Vergeten pionier

De opkomst van fiets en auto aan het eind van de vorige eeuw heeft een beslissende rol gespeeld in de doorbraak van een nieuwe levenswijze, die tot de dag van vandaag herkenbaar is gebleven. De mobiele mens werd een vrije mens.

Heeft u al ooit gehoord van een Vincke? Allicht niet. En toch betekende de naam Nicolaas Vincke aan het eind van de vorige eeuw evenveel als bijvoorbeeld Karl Benz, Armand Peugeot of Louis Renault. Deze Vincke produceerde in 1895 immers de eerste Belgische auto: een feit dat de geschiedenisboeken niet heeft gehaald.

Van de meer dan honderd (!) Belgische autoproducenten heeft alleen de naam Minerva de tand des tijds getrotseerd. Dat kan nu veranderen: meer dan een eeuw later komt de eerste Belgische auto weer naar zijn geboortestad, Mechelen. Dankzij Jan De Groeve, uitgever van Oldtimer-Dreamcar Magazine, die de auto in Nederland heeft opgespoord. Te bezichtigen op 1 en 2 mei in de Nekkerhal.

Nicolaas Vincke

werd in 1852 geboren in Sint-Niklaas. In 1876 begon hij in Mechelen een zaak als stoffeerder-bekleder; hij specialiseerde zich in het aankleden van spoorwagons voor internationale luxetreinen, onder meer Pullman.

Dat was al niet slecht, maar Vincke had een avontuurlijke geest en wilde meer. Samen met de Franse ingenieur Louis Delmer besloot hij in 1894 het in België onontgonnen terrein van de automobiel te gaan veroveren.

In januari 1895, op de derde rijwielsalon in Brussel, werden de eerste twee exemplaren voorgesteld van de Manufacture de Voitures Automobiles en tous genres N. Vincke. Het waren gemotoriseerde calèches, aangedreven door een achterin geplaatste tweecilinder Benz-motor met elektrische ontsteking. De geboorte van de Belgische auto – een tweeling nog wel – was een feit.

De helft

van deze tweeling is nu uit het niets weer opgedoken. “Het is toch merkwaardig dat Febeac wel de honderdste verjaardag van de auto heeft gevierd, maar de naam Vincke niet eens vermeld heeft,” zegt Jan De Groeve. “Dat heeft allicht te maken met het feit dat er nergens nog een Vincke te vinden was. Tot ik begin dit jaar via relaties in Nederland een uniek exemplaar op het spoor kwam, dat bovendien het eerste model uit 1895 bleek te zijn.”

De bewuste auto stond tientallen jaren lang verborgen in een oude hooischuur op de boerenbuiten, bedolven onder stro en stof. Daar werd hij toevallig ontdekt door een verzamelaar die hem in al zijn glorie restaureerde en doorverkocht in het buitenland.

De Groeve: “In Duitsland en Frankrijk werden in 1895 al auto’s geproduceerd, maar wij waren toch vóór de Britten, de Nederlanders en al de anderen. Vergeet niet dat de eerste trein op het vasteland ook al van Mechelen naar Brussel reed. Vincke ontwierp trouwens ook interieurs voor luxetreinen. Mechelen met zijn arsenaal was het Flanders Technology van de vorige eeuw.”

Hoe ging het

verder met Nicolaas Vincke? De pionier produceerde nog meer calèches van het eerste type, ontwikkelde diverse nieuwe modellen en vond een trouwe cliënteel bij de leden van de Antwerpse Automobielclub.

Vincke zag het nog groter: met de inbreng van vers kapitaal stichtte hij begin 1900 de firma La Malinoise. Een paar jaar later liep dit project echter op de klippen, zodat hij terugkeerde naar zijn oorspronkelijk metier terugkeerde en zich verder specialiseerde in de interieurbekleding van treinrijtuigen, trams en schepen.

“Het is toch bijzonder merkwaardig dat Vincke stopt precies op het ogenblik dat Minerva begint,” merkt Jan De Groeve op. “Ik ben er vrijwel zeker van dat Vincke ook aan de basis lag van de beroemde Minerva’s.” Wat meteen een nieuw licht zou werpen op het fabelachtige verhaal van de Belgische automobiel.

Verplichte lectuur voor geïnteresseerden: “De geschiedenis van de Belgische auto” door Yvette & Jacques Kupélian en Jacques Sirtaine, uitgegeven in 1980 bij Lannoo.

De Vincke is te bezichtigen op 1 en 2 mei tijdens Dreamcar International, in de Nekkerhal in Mechelen. Info: Dreamcar International, Postbus 128, 8400 Oostende. Tel. (059) 70.28.14, fax (059) 70.28.34, e-mail oldtimer@planetinternet.be

HENK VAN NIEUWENHOVE / ERIK TANGHE