Wat nu met de olieprijs?

2006 kan het antwoord bieden op twee fundamentele vragen over de oliemarkt. Eén: welke prijs tempert de vraag? Twee: staan we op de drempel van het ‘tijdperk van het voortdurende tekort’?

Welke prijs tempert de vraag naar olie? Een vertraagde groei van de vraag zou alvast wat druk van de ketel kunnen nemen. Die zou er kunnen komen omdat de wereldeconomie vertraagt, maar ook van grotere energiebesparingen en efficiënter energieverbruik. Zullen we ons rijgedrag aanpassen (en zullen de Amerikanen hun terreinwagens ruilen voor zuiniger auto’s en hybrides)? Twee dollar per gallon was niet voldoende om dat te bewerkstelligen, maar bij drie dollar wordt allicht uit een ander vaatje getapt.

De opstoot van de Chinese vraag naar olie werd niet veroorzaakt door automobilisten, maar door een tekort aan elektriciteit, wat gecompenseerd werd met geïmproviseerde olieaanwendingen. De groei van de Chinese vraag zal echter steeds meer aangedreven worden door de automobielmarkt. Anderzijds zal China in 2006 versneld de leercurve van energie-efficiëntie beklimmen. In 2006 zal overigens niet alleen China dat doen: energiebesparing zal, samen met hernieuwbare energie, meer aandacht krijgen van de beleidsmakers dan in heel wat voorgaande jaren.

Is er nog olie?

De andere fundamentele vraag betreft de aanvoer. ‘Schaarste’ was zeker een woord dat in 2005 in de lucht hing en met reden, vermits de markten effectief op de rand van een tekort zweefden tegen het einde van het jaar. Maar het onmiddellijke onevenwicht op de markt – in combinatie met het schrikbeeld van een ongebreidelde groei van de vraag in Azië – wekte bij sommigen de vrees dat voor olie de ‘piek’ (ook wel bekend als ‘het tijdperk van voortdurende tekort’) voor de deur stond. Sommigen waren daarbij zorgvuldig in hun analyse, maar er waren ook de doemdenkers, die niet aarzelden om hun ongerustheid onder woorden te brengen, vaak met een vleugje arrogantie en een flinke dosis samenzweringstheorie, ook al lijken hun berekeningen meer dan vaag.

Het is inderdaad zo dat de petroleumindustrie – en de energiesector in zijn geheel – voor een zware uitdaging staat om tegemoet te komen aan de toekomstige vraag. De nood aan investeringen in nieuwe aanvoer en infrastructuur is aanzienlijk. Maar dat staat, als het over olie gaat, niet meteen gelijk met uitputting. Wie wat aanleg heeft voor geschiedenis, zal al opgemerkt hebben dat het nu al de vijfde keer is dat de ‘wereld zonder olie zit’ en dat dit elke keer begeleid werd met een soortgelijke retoriek. Voor de goede orde: de andere vier keren waren in de jaren tachtig van de negentiende eeuw, na de Eerste en de Tweede Wereldoorlog en in de jaren zeventig (in de drie decennia daarna is de productie met 60 % aangegroeid).

Capaciteit neemt nog toe

Het is waarschijnlijker dat we een aanzienlijke aangroei van de productiecapaciteit van olie zullen beginnen gewaarworden in 2006 – als de geopolitiek het toelaat. Die capaciteit is zich al volop aan het ontwikkelen en een groot deel ervan werd al ‘gesanctioneerd’ toen de oliekoers op 25 of 30 dollar per vat stond. We weten nog niet wat het effect van olieprijzen van 50 of 60 dollar zal zijn op ofwel de bestedingen, ofwel de neiging van landen om investeringen aan te moedigen.

Uitgaande van wat we nu weten, zal de totale capaciteit tussen 2004 en 2010 waarschijnlijk met meer dan 20 % stijgen, wat ertoe kan leiden dat het luchtkussen tussen vraag en aanbod weer wat meer opgeblazen wordt. De technologie zal ook zorgen voor een uitbreiding van het begrip ‘olie’ omdat niet-traditionele vormen (oliezand, diepzeeboringen en vloeibaar aardgas) steeds meer veld winnen binnen de nieuwe groei. Misschien dat in het komende jaar het beeld van de nakende ‘piek’ moet wijken voor een verder afgelegen ‘golvend plateau’. Niettemin vormt het feit dat we in de komende paar jaar wellicht ‘niet zonder komen zitten’ geen reden om minder aandacht te besteden aan technologie, alternatieve energie en energiebesparing.

De auteur is voorzitter van Cambridge Energy Research Associates en ook de auteur van ‘The Prize: The Epic Quest for Oil, Money and Power’ (Simon and Schuster).

Daniel Yergin