Wacht niet tot u 65 bent

Meer en meer toplui van grote auditbureaus en advocatenkantoren _ vijftigers _ zeggen van de ene dag op de andere hun professionele verantwoordelijkheden vaarwel en beginnen een nieuw leven. “De laatste fase in mijn bestaan moet de aangenaamste worden.”

“En nog zó jong?”

“Ik heb de indruk dat ik bereikt heb wat ik wilde bereiken,” stelt de ex-baas van Andersen vast. Hiermee zet hij een streep onder een 31 jaar lange carrière bij het auditbedrijf. “En omdat ik nog relatief jong ben en in goede gezondheid verkeer, is dit het uitgelezen ogenblik om aan iets totaal anders te beginnen.” De familie is er niet zo gerust in. Het wordt een hele aanpassing rekening te moeten houden met iemand die tot nog toe bijna volledig door zijn beroepsbezigheden werd opgeslorpt en voortaan bijna altijd thuis zal zijn.

Henri Lemberger heeft zeer lang nagedacht vóór hij de beslissing nam. “Hoe zullen de klanten reageren? Is dit geen vorm van verraad? Is mijn opvolging wel verzekerd? Hoe zal het zijn niet meer onder druk te staan van belangrijke uitdagingen die mijn grijze cellen op volle toeren doen draaien?” Na maanden overleg hebben de twijfels echter plaatsgemaakt voor overtuigende zekerheid. Een jaar geleden heeft hij definitief de knoop doorgehakt.

Sommige medewerkers en ook een aantal klanten waren niettemin zeer verrast en stelden vragen. “Hoezo vertrekken, en nog zó jong?” Niet gespeend van enige humor doet Henri Lemberger schijnbaar verveeld: “Ik heb dyslexie maar ben daar te laat achtergekomen. Ik dacht dat ik 65 was in plaats van 56, maar het raderwerk was niet meer te stoppen.” Anderen steken hun bewondering niet onder stoelen of banken en zouden graag zijn voorbeeld volgen.

Maar tussen woord en daad staan vooral praktische bezwaren. Het is immers niet makkelijk zo’n grote sprong te wagen als je vooraf geen ‘nieuw pad’ hebt uitgestippeld. “Met het oog op volledige onafhankelijkheid hebben we geen van beiden nieuwe verbintenissen aangegaan vóór onze laatste dag bij Andersen,” verzekert Germain Vantieghem. Beide collega’s zijn het alvast op één punt volkomen eens: voor eigen rekening een auditkantoor beginnen is absoluut geen optie. Germain Vantieghem kiest veeleer voor een minder zwaar werkschema, voor een activiteit in de wereld van de kunst of voor een mandaat als gedelegeerd bestuurder, terwijl Henri Lemberger zichzelf drie, vier maanden tijd wil gunnen om een nieuwe activiteit te kiezen. “Ik neem absoluut geen duik in het ongewisse. In afwachting dat ik iets vind naar mijn zin, kan ik altijd mijn hond uitlaten of tv kijken,” schertst hij. Dat laatste lijkt weinig waarschijnlijk voor iemand die als zeer energiek bekendstaat.

Financieel doenbaar?

In België geniet de keuze die beide partners van Andersen gemaakt hebben nog niet veel navolging. Dat vindt Jean-François Cats wel jammer. Hij is vennoot bij het revisorenkantoor Toelen, Cats, Lebrun, Morlie & co. “Wij leven in een veel te rigide en overgereglementeerde maatschappij. Die hindert de mobiliteit en het exploiteren van allerlei bekwaamheden.”

Jean-Marie Van den Borre, verantwoordelijk voor het headhunterskantoor Korn/Ferry in België, bevestigt: “Zeer weinig bedrijfsleiders of topverantwoordelijken durven hun bestuursfunctie vaarwel te zeggen met 50 of 55 jaar. Het volstaat natuurlijk niet het te willen. Men moet het zich ook financieel kunnen verloorloven.” Een cruciale factor waarmee men wel degelijk rekening houdt in bepaalde advocatenkantoren, adviesbureaus of auditbedrijven die hun vijftigplussers willen toelaten, ja zelfs aanmoedigen die stap te zetten.

Zo heeft Andersen een systeem uitgedokterd met degressieve uitkeringen voor medewerkers die vóór de wettelijke pensioenleeftijd willen uitstappen. In de praktijk ontvangt de betrokkene 80% van zijn wedde het eerste jaar na zijn vertrek, 70% het jaar daarop enzovoort. tot de extralegale verzekering die uitkering vervangt. Andere grote kantoren verkiezen een vast bedrag toe te kennen, dat maandelijks wordt uitgekeerd en dat voor sommigen oploopt tot 173.525 euro (7 miljoen frank) bruto per jaar of een derde _ soms een vierde _ van hun salaris als vennoot.

Het systeem wordt vaak toegepast in grote adviesbureaus en audit- of advocatenkantoren om jonge en beloftevolle werknemers te motiveren. “Die maatschappijen werken met een systeem van partnership, zodat het aantal partners of vennoten sowieso beperkt is. Door het vertrek van de 55-plussers wordt plaatsgemaakt voor de jongere, vaak ook de best renderende elementen in het bedrijf. Die zouden veel minder gemotiveerd zijn als de anciens aan hun bureau gekluisterd blijven tot ze 75 of 80 zijn,” vertelt een advocaat recht voor de raap.

