Veiligheid is te duur

Hoe moeten bedrijven en regeringen zich voorbereiden op natuur- en industriële rampen? Yaleprofessor Charles Perrow reikt onverwachte en controversiële oplossingen aan.

Begin september 2005 sloeg de orkaan Katrina een van de olietanks van Murphy Oil Corporation lek. Maar liefst 25.000 vaten ruwe olie lekten uit de tank en vervuilden de omgeving van het bedrijf. Toen de directie geïnterpelleerd werd over de vervuiling, antwoordde ze dat het overmacht was en dat de ramp niet voorkomen kon worden. Volgens Charles Perrow, socioloog aan de universiteit van Yale, is dat onzin. Het bedrijf had wel voorzorgsmaatregelen kunnen nemen, maar de directie koos ervoor om niets te doen. Volgens Perrow is de verklaring voor het fenomeen niet ver te zoeken: “Ik denk dat de kaderleden aan de top andere belangen hebben en dat deze belangen bedreigd worden door een effectieve veiligheidscultuur.”

Het is een van de voorbeelden die Perrow aanhaalt in zijn pas verschenen boek The Next Catastrophe: Reducing Our Vulnerabilities to Natural, Industrial and Terrorist Disasters. De centrale stelling van zijn werk is dat bedrijven en regeringen de verkeerde focus leggen wanneer ze rampen willen voorkomen, of het nu over ongelukken, natuurrampen of aanslagen gaat. Om te beginnen worden te weinig veiligheidsmaatregelen in acht genomen. Vaak omdat het te veel kost. Perrow geeft het voorbeeld van de explosie van een BP-raffinaderij in Texas. Uit e-mailberichten van BP bleek dat de top van het bedrijf dringende onderhoudswerken bewust niet heeft uitgevoerd om financiële redenen en dat dit heeft bijgedragen tot de catastrofe in 2005. Na de ramp werd wel beslist om de veiligheidssystemen in de groep door te lichten.

Volgens Perrow wordt ook te vaak de nadruk gelegd op het beschermen van doelwitten. Volgens hem zou men er goed aan doen de aantrekkelijkheid van doelwitten te verminderen. De oplossing ligt volgens Perrow in de decentralisatie van belangrijke infrastructuren zoals energievoorziening, computersystemen, chemische bedrijven en de voedingsindustrie. De gecentraliseerde structuren van bedrijven zorgen voor een toenemende complexiteit en verhogen de risico’s. De efficiëntie leidt er immers onder. Hoe hij dit in de praktijk wil uitvoeren, wordt in het boek niet echt duidelijk. Het boek is ook geschreven vanuit een typisch Amerikaanse benadering: de band tussen overheid en privébedrijven is veel minder hecht bij het zoeken naar oplossingen voor natuur- of industriële rampen.

Charles Perrow, ‘The Next Catastrophe. Reducing our Vulnerabilities to Natural, Industrial and Terrorist Disasters’, Princeton University Press, 2007, 388 blz. 22 euro

Thierry Debels