Voor 256.000 euro bent u altijd bij de tijd

Feilloze ambachtslui, meesters in techniek, authentieke kunstenaars… Het is allemaal van toepassing op de horloge-makers van Jaeger-LeCoultre. Met zijn GyroTourbillon I wil deze Zwitserse manufactuur een nooit geziene precisie bieden. Kostprijs van dit kleine wonder waarvan slechts 75 exemplaren worden vervaardigd: 256.000 euro.

Peking China

www.jaeger-lecoultre.com

Deze herfst stelde de Zwitserse luxegroep Richemont haar horlogemerken voor aan de Chinese markt. Het Chinese publiek in de Tai Miao-tempel in Peking toonde zich vooral enthousiast over de ontwerpen van de beroemde horlogemaker Jaeger-LeCoultre uit de Zwitserse Jura.

Hoeft dat te verwonderen? Nee, Jaeger-LeCoultre is onder horlogefanaten een absoluut begrip. Het is niet alleen de ontwerper van de fameuze Reverso, een onvervalst rechthoekig icoon met tal van referenties, maar ook van ronde en vierkante horloges met eenvoudige of integendeel heel complexe raderwerken. Sommige ervan zijn bezet met edelstenen die niet hoeven onder te doen voor die van de beste juwelenontwerpers, of werden versierd door de talentrijke graveurs of emailleurs van het huis.

De horlogemakers van Jaeger-LeCoultre beheersen niet minder dan veertig verschillende ambachten. En de Chinezen hadden het geluk ze van dichtbij aan het werk te kunnen zien. Want deze kunstenaars beoefenen gewoonlijk in alle discretie hun vak in de beroemde Zwitserse manufactuur in de Joux-vallei. In Peking werkten ze aan een gelegenheidsproject: een ultraplatte Master waarvan de wijzerplaat de afbeelding van MaoZedong draagt.

De precisiekampioen

Kunst en technische vernieuwing zijn ondertussen het vaste handelsmerk van Jaeger-LeCoultre, een huis dat in 1833 werd opgericht door AntoineLeCoultre (1803-1881). Tien jaar na de oprichting van zijn atelier vond de horlogemaker al de millionometer uit. Nooit eerder kon de tijd in zulke kleine eenheden worden opgedeeld.

In 1929 lanceert het atelier het kleinste mechanische raderwerk ooit: kaliber 101. Het bestaat uit 98 manueel ge-assembleerde onderdelen en weegt nauwelijks één gram. De koningin van Engeland zou dit kleinood aan haar pols dragen op de dag van haar luisterrijke kroning.

Twee jaar na kaliber 101 ziet dan de beroemde Reverso het licht, een ontwerp van René– AlfredChauvot. Dit model is vandaag nog altijd goed voor 55 % van de verkoop (in eenheden). “We koesteren onze icoon, maar toch is hij niet allesbepalend voor de toekomst van ons merk,” beklemtoont JérômeLambert, de jonge chief executive officer van het Zwitserse huis. Het bewijs: het wereldje van de verzamelaars en de specialisten is nog altijd vol lof over de GyroTourbillon I, een bolvormig raderwerk dat dit jaar werd voorgesteld en net als de wijzerplaat de grootste superlatieven verdient.

De Tourbillon is een uiterst complex ontwerp én de kampioen van de precisie, doordat alle regelmaatschommelingen – afhankelijk van het zwaartepunt en de aantrekkingskracht van de aarde – zijn weggewerkt. Hij werd uitgevonden door Abraham-Louis Breguet in 1795 en kreeg in 1801 een patent, in een periode dat mannen de tijd meestal aflazen van een zakhorloge dat ze verticaal opborgen in een vestzak. Na een vrij lange afwezigheid beleefde de Tourbillon een doorbraak dankzij de spectaculaire comeback van het mechanische horloge vanaf de tweede helft van de jaren tachtig.

