“We zouden al veel verder staan zonder Vlaanderen”

Onder burgemeester Louis Tobback is Leuven danig van uitzicht veranderd. Ten goede, vindt de jury van de BBA, die hem de Prijs Cultureel Erfgoed toekent. De burgemeester relativeert zijn rol. Maar hij trekt fel van leer tegen de bemoeizucht van het Vlaamse bestuursniveau.

U zegt vereerd maar ook verrast te zijn dat u deze prijs ontvangt.

LOUIS TOBBACK (SP.A). “Ja, verrast omdat ik geen architect ben en al evenmin een stedenbouwkundige.”

Maar als burgemeester hebt u wel invloed op het stedenbouwkundig beleid in uw stad.

TOBBACK. “Het belangrijkste is dat je de politieke wil en dus de politieke meerderheid organiseert om een samenhangend beleid tot stand te brengen. Als ik al een verdienste opeis, dan is het dat ik na de verkiezing van 1994 voor een ruime, sterke coalitie heb gekozen die iets kan realiseren.”

Is een sterke meerderheid van belang voor een degelijk stedenbouwkundig beleid?

TOBBACK. “Laat me duidelijk zijn: een stedenbouwkundig beleid is een onderdeel van een geheel. Je moet in de eerste plaats weten waar je met die stad naartoe wilt. En dan kunnen stedenbouwkundigen dat proberen op muziek te zetten. Het is dus niet zo dat het college het werk van de stedenbouwkundigen moet doen. In een democratie wordt verondersteld dat de politici het beleid uitstippelen en dat stedenbouwkundigen en andere technici dat uitvoeren.

“We hebben als stad een swot-analyse gemaakt: wat zijn onze sterkten en zwakten? En van daaruit hebben we afgelijnd wat we willen en wat we niet willen. In tegenstelling met wat velen denken, wil ik niet groter worden dan Brussel.

“Bij de opmaak van het ruimtelijk structuurplan in Leuven hebben we ook vastgelegd dat we niet meer dan 100.000 inwoners willen op ons grondgebied. Want meer inwoners zou ten koste gaan van de leefbaarheid van deze stad, van het comfort…”

Wat zijn de sterkten van Leuven?

TOBBACK.”Onze belangrijkste troef is de aanwezigheid van de universiteit. Er is dus ernstig werk gemaakt van een heel goede link tussen stad en universiteit. De universiteit is goed voor 17.000 directe jobs. KBC is een andere belangrijke werkgever. We hebben KBC laten bouwen aan het station. Iets waarmee de huidige Vlaamse Bouwmeester, Marcel Smets, die nog een BPA voor deze zone heeft gemaakt, niet erg gelukkig was. Zijn BPA werd herzien en hij vond de plannen van KBC promotorenarchitectuur. Toch hebben we dat doorgedrukt. Stel dat we dat niet hadden gedaan, waar zou KBC dan zijn hoofdzetel voor de verzekeringen gevestigd hebben? Daarom zeg ik dat stedenbouw ten dienste staat van een beleid, en niet omgekeerd. Er zijn nog wel andere afwegingen te maken dan dat een gebouw architecturaal mooi is, of dat het kwaliteit heeft, zoals Marcel Smets dat dan noemt. En pas op, als ik deze prijs krijg, dan is dat in grote mate te danken aan de inzichten van Smets, die ik veelal heb gevolgd. Maar op een bepaald moment moet het ophouden, moet je beslissingen nemen.

“Een andere sterkte is de nabijheid van Brussel. Ongeveer vijftien jaar geleden noemde een journalist van The Bulletin Leuven the best kept secret of Belgium. Maar hij voegde er wel aan toe dat een stad als Leuven in een ander land al lang een voorstad van Brussel zou zijn. Door de communautaire problematiek en de speciale situatie van Brussel is het dat niet. Maar het is dus absoluut nodig dat het stadsbestuur van Leuven zich definieert in functie van zijn ligging tegenover Brussel. En als ik zuur doe over Brussel, dan is dat omdat ik betreur dat die stad door en door slecht bestuurd wordt. Hoe beter het met Brussel gaat, hoe beter het met Leuven gaat.

“In onze relatie met Brussel is een vlotte verbinding via het spoor fundamenteel. Door te eisen dat de hst langs de bestaande spoorlijn rijdt, is men verplicht geweest om vier sporen te leggen tussen Brussel en Leuven. En dat maakt dat wij over een gewestelijk expresnet beschikken. In minder dan 25 minuten ben je vanuit Leuven in Brussel-Centraal. Ook de rechtstreekse verbinding met de luchthaven van Zaventem zou er zonder die vier sporen niet geweest zijn.”

In Leuven kon een aantal gerenommeerde architecten aan de slag gaan, maar dat is dus niet uw verdienste?

TOBBACK. “Nee, dat is mijn verdienste niet. Of wel, in de zin dat ik niemand een architect heb opgedrongen. Maar toen KBC met zijn eerste plannen kwam, hebben we wel gezegd dat we ze banaal vonden en dat we dat niet wilden.”

Wat is banaal?

TOBBACK. “Ik ga me niet uitspreken of iets mooi of lelijk is. Maar je ziet wel of een gebouw banaal is.”

Wie waakt er dan over de kwaliteit in de stad? Is dat het stadsbestuur, bent u dat? Is een stadsbouwmeester een optie voor Leuven?

