Waarom wij brave sukkels zijn

Frans Crols

Met een concert werd in het bonkige godshuis van Lissewege een man herdacht waaruit het geestelijke dynamisme spatte. Frans Verleyen van Knack is begraven in 1997 naast de kerktoren. In datzelfde 1997 verloor Trends zijn non-conformist: Lode Claes, directeur en columnist. Claes was een man zonder onderwerping aan enig dogma, belang of vooroordeel. De muziek voor Frans Verleyen inspireerde mij om notities te herlezen van de laatste gesprekken met Lode Claes. Zij zijn pijnlijk actueel. Het uitzichtloze geknoei van Yves Leterme en zijn Vlaamse medestanders is de illustratie van de basisstelling van Lode Claes: de Vlaamse bovenlaag heeft schrik van de macht en blijft dus middelmatig en lakei. Vlaanderen is verrot door zijn eeuwenlange massage tot onderdanigheid door het katholicisme. Op bezoek in Cadzand, waar Lode Claes afwisselend met Elsene was gaan wonen, liet hij wandelend voorbij de Hervormde Kerk, horen: “Met 15 % protestanten in hun bevolking had men de Vlamingen niet zo kunnen vernederen.”

CVP-bons Jos De Saeger noemde de keuze van Wilfried Martens voor het federalisme een vluchtmisdrijf. Martens en de VU verlieten de lijn van het Vlaamse overwicht in België. Lode Claes commentarieerde jaren later: “We zijn in slaap gewiegd door de federalistische obsessie. Men zou verbaasd zijn, als de Vlamingen nog de enige kracht zijn die een perspectief biedt, hoeveel aanhang zij zouden hebben bij de Brusselaars en de anderen. Er zijn grote gaten te schieten in de Belgische Franstaligheid. De francofone leiding is fundamenteel onzeker, dat lees je bijna op hun gezichten.” En: “Laten wij veronderstellen dat er geen Vlaamse Beweging zou geweest zijn, dan zou het noorden van België toch nog grotendeels Nederlandstalig en welvarend zijn. Als een bijproduct van een natuurlijke groei aan kracht en macht. België was voorbestemd om in de twintigste eeuw het overwicht te zien verschuiven van het zuiden naar het noorden. Dat schreef ik in 1936 in een bijdrage voor het Studiecentrum voor de Hervorming van de Staat. Hou Vlaanderen niet tegen, je kan het niet remmen. Ik was te optimistisch, economisch is het weliswaar niet tegengehouden – Vlaanderen stelt het materieel relatief beter – maar politiek staan we veel minder sterk dan had kunnen zijn, en vooral minder goed qua zelfvertrouwen van de bovenlaag.”

De Vlamingen hadden in de twintigste eeuw de macht in België moeten overnemen, wat zij dus niet gedaan hebben. Een merkwaardige nederlaag voor een meerderheid. De Vlaamse mediocriteit en ongelooflijke toegeeflijkheid heeft gemaakt dat het federalisme, zelfs met het nietszeggende toevoegsel unionistisch van Martens erbij, een voortzetting is van de geijkte Belgische machtsverhoudingen: niet-Vlamingen boven en Vlamingen onder. Lode Claes: “De leiding van België door een Vlaamse meerderheid had ook in het voordeel van de Nederlanders kunnen zijn, zij zien dat er geen Benelux is, omwille van de Belgische nationaliteitenkwestie, en beseffen wat dat had kunnen worden. Daar kan ik van wakker liggen, die drie landen zouden samen iets betekenen in Europa.”

De strijd om de macht in België werd door de Vlamingen verloren van een groep die in de ervaring van Lode Claes van tweede orde was. En hij wist, na een lang leven in Brussel en vijftien jaar Haute Finance onder baron Lambert, waarover hij sprak. De concurrenten van de Vlamingen waren onzeker en het zuiden was in verval. “Ik vind het bijzonder vernederend, dat we de strijd om ons aandeel in de Belgische macht verloren hebben van zo’n minderwaardige tegenstander. Nog straffer, die dacht stellig dat wij zouden winnen.”

Lode Claes behoorde tot de schöpferische Intelligenz, volgens de indeling van de Duitse historicus Jenö Kurucz, ter onderscheiding van de vermittelnde Intelligenz, de beoefenaren van academische beroepen. Lode Claes stond aan de rand, was een anti-intellectuele intellectueel die verzet pleegde tegen de academische mandarijnen.

Hij liet horen dat de studie van de rechten bij veel juristen een onbehagen moet achterlaten omdat het niet meer is dan een vormgeving. Claes was jurist van opleiding. In de maatschappelijke werkelijkheid is niet het recht de krachtige factor, maar wel de macht. De Duitse revolutionair van rechts Carl Schmitt drong met zijn boekje “Het Begrip van de Politiek” door de sluiers van het recht. Een land kan leven volgens een grondwet, echter de grondwet komt niet uit de grondwettelijkheid voort, maar uit de politieke machtsverhoudingen.

Schmitt is een vergrootglas voor de rij van de Belgische staatshervormingen. Het is onvoldoende om juridische mechanismen in te stellen om een vreedzaam samenleven of een ongestoorde ontwikkeling naast elkaar te waarborgen. Het Belgische conflict wordt vandaag onverminderd voortgezet doorheen constitutioneel geknoei en lapzwanzerij.

de auteur is directeur-hoofdredacteur van trends.Frans Crols

Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier

Partner Content