Ook Jaeger-LeCoultre bracht het weer in de mode, onder meer met zijn Reverso Tourbillon kaliber 828, die het in 1993 produceerde in slechts vijfhonderd exemplaren en die uitgroeide tot een fel gegeerd verzamelobject. Toch gaven de technici en horlogemakers van het huis toe dat er een lacune was die deze Reverso duidelijk niet kon wegwerken. De als polshorloge gedragen Tourbillons bieden immers slechts een beperkt aantal mogelijkheden.

U hebt het al begrepen: de GyroTourbillon I wil een revolutionaire precisie bieden die bij zijn voorgangers niet mogelijk was. Kostprijs van dit kleine wonder waarvan slechts 75 exemplaren worden vervaardigd: 390.000 Zwitserse frank (ongeveer 256.000 euro).

Schilderijtjes op een wijzerplaat

Maar laten we even stilstaan bij de artistieke en artisanale expertise van het huis. De Tai Miao-tempel is zelf het werk van honderden kunstenaars en ambachtslieden en was dan ook dé ideale plek om de arties-ten van Jaeger-LeCoultre aan het werk te zien ‘op locatie’. Geen twijfel mogelijk: als Jaeger-LeCoultre voortgaat op de ingeslagen weg, zal hun werk evenzeer bewondering oogsten in het Oosten.

De manufactuur in de Zwitserse Jura is één van de weinige die de miniatuurkunst in email beheersen op de wijzerplaten van hun horloges. Voor verzamelaars en liefhebbers van mooie dingen is dat een extra troef, boven op de vernuftige horlogetechniek. De miniaturen in email die vandaag prijken op de ultraplatte Master, kaliber 849 en met een raderwerk van slechts 1,85 mm dik, zouden slechts een voorsmaakje bieden van een nieuwe visie op sierkunst, aldus Jaeger-LeCoultre.

De emailleur reproduceert hier op een verfijnde manier schilderijen op de wijzerplaten. Hij kiest daarbij zorgvuldig hun kleuren en brengt ze aan in fijne streken met een extradun penseel. De kleinste onregelmatigheid zou immers uren werk voorgoed verknoeien. Elke laag gaat in de oven, op 800 °C. Ook hier is een feilloos vakmanschap vereist, want één minuut te lang of te kort in de oven kan het gewenste resultaat tenietdoen en de kleurnuances doen verloren gaan. En dan hebben we het nog niet over de mogelijke schade die de metalen drager kan oplopen.

Een andere variant van de ultraplatte Master is een volledig met de hand gegraveerde ‘skelet’-versie. Ondanks het bijzonder dunne, broze raderwerk en de extreme verfijning van de 123 elementen waaruit het bestaat, slagen de graveurs erin om dit transparante horloge zeer nauwkeurig te versieren. Deze ‘specialisten van het minuscule’ werken net als de horlogemakers en de emailleurs voortdurend met een vergrootglas. Het is een tijdrovende bezigheid, want ze vorderen slechts met honderdsten van een millimeter tegelijk. Eerst bakenen ze met heel fijne punten de te graveren zones af. Dan graveren ze de gewenste motieven, waarbij ze niet te sterk mogen drukken en het dunne metalen plaatje niet mogen doorboren. Vervolgens moeten ze het oppervlak afvijlen en polijsten, om de gegraveerde stukken te doen glanzen.

Na minstens drie dagen werk worden de verschillende onderdelen geassembleerd door de horlogemakers. In de ateliers van Jaeger-LeCoultre worden slechts 75 exemplaren vervaardigd van eenzelfde motief. Hoe enorm verfijnd deze voorwerpen ook zijn, ze ondergaan stuk voor stuk strenge tests. Zo nemen de controles waaraan alle producten van het huis onderworpen worden, maar liefst duizend uur in beslag.

Serge Vanmaercke

Het luxemerk Jaeger-LeCoultre verovert nu ook China.

Als geen andere weet deze Zwitserse manufactuur technische en artistieke knowhow te combineren.