nu toe is Yellen voorzichtig geweest met haar communicatie. Het Amerikaanse consumentenvertrouwen is nauw verbonden met de aandelenkoersen (welvaartseffect), en een te sterke daling van de koersen kan het economische herstel van de Amerikaanse consumptie-economie in gevaar brengen. Een plotse verandering van toon in de uitspraken van Yellen zou een schok betekenen. Een scherpe bijstelling van de verwachtingen van beleggers over de toekomstige rente kan een neerwaartse correctie in de koersen van aandelen en obligaties veroorzaken.

De uitspraken van Yellen en haar collega’s bevestigen voorlopig het gelijk van de markten. Zo wijzen ze erop dat, hoewel de Amerikaanse werkloosheid is gedaald, de economische groei toch blijft ontgoochelen en dat de arbeidsparticipatiegraad nog altijd historisch laag is. Enkel een sneller dan verwachte stijging van de inflatie kan roet in het eten gooien en een sneller dan verwachte rentestijging met zich brengen. Het is uitkijken of Yellen vandaag de nadruk legt op de nog altijd moeilijke toestand in de arbeidsmarkt of op de inflatie.

Gevaren

De zeer trage afbouw van het stimulusbeleid is goed nieuws voor de financiële markten, maar is niet zonder gevaren. Zo wees Charles Plosser, een van de regionale directeuren van de Federal Reserve, op de tikkende tijdbom waar hij en zijn collega’s op zitten – de 2500 miljard dollar cash die de Amerikaanse banken bij de Fed hebben geparkeerd. Als de economie verder aantrekt, kan dat geld in de reële economie terechtkomt via leningen aan bedrijven en gezinnen. Die enorme geldinjectie zou oververhitting veroorzaken en de inflatie doen ontsporen, waardoor de Fed hard op de rem zou moeten staan. Een rem waarvan Fed-voorzitter Paul Volcker aan het begin van jaren 80 van aantoonde dat hij een bijzonder bruusk effect heeft op de economie.

Buitenland

Ook buiten de Amerikaanse grenzen zullen de gevolgen van het einde van het gratisgeldbeleid zich laten voelen. Toen Yellens voorganger Ben Bernanke zich vorig jaar in een moment van onoplettendheid liet ontvallen dat het gratisgeldbeleid op zijn einde liep, repatrieerden zo veel Amerikaanse beleggers hun geld dat enkele groeilanden in nauwe schoentjes kwamen – vooral die landen die voor hun groei sterk afhankelijk waren van buitenlands geld zoals Indonesië of Turkije.

Europa zal niet ontsnappen aan de hogere Amerikaanse rente. Een stijging van de rente op Amerikaanse tienjarige staatsobligaties met 1 procent vertaalde zich historisch altijd in een half procent meer rente op Duitse staatsobligaties. Maar de Europese economie is lang niet zo sterk als de Amerikaanse, en heeft eigenlijk nog behoefte aan monetaire stimulusmaatregelen. Goed nieuws is wel dat de verwachte rentestijging in de VS de dollar sterker heeft gemaakt tegenover de euro, en een goedkopere euro verbetert de concurrentiepositie van de Europese exportbedrijven.