Belgische bloemenindustrie moet zich heruitvinden

Terwijl elke week een bloemenwinkel sluit, komt de onlineverkoop van boeketten pas op gang. “De traditionele Belgische bloemensector is zich volop aan het heruitvinden.”

Tussen 2011 en nu is het aantal bloemenwinkels in ons land gedaald van 4032 naar 3740, zo blijkt uit cijfers van het Neutraal Syndicaat voor Zelfstandigen (NSZ). Toch blijft de bloemenverkoop redelijk stabiel. De groothandelsverkoop schommelt al vijf jaar rond 550 miljoen euro. Ook het aantal telers vermindert niet. Wat is er dan aan de hand? De verkoop verschuift al tien jaar richting andere verkoopkanalen, zoals tuincentra en supermarkten. De Belgen blijven dus bloemen kopen, maar niet meer per se in de bloemenzaak. Ook onlinespelers als Bloomon, die na een bestelling online rechtstreeks van kwekers aan de consument leveren, beginnen hun deel van de koek op te eisen.

Voor bloemenverkopers is het dringend tijd om te innoveren, zegt Geert Snauwaert van Belfleur, een bloemengroothandel die al vijftien jaar pioniert met een digitaal verkoopplatform voor bloemisten uit België, Nederland en Frankrijk. “Wij bieden twee mogelijkheden. Onze meer dan 400 klanten kunnen via ons platform dagelijks representatieve foto’s van de veilingaankopen online zien, of ze kunnen bloemen rechtstreeks bij kwekers bestellen.”

Belfleur besloot in 2003 enkel online te verkopen, na acht jaar als een klassieke groothandel te hebben gewerkt. Voor de bloemisten vormde die nieuwe werkwijze aanvankelijk een drempel, maar intussen zijn de klanten van de groothandel overtuigd van de tijdwinst en de kostenbesparing. “Binnenkort gaan we nog een stap verder, met een webshopplatform voor bloemisten”, verduidelijkt Geert Snauwaert. Veel kleinhandelaars zijn volgens hem nauwelijks bezig met onlineverkoop aan particulieren omdat ze niet genoeg weten over marketing of webontwikkeling.

“De klassieke bloemist heeft daar bovendien de middelen en de tijd niet voor”, stelt Snauwaert. “In maart starten we een proefproject met een bloemist in Aalst. Hij blijft zijn zaak runnen zoals hij dat al jaren doet en wij beheren zijn webshop. We regelen alles: van marketing, de presentatie van de producten, de technische opbouw en de updates tot en met het verwerken van de orders. Als het aanslaat, bieden we dat concept eind 2019 aan al onze bloemisten-klanten aan.”

Veiling

Is dat de toekomst voor de bloemenwinkel, of blijft het bij een extra verkoopkanaal? Pieter Van Oost van AVBS, de sectorfederatie van de Vlaamse bloemen- en plantenprofessionals, gelooft niet in disruptie in de sector. “Bloomon & co ontwrichten de markt niet. Net als de webshops van bloemenzaken en tuincentra vormen zij een alternatief verkoopkanaal, dat veeleer aanvullend dan vervangend werkt. De klant krijgt gewoon extra keuzemogelijkheden. Minder dan 5 procent van de Belgen koopt bloemen online. Dat is verwaarloosbaar. We zien elk jaar een lichte verschuiving, maar de digitale verkoop groeit zeker nog niet exponentieel. De komende jaren zal een evenwicht ontstaan, maar wij geloven nooit dat webshops de klassieke kanalen voor bloemenverkoop volledig zullen leegzuigen.”

Niet enkel de verkoop aan de klant digitaliseert in de bloemensector. Ook de logistiek verloopt almaar meer digitaal, van bestelbonnen omzetten naar orders bij groothandelaars, de stock beheren bij kwekers tot het online aanbieden van producten. De veilingen doen mee. “Vijf jaar geleden zijn we met digitale verkoop begonnen”, zegt Roger Fierens, manager bij Euroveiling uit Brussel. “Onze jaaromzet bedraagt 32,5 miljoen euro. Een kwart van onze verkoop verloopt via digitale kanalen. Er zijn producten die niet langer fysiek via de veiling passeren. Software maakt het mogelijk dat onze klanten ook vanop afstand kopen.”

