Zalmen zijn zaken

Pieters Group investeert serieus geld in zalmkwekerijen. Het luxevoedsel van gisteren is de betaalbare delicatesse van vandaag. De Bruggelingen gaan naar de beurs. Waarom toont hun expansie in boerderijvis in Schotland, een zalmparadijs. Zalm wordt vee.

Stornoway, (Schotland).

De prijs van zalm daalde de voorbije vijftien jaar met de helft. De zalm in ‘t wild volgt de exploderende vraag niet. In 1984 begon de kweek van de zeeprooi op grote schaal, de consumptie groeit jaarlijks met 15% tot 20%. In 1998 werd er voor het eerst meer zalm gekweekt (900.000 ton) dan in het wild gevangen (800.000 ton). Vooral de idee dat vis gezond is, werkt sterk mee aan de groei. Tijdens de kippencrisis zagen we opnieuw de illustratie in eigen land.

Schotland, Noorwegen en Chili zijn gezochte plekken voor zalmboerderijen; archipels van drijvende kooien en voederinstallaties met tienduizenden dansende zeebewoners. Kostenplaatje: 50 tot 70 miljoen frank. Een groter rendement van de zalmboerderijen maakt het verschil tussen winst en verlies.

Brugge in boerderijvis

Rudy Pieters van Pieters Group (Brugge) is een jong lid van de derde generatie en verzaakt aan de geneugten van het vaderland. Wekelijks pendelt hij van Dudzele over Inverness naar de karige Buiten-Hebriden. De oostrand heeft groen en dorpen; het centrum en de westelijke kust zijn stenig en Keltisch.

In het wit van een chirurg beent hij door de productiehallen van Wisco Processing (een verwerkingsfabriek van Pieters Group) op Lewis. Rappe vrouwenhanden snijden duizenden zalmen in mootjes voor de Belgische, Franse, Spaanse, Japanse en Britse huismoeders. Camera’s zoeken mee de optimale snijhoek, want elk percentage meer zalm is een plus. Rond de fabriek kringelt een lekkere geur; elke producent rookt de zalm met zijn favoriete houtsoort: oude eik van whiskyvaten, beuk of kers. De bestemmelingen van Wisco Processing zijn de warenhuisketens en de eigen dochters. Gezouten, gesaust, gekruid of kant-en-klaar voor de barbecue of de kook, zoals de supermarkt dat graag wil, wordt de zeebewoner geprepareerd. De kooien met de vers geoogste zalm van de Schotse fjorden dragen kleurige labels. Tracebility van eitje tot klant is door de zalmziekten, dioxine en BSE een noodzaak. Voor je de fabriek in of de vlonders van de zalmboerderijen op mag, moet je de rubberlaarzen soppen in een ontsmettend bad. De tv-beelden van tijdens de varkenspest in Vlaanderen doemen op.

Zalmboerderijen drijven zo ver als technisch kan aan de zeezijde van de inhammen. De oceaanstroming daagt de duizenden vissen uit. Zij bieden weerstand, wat de kwaliteit van het vlees verbetert. De farms langs de westkust trotseren duivelse stormen. De zalmkooien worden dan vele meters op en neer geschud en gestampt. Er wordt doorlopend geoogst, zelfs als er golven zijn van anderhalve meter.

Vier arbeiders aan een inoxtafel waarover per etmaal 9000 zalmen spartelen, geven een diepe haal achter de kieuwen. Snelheid is de kunst. De zalm moet zacht, zonder doodskramp, naar Wisco Processing. Bij een kostentotaal van 100 staat de boerderij op 70, de arbeid op 7 à 10, de verpakking op 10, de financiële kosten op 10. Een betere opbrengst is het gemakkelijkst te halen op de farm. Pieters Group investeerde in de voorbije acht jaar 14 miljoen pond in Schotland (170 medewerkers).

Pieters Group

is het grootste visverwerkende bedrijf van België en een speler op de Europese markt van vis en visproducten. Pieters specialiseert zich in de aankoop, productie, verkoop en distributie. In 1998 werd Pieters Group gedefamiliariseerd en voor 90% overgenomen door het Scandinavische Industri Kapital en voor 10% door het management (zie Trends, 15 april 1999). Het noordse participatiefonds voert een exit-politiek via de beurs. In 1998 bedroeg de omzet van Pieters Group 5,1 miljard frank (609 werknemers) en sedert acht jaar wordt buitenlands geacquireerd (onder meer Alimer in Zwitserland, Les Mareyeurs Boullonnais en Holding Six in Frankrijk).

De strategie van Pieters is gebaseerd op drie pijlers: het optimaliseren van de aanvoerpositie via verticale integratie; de productie van convenience-visproducten met hoge toegevoegde waarde; de uitbouw van het marktaandeel in Europa. In augustus werd bevestigd dat de onderneming in de volgende twaalf maanden naar de beurs wil. Frank Tierenteyn, gedelegeerd bestuurder: “Een eventuele beursgang is een belangrijke en logische stap in de expansiepolitiek van Pieters.”

Nieuwe acquisitie in Chili?

Nummer 1 op de Buiten-Hebriden (de Western Islands, 28.000 inwoners) is Marine Harvest McConnell met 10.000 ton kweekzalm en een kleine verwerkingscapaciteit. Marine Harvest werd in juli een dochter van het Nederlandse Nutreco en de onderneming van Boxmeer is daardoor de tweede grootste kweker ter wereld met farms in Chili en Schotland. De Chileense vis gaat vooral naar de VS. Daar verdrong zalm vorig jaar de garnaal als meest gegeten zeebewoner. Marine Harvest is als een van de eerste bedrijven ter wereld begonnen met de kweek van heilbot. Tot nu toe is zalm de enige zeesoort die promoveerde van prooidier tot vee, maar de evolutie gaat snel. In Noorwegen worden per jaar al enkele duizenden tonnen kabeljauw gekweekt en in de Middellandse Zee worden zeebrasem en zeebaars gehouden. Marine Harvest experimenteert met de kweek van heilbot. De prijs van heilbot is zo hoog dat zoiets interessant kan worden.

Kopen en verkopen

is in bij de zalmboeren: Hydro Seafood van Norske Hydro, Ewos, van het Finse Cultor, en Stolt Nielsen (Noorwegen) staan in de etalage. Ook daar gaat de concentratie – evenals bij de afnemers, de warenhuizen – verder. Rudy Pieters stak in augustus de neus aan het raam in Chili tijdens een werkbezoek aan de lokale zalmkwekerijen. Is daar een nieuwe acquisitie van Pieters Group te verwachten?

Wisco Processing deelt op de Buiten-Hebriden de tweede positie met Stoltsea Farm (van Stolt Nielsen) met 5000 ton. Daarnaast zijn er nog een drietal kleinere producenten. Rudy Pieters: “De kleinere zalmboerderijen stopten of wij kochten hen op. Vijfduizend ton eigen aanvoer is onvoldoende voor een optimale organisatie en een goed rendement van de verwerking.” Het volume opdrijven op de Western Islands kan niet. Pieters Group exploiteert vier sea sites op het eiland Lewis. In de lente van dit jaar kocht de onderneming een farm op het Schotse vasteland bij Inverness, Black Isle, wat de totale productie van de Bruggelingen in Schotland op 8000 ton brengt. De prijzen van de zalm-sites verdubbelden en het is steeds moeilijker om een licentie te verwerven in Schotland. Black Isle bij Inverness is beter gelegen voor de belevering van de Britse warenhuizen. Rudy Pieters: “Met meer volume kan je de promotieacties van de klanten beter ondersteunen.”

FRANS CROLS