Vertrouwen is cruciaal

Vertrouwen is een van de kernkwesties van onze tijd. Zonder vertrouwen werken instellingen niet, wankelen gemeenschappen en verliezen we het geloof in leiders.

De Edelman Trust Barometer heeft de voorbije vijftien jaar het vertrouwen in instellingen gemeten en de waarschuwingstekens zijn duidelijk. Voor het eerst sinds de grote recessie zit de helft van de landen in de ‘wantrouwenscategorie’, wat wil zeggen dat het algemene niveau van vertrouwen van de geïnformeerde bevolking er onder 50 procent ligt. Dat hangt rechtstreeks samen met het onvermogen van sleutelinstellingen om antwoorden of leiderschap te tonen als reactie op grote gebeurtenissen.

In 2016 moeten we vijf vertrouwenstrends in het oog houden. Ten eerste daalt in de ontwikkelingslanden het vertrouwen in de instellingen naarmate de economische groei vertraagt en corruptie aan het licht komt. We verwachten een zware terugval in Brazilië, China, Indonesië en Mexico. Om dat te stoppen, moeten de ontwikkelingslanden de ongelijkheid, de milieunormen en de belastingwetten aanpakken.

Ten tweede moeten CEO’s hun functie in de maatschappij breder zien, en verder kijken dan kortetermijnwinsten. 81 procent van de respondenten in ons onderzoek gelooft dat de bedrijfswereld zijn eigen belangen kan behartigen en tegelijk goed werk kan leveren voor de maatschappij.

Ten derde neemt de bezorgdheid toe over het tempo van innovatie en over de motieven erachter. Voor het eerst kromp vorig jaar in de meeste markten het vertrouwen in de technologiesector. Vorige lente zei 87 procent van de consumenten in een peiling dat ze zouden weigeren nieuwe producten of diensten te kopen als daar risico’s in verband met data of het milieu aan verbonden zijn. We verwachten een striktere regulering van de bedrijven uit de deeleconomie.

Ten vierde kalft de centrale rol van de klassieke media als geloofwaardige bron van informatie af. Steeds meer ondernemingen en overheden worden vertellers die hun eigen boodschap naar consumenten brengen. Voor het eerst schatten respondenten ook onlineopzoekingen hoger in dan tv of kranten als eerste bron van geloofwaardige informatie.

Ten vijfde wordt gelijkheid een heet politiek hangijzer van 2016. In een vergelijkbare peiling in twaalf landen zei 88 procent van de respondenten vorig jaar dat ze vinden dat de overheid de kloof tussen arm en rijk moet verkleinen. Die druk van de publieke opinie zal zich vertalen in hogere belastingen voor vermogenden en de afschaffing van vrijstellingen.

Iedereen in hetzelfde schuitje

Dat alles plaatst de overheid en de bedrijven voor een geweldige uitdaging. De overheid is nu de minst vertrouwde instelling: de kloof tussen het vertrouwen in de overheid en in de bedrijven bedraagt 19 punten of meer in landen als de Verenigde Staten, Mexico, Brazilië, Zuid-Afrika, Maleisië en Italië. Toch wil meer dan de helft van de respondenten dat de overheid de bedrijven meer reguleert.

De bedrijfswereld hoeft zich niet in de handen te wrijven. Het vertrouwen in de ondernemingen is dan wel gestegen, maar dat in de CEO’s is in de ontwikkelde markten sinds 2011 met tien punten gedaald tot amper 31 procent. Het vertrouwen in de bedrijfswereld bedraagt 50 procent. Ook niet-gouvernementele organisaties verliezen vertrouwen omdat ze als inefficiënt worden beschouwd.

De auteur is CEO van Edelman.

Richard Edelman