‘WE ZULLEN HET GELD NIET VERSPILLEN’

De Waalse regering heeft haar Marshallplan2.Vert rond. Minister-president Rudy Demotte is ervan overtuigd dat het zal werken. “We zullen er heus wel voor zorgen dat het geld niet wordt verspild.” En aan de solidariteit tussen Vlamingen en Walen valt niet te tornen, klinkt het stellig. “De geschiedenis leert dat ze nu eens in de ene en dan weer in de andere richting gaat.”

De Waalse premier ziet er vermoeid uit als we hem ontmoeten in zijn Brusselse kantoor vlak bij het federale en het Vlaamse parlement. Zijn vloeiend Nederlands met charmant Brakels accent hapert soms. De federale regeringscrisis mag dan al geen gevolgen hebben voor het functioneren van zijn regeringen – Demotte leidt ook die van de Franstalige gemeenschap – als kopstuk van de PS neemt de val van de regering-Leterme toch veel van zijn tijd in beslag. De minister-president duwt de kamerlijst in Henegouwen. Dus eerst Franstalig België besturen en pas dan federaal campagne voeren.

De politicus heeft zijn Blackberry in aanslag op de tafel. Af en toe neemt hij het ding ter hand. De sms-berichten en oproepen stromen binnen.

TRENDS. U kreeg de eindevaluatie van het Marshallplan1, dat in 2005 boven de doopvont werd gehouden. Welk cijfer onthoudt u als voornaamste?

RUDY DEMOTTE (WAALS MINISTER-PRESIDENT). “Met het marshallplan hebben we 1300 onderzoekers gefinancierd. Ze werken vooral in de gezondheidssector en vormen een wissel op de toekomst.

“De manier waarop we het hebben aangepakt, heeft veel mogelijk gemaakt. Het flexibel besteden van het geld – aanpassingen vereisten geen nieuw begrotingsdecreet – maakt dat 99,35 procent van de doelstellingen zijn gehaald. Het budget van 1,2 miljard en de leningscapaciteit van 650 miljoen zijn nagenoeg helemaal opgebruikt.”

Hoeveel jobs heeft dat opgeleverd?

DEMOTTE. “Dat is moeilijk na te trekken. We zitten tussen de 7000 en de 13.500. Uiteindelijk moeten dat er 30.000 worden. 15.000 bedrijven kregen geld van de overheid via subsidies of via cofinanciering in het kader van een cluster, bijvoorbeeld bij de oprichting van een nieuw onderzoekscentrum.

“200.000 mensen volgden een opleiding. 46.000 van hen zaten in ons taalplan, dat we na anderhalf jaar moesten heroriënteren. (pretoogjes) Stel u voor, kandidaten gingen liever in Londen Engels studeren dan Nederlands in Rotterdam. Daarom hebben we de voorwaarden strenger gemaakt. Wie voor Engels koos, moest bewijzen het Nederlands of het Duits goed te kunnen gebruiken.

“Opleidingen voor truckchauffeur, metser, boekhouder, elektrotechnicus en dakwerker waren de top vijf van opleidingen in veertig knelpuntberoepen. Alleen al in 2009 konden 8000 mensen zich bekwamen in een vak.”

Fraai allemaal, maar toch geeft de jongste Global Entrepreneurship Monitor, die 56 landen tegen het licht houdt, Wallonië geen goede cijfers. Alle initiatieven van de voorbije jaren ten spijt.

DEMOTTE. “We weten dat we het niet goed doen voor de oprichting van nieuwe ondernemingen. Het is niet zozeer een kwestie van hulp aan hen die de stap willen doen, we moeten de mentaliteit wijzigen. Wel hebben we beurzen voor ‘preactiviteit’ in het leven geroepen die tot 12.500 euro bedragen. Ze helpen geïnteresseerden uitzicht te krijgen op de haalbaarheid van hun onderneming en bij de aankoop van startersmaterieel.

“We gaven innovatiebeurzen die tot 12.500 euro kunnen oplopen. De regio heeft trouwens organismen, de Centres d’Entreprise et d’Innovation, en InnovaTech, die starters bijstaan. Het marshallplan heeft tal van acties op het getouw gezet om entrepreneurschap te promoten. De Walen hebben veel troeven, maar zijn zo gecomplexeerd door hun recente economische verleden dat ze zelfs niet met hun succesverhalen naar buiten durven te komen.”

Veranderde het soort bedrijven dat u bij het marshallplan betrok? De kleinere vrezen dat de grote met de vruchten van hun onderzoek gaan lopen.

DEMOTTE. “We focusten ons oorspronkelijk op grote bedrijven. De kleinere ondernemingen en spin-offs van universiteiten kwamen daarop aan onze deur kloppen met de klacht dat ze minder geld kregen, hoewel ze het grootste deel van de innovatie voor hun rekening namen. Ze vreesden dus niet dat de grote ondernemingen met hun onderzoek gingen lopen. Het is een van de grootste lessen van het eerste marshallplan: betrek de kmo’s.”

