WATERSNOOD-SOCIALISME

NEDERLAND

Vergeet het grote Dietse rijk. Daarvoor zijn de kultuurverschillen tussen Nederlanders en Vlamingen net iets té groot. Neem de wateroverlast van de voorbije weken. Wanneer bij Vlamingen de kelder onderloopt, gaan die meteen zeuren over vergoedingen. Dat zij indertijd hun baksteendroom realizeerden in het winterbed van Maas, Leie of Schelde is natuurlijk de schuld van de overheid. En als die Franse Maas nog één keer hun tuinkabouter durft verzuipen, stemmen ze straks voor het Vlaams Blok. Zo reageren Vlamingen op een buitenmaats waterpeil.

Nederlanders tonen andere attitudes. Zij laten zich, vijftig jaar na Auschwitz, gewillig én gedisciplineerd op de trein zetten. Bij hen geen gezeur over de allerindividueelste ellende, wel diepzinnige vragen. Vooral over de demokratie. “Zorgt de watersnood voor een herwaardering van de demokratische waterstaat ? ” is dé vraag in de Nederlandse pers.

De analyse is duidelijk. De staat, de Nederlandse evengoed als de Belgische, heeft zich de voorbije decennia moedwillig laten sterilizeren. Het “openbaar nut” is aldus verworden tot een bespottelijk anakronisme. Dat zou kunnen veranderen, nu aloude vormen van massale solidariteit en een verloren gewaand kollektief bewustzijn komen bovendrijven op de watersnood. Aloude waarden lijken plotseling weer in, omdat hier en daar een erf onderloopt.

In Nederland leeft alvast de mening dat dit een nieuwe evolutie inluidt. Ineens verschijnen, nagenoeg een vol jaar na de publikatie, besprekingen van professor Andries Hoogerwerf’s boek Politiek als evenwichtskunst. Op grond van een teorie over de slingerbeweging van politieke waarden (remember Plato) voorspelt Hoogerwerf dat de overheid de komende jaren weer terrein zal winnen.

“De politieke generatie was in de jaren ’80 uitgekeken op de leidende rol van de overheid en heeft zich op de markt gegooid. Nu die markt ook tot teleurstellingen leidt, wendt de politiek weer de steven. Op het huidige marktdenken zal dan ook weer een tegenbeweging volgen, waarbij de overheid terrein wint en de markt terrein verliest, ” meent Hoogerwerf.

Volgens de professor groeit de aandacht voor bepaalde waarden naarmate de realiteit werkgelegenheid, milieu, kriminaliteit minder aan die waarden beantwoordt. Oplossingen voor werkgelegenheid, milieu en/of kriminaliteit zijn het voorbije decennium niet van de markt gekomen. Het jongerenbanenplan, de mestaktieplannen en de veiligheidskontrakten zijn intiatieven van de overheid. Rampenfondsen mogen dan al geprivatizeerd worden, vlak na een waterramp is iedereen ervan overtuigd dat rampenplannen meer dan ooit de overheid toebehoren. En de ambtenaren, ja zelfs de ministers, zullen erop vooruitgaan in sociale waardering en in zelfgevoel, zodra de eerste commotie na deze waterramp is weggeëbd.

De top-10 der waarden wordt dus dooreengeschud. De overheid zal terrein winnen. De vraag is volgens Hoogerwerf alleen hoelang dit nog zal duren. Of : na het biefstukkensocialisme het watersnood-socialisme ?

R.H.