Verbannen naar Chili

Geen arbeidsduur- vermindering, pensioen écht op 65, variabele verloning en permanent leren zijn enkele aanbevelingen uit een merkwaardig boek van Barco-topman Hugo Vandamme.

Een euro die niet te sterk staat tegenover de dollar, kan de Europese bedrijven een betere uitgangspositie op de exportmarkten laten verwerven. Een zwakkere munt mag echter geen signaal zijn voor laksheid. “In dat verband word ik heel ongerust telkens ik pleidooien hoor voor arbeidsduurverkorting”, waarschuwt de CEO van Barco. “Dat is weer zoiets waar de gewone Vlaming volgens mij ook niet goed bij kan. Denken we echt dat we in Europa sterker gaan worden door minder te werken?”

Meteen proeven we van de eenvoudige stijl (de spreektaal is nooit ver weg) van Ik zie het weer zitten, het schriele boek waarin Hugo Vandamme een economisch perspectief voor Vlaanderen schetst. De babbeltoon is geen toeval. Vandamme wou een boek dat zonder grote inspanning in één avond kan worden uitgelezen. Op de eerste plaats richt hij zich tot Jan-met-de-pet. Door de bondigheid en eenvoud geeft hij evenwel de indruk enkele discussies op te poken, maar vervolgens aan de kant te gaan staan. Hij geeft hoogst interessante voorzetten, maar we zien de erudiete ingenieur-entrepreneur liever zelf met de bal op doel afstormen.

RENAULT-VILVOORDE.

Ondertussen klinkt de roep om de 35- en zelfs 32-urenweek met loonbehoud almaar luider. Die constatering botst met de titel van het werk. Dat geldt ook voor enkele andere thema’s. Inzake onderwijs en permanente vorming, Vandammes favoriete stokpaardjes, valt zijn uiteenzetting zelfs onheilspellend uit voor Vlaanderen.

“De eerste ideeën voor dit boek rijpten begin 1996,” schrijft Vandamme. Hij ergerde zich toen aan het defensieve pessimisme om zich heen. Bij het herlezen stuitte hij op eenzelfde somberheid in de aantekeningen voor zijn boek. Hij schoof ze opzij. Twee feiten zetten hem vorig jaar opnieuw aan het schrijven. In februari ontdekte hij op het World Economic Forum in Davos dat de Europese eenheidsmunt er komt. Die monetaire kracht zou de hefboom kunnen vormen tot de heropleving.

Vreemd genoeg leverde de sluiting van Renault-Vilvoorde het tweede signaal op. “Een verschrikkelijk drama, dat achteraf gezien de kentering veroorzaakte die België nodig had. In debatten over hoge loonkosten werd je tot dan toe steevast in het defensief geduwd. Het ultieme tegenargument was vaak dat België met zijn hoge productiviteit toch nog aantrekkelijk genoeg moest zijn, aangezien er hier per hoofd van de bevolking meer auto’s geproduceerd werden dan waar ook ter wereld. De man in de straat wist intussen al tien jaar dat zelfs de meest productieve huisschilder onbetaalbaar is.”

De sluiting van de autofabriek fluisterde weliswaar geen bruikbare oplossing in, maar brak wel het taboe op de hoge brutoloonkosten. “Na een drama als dat van Vilvoorde hebben de jongeren die vandaag de middelbare school verlaten, geen boodschap aan ideologische discussies. De debatten kunnen nu heel praktisch en heel doelgericht worden.” Vandamme wil alle partijen dringend rond de tafel en vermijden dat ze elkaar beschuldigen. “We hebben allemaal boter op het hoofd.”

PENSIOEN OP 65.

De gestage verlaging van de leeftijd waarop werknemers met brugpensioen gestuurd worden, veroorzaakt ook een drama. Enerzijds wordt het systeem onbetaalbaar, anderzijds creëert het een onwaardig maatschappijbeeld: op je vijftigste is het beste eraf. “Iemand van 60 jaar, met 40 jaar beroepservaring, maar zonder bijgeschoolde kennis, is in de huidge bedrijfswereld inderdaad zo goed als waardeloos“, geeft Vandamme toe. “Maar een zestigjarige die de kennis heeft die nodig is om zijn job uit te oefenen, is goud waard.”

Om 50- én 60-plussers te laten renderen, stelt Vandamme twee maatregelen voor: de structurele invoering van permanente vorming en de mogelijkheid om anders te gaan werken op het einde van de loopbaan. Met dat laatste wil hij de hoge loonkosten die oudere werknemers buitenspel zetten, vermijden. “Het zou systematisch mogelijk moeten zijn dat de piek van een salariscurve vroeger in de loopbaan ligt.” Variabele verloning en winstparticipatie moeten sowieso ingevoerd worden, pleit Vandamme. Een langere loopbaan vergt ook een aanpassing in ons denken over de pensioenleeftijd: “Als het eindeloopbaanperspectief verschoven wordt naar 65, dan is het zelfs op 50 jaar nog nuttig om tijd in studie te investeren.”

Voorts breekt Vandamme een stevige lans voor industriële werkgelegenheid, praktijkgericht onderwijs, de herwaardering van technische kennis, wetenschappelijk onderzoek en marketing. Hij bezoekt ook enkele beloftevolle landen: India, Tsjechië en Chili. “De Chilenen hebben de werkkracht en de ernst van Vlamingen. En het land is wondermooi, met een ongelooflijk aangenaam klimaat, net als Californië. Mocht men mij ooit verbannen, dan alstublieft naar Chili.”

Hugo Vandamme, Ik zie het weer zitten. Lannoo, 120 blz., 495 fr. De opbrengsten van dit boek gaan naar het Tielts Vormings- en Documentatiecentrum tegen Kanker.

LUC DE DECKER