Werkt u al samen met de Vlaamse overheid?

DEMOTTE. “Nog niet. Vorig jaar legden we het marshallplan en Vlaanderen in Actie van de Vlaamse regering wel naast elkaar. Er bestaat samenwerking tussen verschillende instituten over de taalgrens heen.”

U staat met uw marshallplannen verder dan Vlaanderen met zijn Vlaanderen in Actie.

DEMOTTE.(prompt) “Ik durfde het zelf niet te vertellen. Weet u, de oud-voorzitter van het VBO, Luc Vansteenkiste, is de voorzitter van de selectiejury voor projecten die bedrijven indienden. Hij heeft ons heel goed geholpen met zijn grote geloofwaardigheid in de bedrijfswereld.”

Een Vlaming als juryvoorzitter. Opmerkelijk.

DEMOTTE. “Dat is niet toevallig. We kozen voor hem in een geest van openheid. Vansteenkiste kan objectiever oordelen omdat hij meer afstand heeft ten overstaan van de regio. Tegelijk zegt hij dat Wallonië veel troeven heeft die niet meer in Vlaanderen te vinden zijn.

“De tweede les uit het eerste marshallplan is dat we de clusters niet tot Wallonië mogen beperken. Cofinanciering met de Brusselse overheid en bedrijven moet kunnen. We willen dat ook tot stand brengen met Vlaanderen. Samenwerking bestaat al met Vlaamse bedrijven, bijvoorbeeld in de agro-industrie in het westen van Henegouwen. We hebben in elk geval onze decreten aangepast om taalgrensoverschrijdende samenwerking mogelijk te maken.

“We maken trouwens werk van een betere samenwerking tussen economie en onderwijs. Jullie hebben daar in Vlaanderen geen moeilijkheden mee omdat gewest en gemeenschap zijn gefuseerd. Bij ons moet die samenwerkingscultuur groeien binnen de federatie Wallonië-Brussel. We hebben in het plan Marshall2.Vert geld vrijgemaakt voor kinderopvang en personenhulp zodat jonge moeders gemakkelijker aan de slag kunnen en de gezinnen de ouderen minder zelf moeten verzorgen.”

Het tweede marshallplan raakt moeilijk uit de startblokken. Te weinig geld en getouwtrek in uw regering, niet?

DEMOTTE. “2010 is een scharnierjaar. Bovenop de 100 miljoen van Marshall2.Vert voor dit jaar hebben we nog 131 miljoen van het eerste marshallplan te besteden. De sociale partners hadden dat laatste misschien over het hoofd gezien toen ze het gebrek aan geld aan de kaak stelden.”

Ze vinden ook dat het geld over te veel prioriteiten dreigt te worden verspreid.

DEMOTTE. “Er kwam een nieuwe competitiviteitpool, over duurzame economie. De methodologie die we voor die zesde pool volgen, loopt helemaal gelijk met die van de vijf andere. We zullen er heus wel voor zorgen dat het geld niet wordt verspild. Een wetenschappelijke jury buigt zich over de academische criteria waaraan projecten moeten voldoen. Ik vermoed dat de partners dat allemaal eens wilden horen zeggen.”

Sinds de jongste deelstaatverkiezingen heeft u naast het cdH een tweede regeringspartner, Ecolo. Dat maakt het niet gemakkelijker, temeer daar er in uw coalitie een stevig potje ruzie wordt gemaakt.

DEMOTTE. “Dat wordt fel overdreven. Natuurlijk zitten we nu met een driehoeksverhouding, dat maakt het debat ingewikkelder. Maar je kunt er toch niet omheen dat mijn tweede regering het Marshallplan2.Vert heeft uitgewerkt en de budgetten van het Waals gewest en de federatie Wallonië-Brussel strak in de hand houdt. Concrete dossiers, zoals het niet toekennen van een vergunning voor de bouw van het winkelcomplex Citta Verde, veroorzaakte zenuwachtigheid. Daaruit vloeide wel een kader voort voor de beslissing over zulke investeringsdossiers.

“De heisa over het investeringsdossier van Delhaize was niet meer dan een storm in een glas water. Eén consultant zei voor de investering te vrezen indien we niet snel zouden beslissen. Delhaize weet dat we het dossier technisch en politiek behartigen. We zullen beslissen zoals we dat deden met de investeringen in Wallonië van Google, Colruyt en H&M.

“De karikatuur die is gemaakt, wil dat Ecolo de ruimtelijke ordening boven alles plaatst. Dat klopt niet. Net als de andere coalitiepartners willen de groenen de economische ontwikkeling van Wallonië stimuleren.”

Het eerste marshallplan had moeilijkheden met investeringen in infrastructuur. Wat is er uiteindelijk met het geld gebeurd?

