Verantwoord subsidiëren

De heisa over de uitzonderlijk hoge projectsubsidie voor Musical van Vlaanderen bewijst hoe gevoelig cultuursubsidies liggen. Ze zijn nodig, maar komen ze ook goed terecht? Leuvense academici zijn opvallend mild.

Een excellente timing. Dat is het minste wat je de jongste visietekst van de Metaforum-werkgroep van de KU Leuven kan toeschrijven. Net nu de 850.000 euro projectsubsidies aan Musical Van Vlaanderen heisa veroorzaakt. Maar de discussie over de zin van cultuursubsidies is van alle tijden.

Metaforum bestaat sinds 2008. De KU Leuven heeft de werkgroep opgestart als een multidisciplinair platform dat vanuit academische hoek een antwoord probeert te formuleren op relevante maatschappelijke vragen. Kort gezegd vinden de Leuvense academici dat het Vlaamse subsidiebeleid wel oog heeft voor de cultuursector, maar niet echt gul is.

Waarom moeten we kunst subsidiëren? De maatschappelijke betekenis die kunst kan bieden, accepteert Metaforum op zich als een motivering voor subsidies. Tegelijk wijst het op het toenemende belang van externe factoren. Het economisch potentieel van de kunstensector staat niet langer ter discussie. Zo blijkt onder andere uit Eurostat-gegevens dat de totale EU-export van cultuurgoederen in 2009 bijna 7 miljard bedroeg, terwijl de import slechts 5 miljard euro bedroeg.

Het economische potentieel mag volgens de onderzoekers een belangrijkere plaats krijgen bij de toekenning van overheidsmiddelen aan de kunstensector. In dat opzicht wordt het verlenen van subsidies weleens vergeleken met de investeringen in onderzoek en ontwikkeling. De academici pleiten ervoor de kunstensector de noodzakelijke financiële ondersteuning te bieden. “De subsidies mogen zelfs groeien, al was het maar omdat de return on investment zeker kan wedijveren met andere sectoren.”

Doelgericht beleid

Als cultuursubsidies wenselijk zijn, rijst de vraag: hoe moeten ze verdeeld worden? En blijkbaar loopt daar wel een en ander fout, getuige de recente projectsubsidie aan de vzw Musical van Vlaanderen. Metaforum pleit voor de introductie van het principe van marktfalen in het subsidiëringsdebat. Concreet betekent dat: activiteiten die op de vrije markt kunnen overleven, verdienen geen overheidsinterventie. Zelfs niet als ze bijdragen tot behoud van erfgoed. In dat opzicht is de subsidie voor Musical van Vlaanderen twijfelachtig, aangezien Studio 100 wel zonder subsidie kan werken.

Ook minister Joke Schauvliege (CD&V) schreef begin dit jaar een conceptnota over de hervorming van de subsidiëringsmechanismen. Met zijn dertien aanbevelingen probeert het Metaforum de discussie aan te wakkeren. Naast de introductie van het marktfalen als selectiecriterium, hebben de academici nog twee andere opvallende voorstellen. Ze pleiten voor een gescheiden subsidie-enveloppe voor debutanten, zeg maar zaaikapitaal voor jonge kunstenaars. En ze vragen om een sectorfonds op te starten dat een sociale uitstroomregeling biedt voor gezelschappen waarvan de subsidies worden stopgezet.

ROELAND BYL