Veeteelt is nog schadelijker dan gedacht

Weinig gerechten doen mensen meer watertanden dan een sappig stuk rundvlees. Maar door zoveel koeien te bakken en op te eten, bakken de mensen ook zichzelf.

De invloed van voedsel op de uitstoot van broeikasgassen blijft vaak onder de radar. Toch blijkt uit twee artikelen in Nature Food dat voedsel, vooral rundvlees, meer broeikasgassen veroorzaakt dan eerder werd gedacht.

In 2019 schatte het Intergovernmental Panel on Climate Change van de Verenigde Naties dat het wereldwijde voedselsysteem verantwoordelijk was voor 21 tot 37 procent van de broeikasgasemissies. In maart publiceerden onderzoekers van de Europese Commissie en de Voedsel- en Landbouworganisatie van de Verenigde Naties een studie die 34 procent van de in 2015 geproduceerde broeikasgassen toeschreef aan voedsel.

Dat hoge aandeel is deels het gevolg van boekhoudkundige keuzes. De studie rekent het volledige effect van de ontbossing toe aan de landbouw. Ook emissies na de verkoop van het voedsel (zoals door afval en koken) worden meegeteld, net als niet-voedingsgewassen zoals katoen. Maar zelfs wanneer de auteurs de emissies van bronnen als vervoer en verpakking buiten beschouwing laten, stellen ze nog altijd vast dat de landbouw 24 procent van de broeikasgassen genereert. Volgens het World Resources Institute produceren auto’s, treinen, schepen en vliegtuigen 16 procent.

Kweekvlees

Een studie van de Universiteit van Illinois verdeelt dat effect over 171 gewassen en 16 dierlijke producten. Daaruit blijkt dat voedingsmiddelen op basis van dieren 57 procent van de broeikasgassen in de landbouw voor hun rekening nemen, tegenover 29 procent voor voedingsmiddelen op basis van planten. Rundvlees en koemelk alleen al waren goed voor 34 procent. In combinatie met de resultaten van de eerdere studie betekent dit dat vee 12 procent van de broeikasgasemissies veroorzaakt.

In vergelijking met andere voedselbronnen is rundvlees bijzonder koolstofintensief. Omdat runderen methaan uitstoten en grote weidegronden nodig hebben, produceren ze zeven keer zoveel broeikasgassen per calorie vlees als varkens, en ongeveer 40 procent meer dan gekweekte garnalen. Dat maakt rundvlees tot een grotere uitschieter bij de voedingsmiddelen dan steenkool bij de elektriciteitsbronnen. De verbranding van steenkool genereert slechts 14 procent meer broeikasgassen dan de verbranding van olie.

Die cijfers onderschatten mogelijks de milieuvoordelen van een inkrimping van de rundveestapel. Methaan vervliegt relatief snel, wat betekent dat de uitstoot van runderen in het verleden al snel ophoudt de planeet op te warmen als die dieren niet worden vervangen. Zo’n verandering zou ook de productie van plantaardig voedsel kunnen verhogen, doordat land dat nu wordt gebruikt om diervoeder te verbouwen, beschikbaar komt voor andere gewassen. Er zijn 33 plantaardige calorieën nodig om 1 calorie rundvlees te produceren.

De eenvoudigste manier om de rundvleesproductie te verminderen is dat de mensen andere dieren eten of vegetariër worden. Maar vleeseters ervan overtuigen hun hamburgers op te geven, is een hele opgave. Gelukkig gaan in laboratoria gekweekte vleessoorten al naar toprestaurants. Een leven zonder rundvlees van levend vee is moeilijk voor te stellen, maar dat gold honderd jaar geleden ook voor steenkool. Gekweekt vlees zou een essentiële rol kunnen spelen bij het voorkomen van een klimaatramp.