DEMOTTE. “Dat geld ligt er nog altijd. Soms doen zich juridische problemen voor zoals bij de aankoop van vervuilde industriële grond om hem te saneren. Die financiële middelen blijven bestemd voor infrastructuurwerken, maar worden in een gelijkaardig project gestoken. Het eerste mar-shallplan was goed voor 650 miljoen leningscapaciteit. Daarvan is 600 miljoen aangesproken en aan infrastructuurwerken besteed.”

Het tweede marshallplan is goed voor 1,6 miljard euro begrotingsgeld en 1,1 miljard euro leningscapaciteit voor investeringen op de lange duur.

DEMOTTE. “Let wel, naast het Marshallplan2.Vert gaat er nog geld naar de economie. Zoals de 280 miljoen euro voor de alliantie werk en leefmilieu. Dat geld is bedoeld voor premies voor nieuwe sectoren die toekomstgerichte jobs kunnen creëren. Die keuze heeft meer te maken met een keynesiaans economisch beleid, dat in interactie werkt met het Marshallplan2.Vert.

“Toen ik Waals premier werd, maakte ik 100 miljoen euro extra vrij voor duurzame ontwikkeling. Dat geld brengen we nu onder in de zesde competitiviteitspool waar bestaande groene clusters het gezelschap krijgen van onderzoek en vorming. We zoeken waar in het veld nog geen doeltreffende antwoorden op bestaan, waarmee Wallonië in de wereldtop kan komen te staan, waar we complementair kunnen optreden met wat al bestaat. Zodra we daar duidelijk zicht op hebben, kunnen we een oproep voor projecten lanceren. Ik verwacht dat we dat in juni kunnen doen.”

Uw budgetcontroles vinden ook plaats in juni. U zei dat bijkomend geld naar het tweede marshallplan zou gaan.

DEMOTTE. “De eerste prioriteit is het verminderen van onze schuldenlast, maar dit mag de broodnodige hulp aan de amechtige economie niet onmogelijk maken. We zoeken naar een evenwicht tussen de twee.”

Beïnvloedt de federale regeringscrisis het werk van uw deelstaatregeringen?

DEMOTTE. “Niet echt. Sommige federale fiscale maatregelen die ons beleid moesten versterken, konden wel niet doorgaan.

“De regeringen van de gefedereerde entiteiten zijn een factor van stabilisatie zoals ze dat al waren in de jaren 2007 en 2008, toen het federale niveau compleet geblokkeerd was geraakt. Ik lees op blogs dat veel mensen de geldverslindende complexiteit van onze instellingen hekelen. We werken aan een vereenvoudiging van het samengaan tussen het Waals gewest en de federatie Wallonië-Brussel, maar het dient gezegd dat de stabilisatie die de gewesten en gemeenschappen meebrengen, ongetwijfeld de factuur mildert van de federale crisis.”

Wie zegt dat de federale crisis chaos veroorzaakt, overdrijft?

DEMOTTE. “Alles is mogelijk in deze context. Zij die de crisis om partijpolitieke redenen hebben uitgelokt, spelen met vuur. Als de crisis lang duurt, zal de factuur danig oplopen voor de Vlamingen, de Brusselaars en de Walen. Kijk naar Griekenland, waar de ongeloofwaardig geworden instellingen verantwoordelijk zijn voor de hogere intrestvoeten die het land moet betalen.”

De Belgische politieke crisis beroert de financiële markten niet.

DEMOTTE. “Dat kan gauw veranderen, want we staan aan het begin van een moeilijk proces waarvan de kosten niet rechtstreeks te zien zijn. Het is zoals met vervuilde industriegrond, waar het gif over de jaren heen langzaam is ingesijpeld.”

U verwacht grote en langdurige politieke commotie?

DEMOTTE. “We zullen zien, maar ik vrees dat de federale politieke crisis lang duurt.”

Gaat u voor een grote staatshervorming?

DEMOTTE.(zucht) “Over bijna alles valt te praten, behalve over mechanismen die België kunnen breken. De solidariteit tussen de Belgen over de taalgrens heen moet behouden blijven. De geschiedenis leert dat ze nu eens in de ene en dan weer in de andere richting gaat. Vlaanderen moet beseffen dat zijn bevolking sneller veroudert dan de Waalse en dat die van Brussel verjongt.”

OPINIE Vlaanderen in afwachting, blz. 12

Door boudewijn vanpeteghem, fotografie jonas hamers – reporters

“De Walen hebben veel troeven, maar zijn zo gecomplexeerd door hun recente economische verleden dat ze zelfs niet met hun succesverhalen naar buiten durven te komen” Rudy Demotte

“Eerst moeten we onze schuldenlast verminderen, maar dat mag de broodnodige hulp aan de economie niet onmogelijk maken” Rudy Demotte