Wat na Dow Jones 6000?

Als we rekening houden met de afwaardering van de dollar, dan is de koopkracht van de Dow Jones tijdens de voorbije achttien maanden – in euro – gedaald van 8000 naar 6000. Is de bodem bereikt?

De auteur is hoogleraar Economie aan de Universiteit Antwerpen en voorzitter van de Vlaamse Federatie van de Beleggingsclubs en de Beleggers VFB.

Onmiddellijk nadat George Bush jr. als president werd verkozen, liet hij weten dat hij een tweede ambtstermijn ambieerde. Hij is nu druk geld aan het inzamelen voor zijn campagne. Het Amerikaanse beleid wordt vandaag alleen nog bekeken in het licht van de Amerikaanse verkiezingen van november 2004. De televisietijd wordt gereserveerd en de scenario’s worden geschreven.

De strijd om de zeer belangrijke voorverkiezingen beginnen dit najaar. Vervolgens vinden in februari 2004 de eerste stemmingen plaats in Iowa en New Hampshire, waarna de campagne zich verder ontvouwt. Tijdens de voorverkiezingen zal het debat vooral gaan over de vraag wat de huidige president ervan heeft terechtgebracht en over de alternatieven die zijn opponenten – zowel binnen zijn eigen partij als in andere partijen – voorstellen. Momenteel valt bijzonder moeilijk te beoordelen hoe sterk de oppositie is. Je kan onmogelijk een president in het openbaar afvallen terwijl het land in oorlog is en bedreigd wordt door nieuwe terreuraanslagen.

Vaststaat dat de vorige meerderheid van Bush flinterdun was. Als er een geloofwaardige tegenkandidaat naar voren treedt, zou Bush het wel eens moeilijk kunnen krijgen. Wat de Amerikaanse president ervan heeft terechtgebracht, zal vooral ter discussie staan tussen december 2003 en medio 2004. Tegen dan moeten de cijfers er beter uitzien, want de huidige economische situatie is belabberd.

De politie houdt je tegen. Wie enkele dagen in een middelgrote stad zoals Omaha verblijft, merkt dat het gezegde ” the business of America is business” nog steeds opgaat. Zakendoen en geld verdienen zijn hier meer dan in Europa de hoofdzaak. Bovendien is het hele economische gebeuren er uitgebouwd rond het continue gebruik van benzineverslindende auto’s. Vergeleken met Europa is die benzine er spotgoedkoop, al vinden de Amerikanen dat brandstof ook bij hen intussen peperduur is geworden.

Te voet gaan is gewoonweg onmogelijk. Als je het probeert, houdt de politie je tegen en vraagt wat er verkeerd is. Elke verplaatsing vergt ten minste een half uur autorijden, van blok tot blok, van het hotel naar het stadscentrum, van het conventiecentrum naar de shopping mall. Dit economische model is niet langer houdbaar als de olieprijs sterk stijgt of – erger nog – als de fysische oliebevoorrading ook maar even in het gedrang zou komen. Van Japanners is geweten dat ze paranoïde zijn over hun grondstoffenbevoorrading. Bush en vice-president Dick Cheney zijn dat ook, en niet zonder reden.

En de business draait niet goed. Volgens de Amerikaanse beursgoeroe Warren Buffett bevindt de Amerikaanse economie zich al twee jaar in een recessie die maar niet voorbijgaat. “Althans als je desirable gross domestic product bekijkt,” zegt hij. Aan uitgaven voor homeland security en het leger hebben de mensen niks, rekent Buffett voor. En die resterende (” desirable“) uitgaven zijn niet gestegen, wat een malaise creëert bij de consumenten.

Er valt ook niet direct beterschap te verwachten. Een econoom die het begin van de jongste verslapping juist inschatte, was Stephen Roach van Morgan Stanley en die ziet het tij nog niet direct keren.

Tegelijk begint een dramatischer interpretatie de bovenhand te halen: John Makin van het American Entreprise Institute identificeerde de jongste evolutie – die in 1995 begon – toen al als een ” investment led boom that will end badly”, dat wil zeggen in een deflatie. De overcapaciteit in een aantal industrieën en de grote financiële putten die zijn ontstaan door de misgelopen investeringen leiden tot dalende prijzen en ontbrekende investeringen. Alan Greenspan, de voorzitter van de Amerikaanse centrale bank Fed, betuigt wat meer dan lippendienst aan deze gedachte, waarschijnlijk omdat ze ook Bush goed uitkomt. Want daarmee is een recept gevonden voor een krachtig beleid dat een recorddeficit op de Amerikaanse begroting en een expansief monetair beleid gericht op het verzwakken van de dollar verantwoordt. Een paardenmiddel om de economie op korte termijn (dat wil zeggen tegen de voorverkiezingen) misschien toch nog aan te zwengelen.

Het vertrouwen in beleggingen in Amerikaanse aandelen en obligaties wordt hiermee zeker niet groter, en een versneld afglijden van de Dow Jones en de dollar lijken waarschijnlijk. Ligt, omgerekend in euro, een Dow van 5000 in het verschiet? Hoeveel effect dit beleid op korte termijn zal hebben, valt in ieder geval nog te bekijken. Het wegvloeien van investeringsgelden kan immers alleen maar leiden tot een hogere inflatie en een hogere rente, en tot een exodus van de investeerders.

Waar zit Osama Bin Laden? Op 11 september 2001 werd Amerika aangevallen, waarna de VS terugsloeg in Afghanistan. Het Taliban-regime hield niet lang stand, maar Osama Bin Laden werd niet gevonden. Bush kwam daar goed uit. Dat de voedingsbodem van de terroristen in het Israëlische conflict lag, werd echter opzijgeschoven. De Israëlische premier Ariël Sharon mocht verder ongebreideld zijn gang gaan tegen de Palestijnse “terroristen/vrijheidstrijders”. Almaar meer wordt Israël zelf een slagveld, zoals Libanon en Beiroet. De recente aanslagen in Saudi-Arabië tonen aan dat er geen einde komt aan de contestatie. Als een manier om de Amerikaanse oliebevoorrading veilig te stellen, komt dit beleid niet overtuigend over.

President Bush is dus nog niet uit de problemen en onze investeringen in de dollarzone waarschijnlijk ook niet.

Emiel Van Broekhoven

President Bush is nog niet uit de problemen en onze investeringen in de dollarzone waarschijnlijk ook niet.