TOBBACK. “Een bouwmeester voor Leuven? We zijn Amsterdam niet. Leuven telt 95.000 inwoners. Maar we hebben planologen in onze stadsdiensten. In de eerste plaats zullen we met hen daarover discussiëren. Voor de herontwikkeling van de oude veiling hebben we een architectuurwedstrijd georganiseerd.”

Vindt u architectuurwedstrijden een goed idee?

TOBBACK. “Ik heb daar geen slechte ervaringen mee. Maar ik wil benadrukken dat wij niemand opdringen. Ik kies de architecten niet, ik kies de architectuur niet. Als er een algemene consensus is dat een plan banaal is, dan wil ik wel door het vuur gaan om het tegen te houden. Het architectenbureau Jaspers & Eyers heeft aan de Tervuursevest een nieuwe zetel gebouwd. Ik zeg niet dat dat een lelijk gebouw is, maar ik vond het daar niet passen. Ik was ertegen, maar ik heb die stemming verloren.”

Het beeld dat u almachtig bent in Leuven, klopt dus niet?

TOBBACK. ( Zucht) ” On ne prête qu’ aux riches. Als ik nu echt op tafel had geslagen, was de kans groot dat het daar niet gekomen zou zijn. Maar ik wil alleen maar aantonen dat dit mijn manier van werken is. Almachtig ben ik zeker niet. We zouden al veel verder staan zonder Vlaanderen. De moeilijkheid om er iets door te krijgen, is vandaag zo reusachtig en zo ontmoedigend, dat je op den duur geneigd bent om te zeggen: foert allemaal, ik ga naar huis en ik ga een boek lezen…

“Iedere nieuwe Vlaamse regering heeft het over de verlichting van de planlasten. In een artikelenreeks in De Standaard over de wallonisering van Vlaanderen stond dat als je in Vlaanderen iets wil realiseren je 36 hindernissen moet passeren. Wel, ik kan u zeggen dat het er ondertussen al 37 zijn. Ze beweren altijd dat ze hindernissen wegnemen en ze maken er alleen maar bij.

“Dat ze dus ophouden met die flauwekul over de autonomie van de gemeenten. Ik ben ondergeschikt bestuur; dat wil zeggen dat als ik iets doe waar het Vlaamse niveau van kan aantonen dat het strijdig is met hun bedoelingen, dan moet ik me daarnaar schikken.

“We zijn blijkbaar niet meer in staat om iets bijzonders te realiseren zonder dat er ergens een Vlaamse pennenlikker ons bij ons handje moet nemen. Om het verkeer om te leiden in een straat moet je naar een gemeentelijke begeleidingscommissie, naar een provinciale verkeerscommissie, naar een provinciale auditor… Allemaal politiek onverantwoordelijke mensen. Als wij een weg willen aanleggen en het Agentschap Wegen heeft geen bezwaar, waarom moet daar nog een provinciale auditcommissie tussen staan?”

Wat is het antwoord?

TOBBACK. “Al die beschotten dienen om te beletten dat de ministers geïnterpelleerd worden. Stel, wij willen ergens een fietspad aanleggen en het Agentschap Wegen oordeelt negatief. Kort daarna wordt daar een kind overreden en is het duidelijk dat het Agentschap Wegen ongelijk had. Dan interpelleer ik de minister daarover. Maar nu staat daar zo’n auditor tussen, iemand die geen ambtenaar is. Natuurlijk kan je daar theoretisch nog altijd de minister over interpelleren, maar die zal dan opwerpen dat we niet door de auditcommissie zijn geraakt. Dat is een aanslag op de democratie!”

U beschrijft het als een bewust proces.

TOBBACK. “Ja, dat is het zeker. En dat wordt nog versterkt doordat de Vlaamse regering en het Vlaams Parlement volkomen onleesbare teksten produceren. De Vlaamse codex ruimtelijke ordening is een puinhoop. Maar je moet die dus wel toepassen. En wat gebeurt er dan? Nog voor het gepubliceerd is, word je bestormd door studiebureaus en consultants met aanbiedingen om een studiedag te organiseren om ons uit te leggen wat daarin staat. Er zit dus een ranzig kantje aan heel dat gedoe: we zorgen ervoor dat de studievrienden die intussen een consultancybureau hebben, ook nog wat te doen hebben.

“Er is in Vlaanderen een sluipende staatsgreep bezig vanuit die administratie. Pas op, dat is menselijk wel te begrijpen. Want de Vlaamse regering is veel te klein voor het grote en veel te groot voor het kleine. Vermits ze zo groot is, maar niets kan doen van het grote, houdt ze zich bezig met het kleine. Het resultaat: je kan geen steen meer verleggen of ze vindt dat ze er moet tussenzitten Dus ofwel realiseert men die interne staatshervorming, ofwel moet men Vlaanderen besturen als één groot stadsgewest dat je bestuurt vanuit het Martelarenplein met hier en daar enkele districtsraden. Dat is denkbaar en ik zeg niet nee. Maar hou dan wel op over die gemeentelijke autonomie.”

Door Laurenz Verledens

“Ik ga me niet uitspreken of iets mooi of lelijk is. Maar je ziet wel of een gebouw banaal is”

Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier

Partner Content