Van Mierts luchtgevecht

Dreigt met de fusie tussen Boeing en McDonnell Douglas het gevaar van een wereldomvattend monopolie ? Terwijl de Amerikaanse autoriteiten weinig bezorgdheid tonen, slaat Karel Van Miert alarm. Is de Europese Commissaris sterk genoeg om stokken in de wielen te steken van de Amerikanen ? Trends vroeg het aan de Leuvense econoom Patrick Van Cayseele.

De voorbije weken was Karel Van Miert, als Europees commissaris verantwoordelijk voor het concurrentiegebeuren, nauwelijks uit het nieuws weg te branden. Zo kondigde hij onlangs nog verregaande voorstellen aan om binnen de Europese Unie de staatshulp aan bedrijven, die klaarblijkelijk opnieuw toeneemt, een halt toe te roepen.

De Belgische eurocommissaris trok echter het meest de aandacht met zijn harde uitspraken over de recente ontwikkelingen in de luchtvaartsector. Van Miert blijft bijvoorbeeld bezorgd over de verregaande alliantie tussen British Airways en American Airlines. Maar het verst gaat hij ontegensprekelijk in zijn bezwaren tegen de aangekondigde megafusie tussen Boeing en McDonnell Douglas. Voor Van Miert en de Europese Commissie is deze merger simpelweg “onaanvaardbaar”.

Patrick Van Cayseele, hoogleraar aan de KU Leuven en gespecialiseerd in dit soort industriële materies, knikt instemmend : “Ik volg Van Miert een heel eind in zijn argumentatie. Toch vrees ik dat hij uiteindelijk over weinig rechtsgronden beschikt om de Amerikanen een halt toe te roepen inzake de geplande fusie tussen Boeing en McDonnell Douglas.”

In de Verenigde Staten heeft de Federal Trade Commission ( FTC) een belangrijke zeg over fusies. Daar vernam Trends dat de kans “erg klein” is dat de VS ten gronde rekening zal houden met de bezwaren van de Europese Commissie tegen de merger tussen Boeing en McDonnell Douglas. Die komen er in essentie op neer dat deze fusiegigant bijna 50 miljard dollar geconsolideerde omzet de enige nog overgebleven concurrent-bouwer van grote jumbo’s, het Europese Airbus-concern, makkelijk zal platdrukken.

Voor Airbus komen de fusieplannen erg ongelegen. De drie belangrijkste partners van Airbus zijn het immers fundamenteel oneens over de toekomst van het concern. Het Duitse Dasa en British Aerospace willen Airbus zo snel mogelijk een volledig nieuwe commerciële en industriële structuur geven. Voor het Franse Aérospatiale ligt dat blijkbaar erg moeilijk.

WISSELKOSTEN.

De Amerikanen vinden dat de Europese concurrentie-argumenten geen steek houden. De FTC geeft toe dat het fusieconcern inderdaad een soort monopoliepositie kan verwerven, maar dat er tegelijk een toename van de industriële efficiëntie zal optreden (onder meer omdat nu nog maar één groot Amerikaans concern peperdure onderzoeks- en ontwikkelingskosten zal moeten ophoesten). Voor de Amerikanen weegt het efficiëntie-element zwaarder door in de afrekening dan het gevaar op monopolistische prijszetting. Om dit laatste te bezweren, rekenen ze precies op de concurrentie van het Europese Airbus. En ze wijzen er terloops op dat McDonnell Douglas al geruime tijd niet meer opereert in de markt van de grote jumbojets.

Op Patrick Van Cayseele maakt de Amerikaanse houding alvast geen overtuigende indruk. “Doorgaans haalt men bij grote fusies veel te snel de begrippen monopolie en marktmacht uit de kast,” aldus de Leuvense econoom. “Achter de meeste fusies die ik heb bestudeerd, zitten wel degelijk elementen van verhoogde efficiëntie. Hier heb ik echter grote twijfels, vooral omdat Boeing verkondigt dat deze markt zodanig geëvolueerd is dat er, zelfs wereldwijd, eigenlijk nog maar plaats zou zijn voor twee fabrikanten.”

De Leuvense econoom ziet verschillende redenen om te twijfelen aan het Amerikaanse verhaal over de fusie tussen Boeing en McDonnell Douglas. Patrick Van Cayseele : “De argumentatie dat McDonell al een tijdje niet meer in het vaarwater zit van Boeing en Airbus klinkt weinig overtuigend. Het nieuwe concern zal nu in alle vliegtuigen van groot tot klein uniforme besturingssystemen kunnen installeren. Dit biedt enorme voordelen. Piloten kunnen immers niet zonder grondige opleiding van het ene systeem op het andere overstappen (de zogenaamde switching costs). Voorts zal het fusiebedrijf uiteraard ook meer mogelijkheden hebben dan Airbus om over de hele wereld servicepunten op te zetten. Ook de leereffecten het zogenaamde learning by doing moeten met een korrel zout worden genomen.”

STELLINGENOORLOG.

Wellicht zal de FTC de megamerger laten doorgaan. Bij die FTC is men er gerust in dat Van Miert en de Commissie juridisch gezien bitter weinig kunnen doen om de fusie toch nog een halt toe te roepen. Patrick Van Cayseele : “Ik vrees dat we bij een dergelijke stellingenoorlog in zowat de allerslechtst denkbare situatie zullen terechtkomen. Politiek-tactisch kan de Europese Commissie dan immers bij aanbestedingen voor nieuwe vliegtuigen een oog toeknijpen en zodoende aan een nieuw soort subsidiëring van Airbus gaan beginnen. Daar wordt op termijn echter niemand beter van.”

JVO

PATRICK VAN CAYSEELE (KU LEUVEN) Ik vrees dat Europa maar weinig rechtsgronden heeft om de geplande fusie tussen Boeing en McDonnell Douglas tegen te houden.