Voordat ouders een beleggingsportefeuille of de aandelen van het familiebedrijf aan hun kinderen schenken, worden die vaak eerst in een maatschap gestopt om zo de controle en de inkomsten te behouden. Een recent arrest wijst erop dat die controle niet te ver mag gaan.
Ouders willen vaak roerend vermogen schenken aan hun kinderen. Dat kan gaan om een beleggingsportefeuille, aandelen van een vastgoedvennootschap, een familievennootschap, een collectie oldtimers of kunstwerken, enzovoort.
Stel dat de ouders een beleggingsportefeuille van 1 miljoen euro hebben, die ze aan de kinderen willen schenken in het kader van hun successieplanning. Maar de ouders willen wel nog de controle over en de inkomsten van de portefeuille behouden.
Een eenvoudige oplossing is dan dat de ouders de portefeuille eerst inbrengen in een maatschap. Een maatschap kan heel eenvoudig onderhands worden opgericht en is aan geen vormvereisten onderworpen. Bovendien is er een zeer grote vrijheid bij het opstellen van de statuten van de maatschap, zodat de ouders zich kunnen verankeren als statutair zaakvoerder van de maatschap die bijna alle macht heeft. Vervolgens zullen de ouders bijvoorbeeld 99 procent van de deelgerechtigdheden (aandelen) van de maatschap aan de kinderen schenken met voorbehoud van vruchtgebruik of bijvoorbeeld met een jaarlijkse last van 2,5 procent.
Doorgaans gebeurt de schenking voor de Nederlandse notaris, zodat ook geen schenkbelastingen verschuldigd zijn, op voorwaarde dat de schenker nog drie jaar blijft leven. Zo behouden de ouders de controle én de inkomsten, maar staat de portefeuille al op naam van de kinderen, zodat later erfbelasting wordt vermeden.
Zonnekoning
In een aantal voorafgaande beslissingen liet de Vlaamse Belastingdienst al weten dat ze een probleem heeft als de ouders schenken, maar zowat alles blijven controleren en de kinderen eigenlijk niets te zeggen hebben. Vaak staat in de statuten dat de zaakvoerders (de ouders) alle daden van beheer en beschikking kunnen stellen en dus zowat alle macht hebben. Volgens de Vlaamse Belastingdienst kan de controle zo ver gaan dat er eigenlijk geen sprake meer is van een echte schenking. Het gaat pas om een echte schenking als de ouders overlijden. De Vlaamse Belastingdienst laat weten dat als de controle te ver gaat, ze zulke schenkingen niet zal zien als schenkingen en toch nog erfbelasting zal heffen. Of die visie correct is en of een rechtbank ze zal volgen blijft nog een vraag. Maar veiligheidshalve is het dus aan te raden niet te overdrijven met die controle.
In een recent arrest was het niet de fiscus die moeilijk deed over de constructie, maar de kinderen die vonden dat ze niets te zeggen hadden. Hun vader was de zaakvoerder van de maatschap. De statuten ware zo opgesteld dat de vader als een zonnekoning kon regeren over de maatschap en de kinderen buiten spel waren gezet. Het hof van beroep in Gent oordeelde dat de controle de spuigaten uitliep en besliste in zijn arrest (5/9/2018) dat er een voorlopige bewindvoerder voor de maatschap moest worden aangesteld. Ook dat betekent niet dat de ouders de maatschap niet mogen gebruiken als sterk controlemiddel, maar het toont aan dat men maar beter niet overdrijft. Wie de burgerlijke maatschap en de schenking correct gebruikt, heeft geen probleem.
