Blauwdruk voor de nieuwe erf- en schenkbelasting

Verschillende politieke partijen lanceerden recent nog voorstellen voor de hervorming van de erfbelasting. Sommige lijken de mosterd te halen bij fiscalisten Michel Maus en Mark Delanote van Bloomlaw, die twee jaar geleden al een blauwdruk opstelden.

Vlaams minister van Financiën Bart Tommelein (Open Vld) kondigde in het Vlaams Parlement aan dat hij gaat onderhandelen met de federale regering over de verdeling van de opbrengsten uit de fiscale regularisatie. Hij wil van die gelegenheid gebruikmaken om de Vlaamse erfbelasting billijker te maken. De professoren Michel Maus (VUB) en Mark Delanote (UGent) hebben hun voorstel al klaar. Ze willen dat de erf- en de schenkbelasting eenvoudiger, eerlijker en internationaal competitiever worden.

De twee hoogleraren zijn er voorstander van dat iedereen een belastingvrijstelling krijgt van 250.000 euro voor erfenissen en schenkingen van verwanten in rechte lijn, zoals ouders, grootouders, kinderen en kleinkinderen. Zodra je fiscale spaarpotje vol is, betaal je wel belasting. Maus en Delanote stellen een oplopend tarief van 7 procent voor op de schijf van 1 tot 500.000 euro, 10 procent op de schijf van 500.000 euro tot 1 miljoen, en 18 procent op alles boven 1 miljoen euro. Ze willen ook een eind maken aan fiscale regels die de maatschappij als onrechtvaardig of onaangepast ervaart.

1. Geen onderscheid meer tussen erven en schenken

Het loont om aan successieplanning te doen. Wie een erfenis krijgt, draagt meer belasting af dan wie een schenking van die persoon krijgt. Maar niet iedereen kent alle finesses van de erf- en de schenkbelasting. Het noodlot treft soms ook jonge mensen die hun vermogen nog volop aan het opbouwen zijn en nog niet bezig zijn met hun successie. In de praktijk gebruiken vooral de meer vermogende landgenoten allerlei technieken om erfbelasting te vermijden en de lagere schenkbelasting betalen.

Maus en Delanote geven in hun conceptnota enkele voorbeelden van de verschillen tussen de tarieven van de schenk- en de erfbelasting. Als een vader op zijn sterfbed via een geregistreerde schenking een roerend vermogen van 250.000 euro schenkt aan zijn zoon, betaalt de zoon daarop 3 procent schenkbelasting, of 7500 euro. Als de vader compleet onverwachts overlijdt, of als hij niet op tijd denkt aan een schenking, dan betaalt de zoon 19.500 euro aan erfbelasting, of 3 procent op de schijf tot 50.000 euro en 9 procent op de schijf tussen 50.000 en 250.000 euro.

Als het voorstel van Maus en Delanote in praktijk wordt gebracht, zouden fiscale advocaten en notarissen veel minder werk hebben, want al die successietechnieken zouden niet langer leiden tot lagere belastingen.

2. Geen onderscheid tussen roerend en onroerend vermogen

Een schenking van onroerende goederen wordt in Vlaanderen fiscaal anders behandeld dan een schenking van roerende goederen. Voor schenkingen van roerende goederen geldt een vlak tarief van 3 procent voor partners en afstammelingen in rechte lijn, en een tarief van 7 procent voor alle anderen. Een schenking van aandelen van een familiebedrijf is volledig belastingvrij.

Voor de schenking van onroerende goederen geldt in Vlaanderen onder 150.000 euro een tarief van 3 procent voor erfgenamen in rechte lijn. Daarboven geldt een tarief van 9 procent. Boven 250.000 euro loopt het tarief op tot 18 procent, en boven 450.000 euro tot 27 procent. Voor broers en zussen en verdere familieleden of vrienden zijn die tarieven nog veel hoger, tot 40 procent.

Voor roerende en onroerende goederen geldt in de erfbelasting hetzelfde progressieve tarief, dat oploopt van 3 tot 65 procent. Maar doordat de fiscus de optelsom van de roerende en de onroerende goederen niet maakt, kan het een groot verschil uitmaken hoeveel van de erfenis bestaat uit onroerende en roerende goederen. Als u een huis van 250.000 euro erft, betaalt u 19.500 euro erfbelasting. Erft u een effectenportefeuille van 125.000 euro en een huis van 125.000 euro, dan betaalt u voor elk 8250 euro erfbelasting, of 16.500 euro in totaal. Een hoop minder dus.

Maus en Delanote willen die discrepanties in de erf- en de schenkbelasting wegwerken. Alle geschonken of geërfde onroerende en roerende goederen komen in hun voorstel samen in één grote pot, waarvan een deel vrijgesteld is van belasting en de rest progressief wordt belast. Daardoor zou het ook niet langer uitmaken of het om een woning of om een som geld gaat. Alle soorten erfenissen en schenkingen zijn dan gelijk voor de wet.

3.Geen vrijstellingen meer, behalve voor schenkingen en erfenissen aan de huidige partner

Maus en Delanote vinden dat de vrijstelling voor de gezinswoning in de erfbelasting de grote vermogens bevoordeelt. Als uw gezinswoning 2,5 miljoen euro waard is, erft de langstlevende partner 1,25 miljoen euro zonder daarop belastingen te betalen. De langstlevende partner met een gezinswoning van 150.000 euro krijgt slechts een vrijstelling van 75.000 euro.

Maus en Delanote stellen een alternatief voor. Ze willen schenkingen en erfenissen aan de partner volledig vrijstellen van belasting. Om dat te financieren nemen ze alle andere vrijstellingen op de schop. In hun voorstel blijft geen enkele andere vrijstelling van schenk- en erfbelasting overeind, behalve voor hand- en bankgiften onder 10.000 euro.

4. U kiest drie extra begunstigden, die het goedkoopste belastingtarief krijgen

Als u een verre neef of een goede vriend aanduidt als erfgenaam, betalen zij zich blauw aan erfbelasting (65%). Er zijn ook nog altijd hogere tarieven voor broers en zussen dan voor erfgenamen in rechte lijn zoals kinderen of ouders. Volgens Maus en Delanote zijn al die verschillende tarieven niet aangepast aan de maatschappelijke realiteit van het stijgend aantal alleenstaanden, eenoudergezinnen, nieuw samengestelde gezinnen en latrelaties.

Zij vinden dat de definitie van rechte lijn moet worden uitgebreid naar ex-partners en kinderen van ex-partners. Daarnaast moet ieder drie best friends forever (BFF’s) kunnen aanduiden in zijn testament, die elk recht hebben op het laagste belastingtarief en op de vrijstelling tot 250.000 euro.

Het voorstel zit opnieuw volop in de actualiteit. Net zoals Maus en Delanote kwam sp.a met het idee van de belastingvrije som van 250.000 euro op de proppen, met een oplopend tarief voor alles wat daarboven gaat. NV-A lijkt dan weer schatplichtig aan het voorstel van de twee fiscalisten van Bloomlaw voor zijn ideeën over de gezinswoning en de ‘beste vriend’ voor alleenstaanden.