Hoe de nieuwe vennootschapswetgeving familiebedrijven troeven geeft

Het nieuwe vennootschapsrecht – een heuse revolutie in het bedrijfsleven – maakt ondernemen gemakkelijker. Bij familiebedrijven spelen nog extra elementen die de bescherming van het patrimonium ten goede kunnen komen: heel wat flexibiliteit op het vlak van bestuur en overdracht. Robrecht Coppens en Nicolas Bertrand, beiden Partner bij advocatenkantoor Loyens & Loeff, wijzen op de mogelijkheden.

Bijna zes maanden geleden is het intussen. Op 1 mei 2019 trad het lang verwachte Wetboek van Vennootschappen en Verenigingen in werking. Gezien de vele hervormingen werd er wel in een ruime overgangsperiode voorzien om bedrijven de kans te geven zich aan de nieuwe regelgeving aan te passen.

Het nieuwe wetboek schudt het landschap van bedrijven en verenigingen stevig door elkaar. Vaarwel bvba, vaarwel cvba, vaarwel commanditaire vennootschap op aandelen, en ga zo maar door. Van de 17 vennootschapsvormen blijven er nog 4 basisvormen over: de besloten vennootschap (bv), de naamloze vennootschap (nv), de coöperatieve vennootschap (cv) en de maatschap.

“Dit betekent een echte revolutie”, toont Robrecht Coppens, Partner bij Loyens & Loeff, zich enthousiast. “Het vennootschapsrecht is tot zijn essentie herleid, heeft rekening gehouden met bepaalde verzuchtingen uit de praktijk en heeft duidelijk haar licht opgestoken bij aantrekkelijke vennootschapswetten uit het buitenland.”

Familiepatrimonium beschermen en overdragen

Een beperkt aantal vennootschapsvormen betekent ook dat heel wat bestaande vennootschappen zich in de komende jaren (1 januari 2024 is de deadline) moeten aanpassen en een nieuwe vorm zullen moeten kiezen.

Dit is niet enkel aan de orde voor operationele bedrijven, maar bijvoorbeeld ook voor vennootschappen die in het leven zijn geroepen ter bescherming van een familiaal patrimonium of in het kader van erfopvolging.

“Voor familiebedrijven biedt het nieuwe Wetboek van Vennootschappen en Verenigingen heel wat mogelijkheden”, klinkt het bij Nicolas Bertrand, Partner bij Loyens & Loeff. “En dit op twee vlakken: wat betreft bestuur en wat betreft overdracht. Twee elementen die net in familiebedrijven vaak van groot belang zijn.”

Flexibiliteit maakt veel mogelijk

“De bv is duidelijk het speerpunt van het nieuwe Wetboek en dat biedt ook familiebedrijven heel wat troeven op vlak van bestuur”, legt Robrecht Coppens uit. “De bv is immers een zeer flexibele rechtsvorm en dat biedt mogelijkheden. Zo kan je bijvoorbeeld de overdraagbaarheid van aandelen volledig vrij maken, maar ook beperken, waardoor je kan beslissen dat enkel leden van de familie aandeelhouder kunnen zijn. Daarnaast kan je volledig vrij beslissen wie de controle heeft van de vennootschap, los van het aantal aandelen dat je aanhoudt. Zo kan je met bijvoorbeeld 10% van de aandelen 90% van de controle uitoefenen, net omdat kapitaal en beslissingsbevoegdheid niet noodzakelijk meer samenhangen.”

“De nv en de bv bieden ook mogelijkheden om het bestuur te organiseren op maat van een familiebedrijf”, geeft Robrecht Coppens nog mee. “Zo kan je zowel in de bv als de nv een statutair (quasi) onafzetbare bestuurder benoemen, die in de nv bovendien nog over een vetorecht kan beschikken voor een statutenwijziging, winstuitkering of ontslag. In een nv kan bovendien een duale bedrijfsstructuur worden ingericht met een raad van toezicht die zich bezighoudt met het algemene beleid en de strategie en een directieraad die verantwoordelijk is voor de operationele kant. Familiebedrijven kunnen ook hier hun voordeel mee doen. Bijvoorbeeld door de familie te laten zetelen in de raad van toezicht, maar het operationele los te laten.”

Schenken, maar toch de voordelen behouden

De grotere flexibiliteit van de nieuwe rechtsvormen biedt ook op het vlak van overdracht opportuniteiten aan familiebedrijven. “De pater familias is vaak wel bereid om te schenken, maar wil wel de voordelen behouden: dividenden, beslissingsrecht…”, klinkt het bij Nicolas Bertrand. “Vroeger moest je vaak juridische structuren uitdenken om de overdracht behapbaar te maken. Zo kon je voor een schenking met behoud van het vruchtgebruik (zonder schenkingsrechten) naar Nederland stappen. Ook de oprichting van een Stichting Administratiekantoor (STAK) bij onze Noorderburen was een mogelijkheid. Binnen de nieuwe bv kan je echter door duidelijke afspraken voortaan ook de discussies in Vlaanderen over schenkingen met behoud van het vruchtgebruik vermijden. De ‘complexere’ manieren zullen nog steeds gebruikt worden, maar er zal ongetwijfeld sneller aan de alternatieven die het nieuwe vennootschapsrecht biedt gedacht worden.”

Nicolas Bertrand voegt nog een element toe, dat ook al bij het bestuur van een onderneming speelde: “Binnen de nieuwe rechtsvormen hoeven niet alle aandelen even ‘belangrijk’ te zijn. Een aandeel kan meerdere stemrechten hebben of leiden tot het grootste deel van de winst. Die flexibiliteit vergemakkelijkt de overdracht. De pater familias kan al een groot deel van de aandelen overdragen, maar toch de controle behouden.”

Snel, maar bedachtzaam

Nu goed, aanpassen aan de nieuwe rechtsvormen hoeft pas tegen 1 januari 2024. Er is dus geen haast bij, of toch? “De grootste fout zou zijn om niet te anticiperen”, is Robrecht Coppens duidelijk. “Het klopt dat er een overgangsperiode is, maar die gebruik je best om uit te zoeken hoe je je voordeel kan doen met dit nieuwe Wetboek.” “Net omdat de nieuwe rechtsvormen een enorme flexibiliteit bieden, pas je je trouwens best zo snel mogelijk aan”, voegt Nicolas Bertrand daaraan toe. “Bovendien zorg je zo voor een soepele overgang. Je kan je reeds nu of vanaf begin volgend jaar onderwerpen aan de nieuwe wetgeving en begint dus best al met de voorbereiding om dat zo snel, maar bedachtzaam mogelijk te doen.”

Tot slot: voor wie boordevol vragen zit hoe hij of zij een nieuwe generatie op een vlotte manier in het bedrijf integreert en nog geen oplossing gevonden heeft, is het nieuwe Wetboek het gedroomde instrument om te onderzoeken welke constructie past bij jouw situatie. Voortaan biedt het Belgische vennootschapsrecht een speeltuin aan mogelijkheden. Goed nieuws voor de lokale ondernemer!

Wilt u meer te weten komen? Surf naar www.loyensloeff.be