Uw eigen agenda

Hughes Pinte, vennoot bij PricewaterhouseCoopers, redeneert in dezelfde richting. Hij denkt ook aan opstappen wanneer hij 55 is, in juni 2002. “Een dynamische firma moet zich geregeld vernieuwen. En daarom is het belangrijk tijdig plaats te maken voor jongeren. Op je 55ste ben je niet meer zo creatief als op je 35ste. Het leven is kort en pas op het einde word je je daarvan bewust,” klinkt het argument. Zijn beslissing is zeer goed overdacht. Hij wil zijn talenten gaan gebruiken in een totaal andere sector. “In de sociale of de culturele sector,” weet Hughes Pinte. “Ik wil mijn juridische en fiscale expertise niet als zelfstandige exploiteren.” Zijn ex-collega Paul Powels wil wel audits blijven uitvoeren, als zelfstandige, maar dan wel halftijds. “Ik ben een workaholic en wil niet alle professionele bruggen in één keer opblazen. De formule is overigens bijzonder aantrekkelijk,” verzekert Powels ons met overtuiging. “Ik werk voortaan in mijn eigen tempo, zo heb ik ook tijd om te leren bridgen, om badminton te spelen en met mijn gezin door te brengen.”

Voor Olivier Ralet, die al op zijn 43ste uit de advocatuur stapte, was soepeler en beter omgaan met tijd een doorslaggevend argument. “In mijn nieuwe functie heb ik evenveel stress en zelfs meer verantwoordelijkheid. Maar ik kan wel mijn eigen agenda vastleggen en heb die dan ook beter in de hand. Het ritme van mijn dagen is nu niet langer afgestemd op dringende afspraken met klanten.”

Aangenaamste levensfase

Buiten de vrije beroepen is de formule ‘uitstappen op 55 jaar’ veel minder populair. “De baas van een bedrijf is ongetwijfeld meer gehecht aan zijn positie, terwijl de vennoten van een advocatenkantoor meer in teamverband werken, met gedeelde verantwoordelijkheden,” verklaart een consultant. De beslissing van Willy Mertès is dus veeleer uitzonderlijk. Het feit dat hij op z’n 55ste uit het directiecomité van de verzekeringsmaatschappij De Vaderlandsche is gestapt, heeft menigeen verbaasd.

“Ik ben een atypisch geval,” geeft hij toe. Op allerhande vragen antwoordt hij meteen: “De verstandhouding met het moederhuis ING is opperbest. Het is absoluut geen gril of een onbezonnen beslissing van mijnentwege, maar een weloverwogen project dat past in mijn levensfilosofie. Er zijn drie grote fasen in een mensenleven. In de eerste fase krijg je vooral vorming, word je opgeleid. De carrière vormt de tweede fase en aan de derde fase, die na de loopbaan dus, wil ik op mijn 55ste beginnen. De laatste fase wordt de aangenaamste en ook de belangrijkste, want het gaat om de laatste… Bovendien zal ik daarbij over de nodige financiële middelen beschikken om te kunnen doen waar ik van droom, in mijn tempo, terwijl ik nog over een goede fysieke conditie beschik om mijn plannen te verwezenlijken.”

Gezien het aantal hobby’s van Willy Mertès lijkt zijn programma na De Vaderlandsche al rijk gevuld. Minimaal vijf uur sport per week. Daarnaast is hij ook een fervent paardenliefhebber. In zijn kantoor hangen foto’s van memorabele trips door Mongolië, Ecuador of de woestijn van Jordanië. Met enkele vrienden organiseert hij één keer per jaar een wandelweek in de Belgische Ardennen. Met ongeduld kijkt hij uit naar zijn 55ste verjaardag om nog méér dergelijke uitstappen te organiseren. “Ik hou bijvoorbeeld ook van pottenbakken,” voegt hij eraan toe. “Niets is zo aangenaam als koffiedrinken uit een kop of te eten uit een bord dat je zelf hebt gemaakt.”

Beginnen sparen

Precies om te kunnen beschikken over de financiële middelen voor het verwezenlijken van zijn dromen, heeft Willy Mertès al meer dan zes jaar geleden een zorgvuldig plan uitgedokterd. “Het bedrijf biedt een heel interessant extralegaal pensioenplan aan vanaf zestig jaar. Ik heb dus mijn financiële behoeften berekend voor de eerstvolgende vijf jaar. Ik berekende het jaarlijks bedrag nodig om mijn huidige levensstandaard te kunnen handhaven en ik heb die som beetje bij beetje bijeengespaard.”

Deze voorbeeldige ‘mier’ heeft met alles rekening gehouden. Om concert- of operatickets die hij van sommige klanten gratis kreeg te compenseren, nam hij een abonnement. Ook met het feit dat hij geen bedrijfswagen meer zal hebben, heeft hij rekening gehouden in zijn budget. Idem dito voor de computer en voor alle “kleine luxe waaraan ik gewend was geraakt”. Hij kan de derde fase dus met een gerust gemoed aanvatten. Zijn er nog kandidaten die zijn voorbeeld willen volgen?

Nathalie van Ypersele

De formule ‘uitstappen op 55 jaar’ is vooral populair bij vrije beroepen.

Sommige bedrijven hebben een degressief verloningssysteem uitgewerkt voor 55-jarigen.