Sinds zijn wederopstanding twintig jaar geleden is A. Lange & Söhne er nooit mee gestopt om in de wereld van de horlogerie een nieuwe toon aan te slaan ; of het nu gaat over grote data, tourbillons, eeuwigdurende kalenders, een chronograaf die flyback en split-second combineert, of de diverse interpretaties van het meest precieze maanfasemechanisme ter wereld. In dat indrukwekkende lijstje van exploten spant de Grande Complication de kroon, met onder andere een minutenrepetitie en een grande en petite sonnerie. Jammer genoeg werden van dit absolute meesterwerk maar zes exemplaren gemaakt en behalve dit model had het Duitse merk maar één ander akoestisch horloge in de aanbieding, de Zeitwerk met sonnerie.
Anthony De Haas, directeur productontwikkeling bij A. Lange & Söhne, beloofde drie jaar geleden al dat die Zeitwerk versterking zou krijgen van een minutenrepetitie. Tijdens het Salon International de la Haute Horlogerie 2015 in Genève kregen we die creatie eindelijk te zien, en het was de moeite van het wachten meer dan waard. Wat velen beschouwen als de 'koningin van de complicaties' krijgt hier een totaal nieuwe invulling die perfect in overeenstemming is met de digitale weergave van uren en minuten van de Zeitwerk.
Het mechanisme is zo intelligent dat het bij het activeren van de akoestische klok ook de voortgang van de schijven vertraagt.
In een klassieke minutenrepetitie worden de uren weergegeven door een lage toon, de kwartieren door een dubbele toon (laag-hoog) en de minuten door een hoge toon. Hier echter volgt de minutenrepetitie de digitale weergave op de wijzerplaat. Als het dus 7. 52 u. is, hoor je zeven lage tonen (uren), 5 dubbele tonen (tien minuten) en twee hoge tonen (de minuten). Magisch, en ook logisch als je het hoort.
De decimale minutenrepetitie maakt gebruik van het 'springende uur'-mechanisme zoals we dat kennen van bij de lancering van de Zeitwerk in 2009. De traditionele wijzers zijn vervangen door drie schijven : een voor de uren, een voor de tientallen en een voor de minuten. Wanneer men de sonnerie activeert, detecteert het repetitiemechanisme de te laten weerklinken tijd via drie sensoren die gelinkt zijn aan de weergaveschijven. Het mechanisme is trouwens zo intelligent dat het bij het activeren van de akoestische klok ook de voortgang van de schijven vertraagt totdat de repetitie gedaan is. Bijgevolg is het uur dat je hoort ook altijd het uur dat je ziet. Anthony De Haas demonstreert het door te kiezen voor het tijdstip met de meeste tonen : wanneer het horloge 12.59 u. aangeeft, weerklinkt de klok 20 seconden lang. De laatste toon is nog niet uitgestorven of we zien hoe de cijfers op de wijzerplaat bliksemsnel naar 1.00 u. springen.
Gezien de uitzonderlijke grootte van de schijven en de energie die nodig is voor de simultane werking, was de realisatie van het Zeitwerk-basismechanisme in een polshorloge al een stunt op zich. De ingenieurs en hor-logemakers van A. Lange & Söhne zagen zich dan ook voor een kolossale challenge geplaatst toen hen werd gevraagd om ook de minutenrepetitie te integreren in een kastje dat nauwelijks groter is (44,2 mm in plaats van 42,6 mm). Terwijl het aantal onderdelen van het gangwerk wel verdubbelde : van 388 voor een 'eenvoudige' Zeitwerk tot 711 voor de versie met minutenrepetitie.
Om manipulatiefouten uit te sluiten, integreerden de ontwerpers ook een beveiliging. Als de gebruiker zijn horloge zou willen afstellen op het moment dat de sonnerie weerklinkt, zou dat ongetwijfeld mechanische conflicten voortbrengen. En dus kan men de kroon niet bedienen wanneer de klok weerklinkt : op het moment waarop de akoestische klok in actie treedt, wordt het opwindraderwerk losgekoppeld van het palrad, dat de akoestiek aandrijft. Die ontkoppeling vermijdt dat het raderwerk van het opwindmechanisme tegelijk met de geactiveerde repetitie draait, wat een belangrijk energieverlies zou genereren. Dit detail brengt ons bij een ander kenmerk van de Zeitwerk Minute Repeater, dat niet zal ontsnappen aan het geoefende oog : het gebruikelijke schuifmechanisme van de minutenrepetitie werd hier vervangen door een simpele drukknop. De repetitie en het gangwerk ontlenen hun energie aan dezelfde, speciaal voor dit model ontwikkelde horlogeveer. Helemaal opgewonden (met de hand) zorgt die voor de juiste klanken en garandeert ze ook een gangreserve van 36 uur. De beweging van het gangwerk is altijd gelijkmatig dankzij het 'constante kracht'-echappement.
De repetitie en het gangwerk ontlenen hun energie aan dezelfde horlogeveer.
Om zowel de autonomie van het horloge als de klankkwaliteit te garanderen, kan men de akoestische klok trouwens niet activeren als de gangreserve minder dan 12 uur bedraagt. Dat wordt dan aangeduid door een rood puntje op de gangreserve-indicatie. Logischerwijs bereik je dat stadium sneller of trager al naargelang het aantal keren (en de duur) dat je de sonnerie activeert.
Zoals je kan verwachten van A. Lange & Söhne gaat het plezier voor de oren ook gepaard met plezier voor de ogen. De gonghamertjes van de akoestische klok zijn prachtig geënsceneerd langs beide zijden van de wijzerplaat. En op de achterkant vinden we de geraffineerde decoratie van het gangwerk, zoals we dat van de Saksische manufactuur gewend zijn. Wie zin heeft om het prachtige concert van de Zeitwerk Minute Repeater live te aanhoren, moet wel weten dat een toegangsticket ongeveer 440.000 euro kost ... (Good) Time is money. ?
TEKST PATRICK DELAROCHE