Het aandeel van de digitale verkoop stijgt bij Euroveiling jaarlijks met ongeveer 5 procent. Iedereen in de bloemensector moet digitaliseren, of het is binnenkort over en uit, meent Roger Fierens. “Van kweker naar veiling tot florist, wie denkt dat het nog allemaal op de klassieke manier verder kan, is ten dode opgeschreven. Klanten worden veeleisender en alles moet sneller. De kwaliteit van de bloemen en het tempo waarin ze aangeboden worden, kunnen alleen nog maar stijgen door in te zetten op slimme digitale oplossingen. Daarin verschilt onze sector niet van andere sectoren.”

Creativiteit

Daniel Ost heeft bloemenwinkels in Brussel, Sint-Niklaas en Knokke. De bekende bloemsierkunstenaar levert maatwerk voor onder meer huwelijken en ceremonies. Kwaliteit en creativiteit vormen het DNA van de zaak. “Dat is volgens ons de reden waarom onze verkoop de voorbije jaren niet gedaald is”, zegt Yann Callaert, general manager bij Daniel Ost. “Wij bieden geen boeketten online aan. Onze klanten willen de bloemen zien, ruiken en aanraken voor ze die kopen. Met die persoonlijke aanpak maken we het verschil. Standaardboeketten zijn niet aan ons besteed. We bieden ook via abonnementsformules wekelijks aan een honderdtal bedrijven en organisaties boeketten aan op maat van hun stijl en activiteiten. Ik sluit niet uit dat we ooit zo’n formule digitaal uitwerken, maar daar is het nog te vroeg voor.”

Ook Roger Fierens van Euroveiling vindt dat bloemisten zich moeten toeleggen op kwaliteit, ambacht en service om te overleven in het digitale tijdperk. “Floristen moeten niet de concurrentie willen aangaan met de goedkope meeneemboeketten van supermarkten en tankstations. Veel belangrijker is het mooie, creatieve boeketten te schikken, met bloemen van topkwaliteit, op maat van de modetrends en de wensen van de klant. Achtergrondinformatie over bloemen, verzorgingstips, met die expertise zullen kleinhandelaars de grote spelers en onlineverkoop overleven. En ja, ze kunnen die aanpak ook gebruiken in hun eigen webshop.”

Transparantie

Toch raadt Pieter Van Oost niet iedereen aan rechtstreeks aan de consument te leveren, zeker kwekers niet. Daarvoor is de vijver te klein. Onlineverkoop aan particulieren vergt ook een aparte aanpak, zowel voor de marketing als voor de logistiek. “Voor kwekers loont het bijvoorbeeld niet de transportband te stoppen om er een bestelling voor een particulier af te nemen”, stelt Van Oost als voorbeeld. AVBS wil de komende jaren voort inzetten op slimme logistiek. Als meer spelers in de sector op een transparante manier hun data delen met elkaar, dan gaat iedereen erop vooruit, meent Pieter Van Oost: “Zo wordt de keten van kwekers naar consument nog sneller, gebeuren minder nutteloze transporten van producten die uiteindelijk niet verkocht worden, en bespaart iedereen. Zo is het bijvoorbeeld niet logisch dat planten uit Oost-Vlaanderen naar een veilig in Nederland vertrekken, om vervolgens opnieuw naar België vervoerd en uiteindelijk in Frankrijk verkocht te worden.”

Yann Callaert vraagt zich ten slotte af hoe groot spelers à la Bloomon de komende jaren zullen worden, en in hoeverre ze de plaats van kleinere bedrijven zullen innemen. “Ooit raakt de markt van Bloomon verzadigd. Pas dan wordt duidelijk hoe groot andere spelers nog zullen zijn. Het hangt er ook een beetje vanaf wanneer de faillissementsgolf van bloemisten – die nu toch al enkele jaren aan de gang is – zal stoppen in ons land.”

Daarbij wordt ook een beetje het kaf van het koren gescheiden, meent Roger Fierens van Euroveiling. “In tegenstelling tot ambachtelijke beroepen als slager of bakker is bloemist geen beschermd beroep. Daardoor kunnen ook grote retailers bloemen aanbieden als lokmiddel. Iedereen kan een bloemenwinkel starten, maar niet elke bloemenverkoper is ook een creatieve florist. Ergens is het dus wel logisch dat de kleinhandelaars met weinig vakkennis nu massaal afvallen.”