Turteltaks vernietigd: Hoe groot was de impact van die energieheffing?

Een recordaantal mensen veranderde van energieleverancier en de groepsaankopen waren nog nooit zo populair. Dit was de impact van de nu vernietigde Turteltaks.

Het Grondwettelijk Hof heeft vandaag de Vlaamse Energieheffing vernietigd, beter bekend als de Turteltaks. Voor 2016 en 2017 blijft de taks wel behouden, om rechtsonzekerheid en administratieve moeilijkheden te vermijden. Onder meer Test-Aankoop en PVDA waren naar het Grondwettelijk Hof gestapt tegen de taks. De oppositiepartij heeft het over “een fantastische overwinning voor de bijna 20.000 deelnemers aan het Turteltaksproces.”

“De Turteltaks is niet alleen onrechtvaardig, maar ook onwettelijk. De Grondwet zegt dat je hetzelfde niet twee keer mag belasten, en dat is precies wat de Vlaamse regering wél doet. De Turteltaks is een dubbele belasting op ons energieverbruik”, aldus PVDA-voorzitter Peter Mertens en partijgenoot Tom De Meester,

Onzekere toekomst

De voormalige Vlaamse minister van Energie Annemie Turtelboom (Open Vld) riep de Vlaamse energieheffing in maart 2016 in het leven om de schuldenput te dichten die was ontstaan door de massale toekenning van groenestroomcertificaten aan particulieren en bedrijven die groene stroom opwekten. De Vlaamse regering heeft ondertussen de toekenningsprocedure al meermaals bijgeschaafd. Sinds 14 juni 2015 krijgen nieuwe installaties kleiner dan 10 kW geen certificaten meer. Die worden nu enkel nog toegekend aan grote installaties.

De afschaffing van de Vlaamse energieheffing is dan ook een grote streep door de rekening van de Vlaamse regering. “Met het verdwijnen van de energieheffing verdwijnt de schuld van 2 miljard euro uit het verleden niet. Noch de engagementen van jaarlijks minstens 1,2 miljard euro die in het verleden zijn aangegaan en nog jaren blijven lopen”, reageert Vlaams Energieminister Bart Tommelein (Open Vld). De liberaal is meteen erg duidelijk en waarschuwt dat er een alternatieve oplossing zal moeten komen om de schuldenput te dichten.

Ondanks de afschaffing zullen de Vlaamse gezinnen dit jaar alsnog de Turteltaks moeten betalen.

Hoeveel moet je dit jaar nog betalen?

Hoe groot die heffing is, is afhankelijk van het verbruik van de gezinnen. Voor een gemiddeld gezin met een verbruik van 3500 kWh is dat 100 euro. Dat bedrag loopt op voor wie meer verbruikt dan 5000 kWh. Gezinnen die elektrisch verwarmen, vallen doorgaans in een hogere verbruiksklasse. Tot voor kort moesten zij die jaarlijkse tussen 20 tot 25 megwattuur verbruiken tot 770 euro Vlaamse energieheffing betalen. Een nieuwe maatregel van minister van Energie Bart Tommelein verlichtte het prijskaartje. Zo heeft hij de categorie van 10 tot 20 MWh uitgebreid naar 25 MWh. Daardoor betalen ongeveer 9000 gezinnen 18.000 kleine kmo’s sinds 1 januari 2017 480 euro minder voor de toeslag. Die daalde van 770 naar 290 euro.

Al was dat maar een doekje voor het bloeden, want het gemiddelde gezin zag zijn energiefactuur de afgelopen twee jaar stijgen met 344,41 euro. Volgens de meest recente berekeningen van de Vlaamse energieregulator betaalt een doorsneegezin (jaarlijks verbruik van 3500 kwh) tot 1020,04 euro voor zijn elektriciteit. De invoering van de turteltaks heeft samen met de btw-verhoging grootste impact gehad op onze energiefactuur.

Recordaantal wissels

De taks heeft dan ook een aardverschuiving veroorzaakt op de energiemarkt. Cijfers van de VREG leren dat nog zoveel gezinnen en kmo’s van energieleverancier veranderd zijn als vorig jaar. Bijna een op de vijf gezinnen (19,0%) en een op de vier kmo’s (24,46%) wisselde in 2016 van elektriciteitsleverancier.

In 2016 verwisselde 20,06 procent van de gezinnen en de bedrijven samen van elektriciteitsleverancier. Dat zijn er duidelijk meer dan in 2015 (15,39%) en zelfs meer dan in het recordjaar 2012 (16,46%). In absolute aantallen gaat het om 674.643 gezinnen en kleine bedrijven die overstapten naar een andere stroomleverancier.

Ook de groepsaankopen doen het bijzonder goed sinds de verhoging van de energieprijzen. Vorige maand lieten de provincies West- en Oost-Vlaanderen weten dat zich respectievelijk 47.000 en 61.500 mensen zich hebben ingeschreven voor een groepsaankoop. De jongste jaren werken beide provincies daarvoor samen.

“Van zodra de consumenten tot 100 euro kunnen besparen veranderen ze op eigen houtje van energieleverancier”, weet Frederic Dumalin van iChoosr, een onafhankelijke organisator van groepsaankopen. Volgens hem ligt die drempel veel lager bij groepsaankopen. “Een verschil van 50 euro op jaarbasis is veel te weinig om iemand te motiveren zelf te onderzoeken wie de goedkoopste leverancier is. Bij groepsaankopen daarentegen moeten ze veel minder inspanningen doen. Wij doen al het werk voor hen. Zij moeten enkel een formulier ondertekenen, of via een mail op ja klikken als we hun een voorstel bezorgen. Net door die groepsaankopen veranderen er meer mensen van energieleverancier.”

Kan energiefactuur omlaag?

Nu de Vlaamse energieheffing is vernietigd, rijst de vraag of de energiefactuur naar omlaag kan. De CD&V ziet alvast de kans om de transitie naar meer duurzame energie “te financieren met een lagere factuur”. “Wij willen niet zomaar een gelijk forfaitair tarief voor elke gebruiker en vragen een grondige hervorming, die tegen het jaareinde rond zou moeten zijn”, reageren fractieleider in het Vlaams parlement Koen Vanden Heuvel en parlementslid Robrecht Bothuyne.

“Wij gaan voor een fundamenteel debat over de financiering van de energietransitie. Daarbij kan de energiefactuur voor ons zeker omlaag, nu de biomassacentrales in Genk en Gent er niet komen”, zegt klimaatspecialist Bothuyne.

De plannen zouden voor het jaareinde klaar moeten zijn. De partij benadrukt dat gezinnen met lagere inkomens zeker niet het slachtoffer mogen worden van het arrest, dat de klimaatdoelstellingen van 2020 gerealiseerd moeten worden en dat de regering moet uitgaan van het principe ‘de vervuiler betaalt’. De energiefactuur moet voor de christendemocraten ook een pak eenvoudiger.

De Federatie van de Belgische elektriciteits-en gasbedrijven laat weten dat de energieleveranciers er alles gaan aandoen om voor een correcte afhandeling te zorgen. Voorts houdt de federatie in een persbericht een pleidooi voor een energiefactuur die opnieuw een energiefactuur wordt. “Sociale en ecologische maatregelen zouden beter worden gefinancierd via algemene middelen”, klinkt het. “En niet door belastingverhogingen of energieheffingen in de energiefactuur. Het gevolg voor de klant is een hoge factuur en voor de leveranciers heeft het bijgedragen tot een forse daling van hun marges.”