Van boerenzoon tot eurocommissaris

Karel Van Miert, de katholieke zoon van keuterboeren die socialistisch toppoliticus werd en hoge toppen scheerde in Europa. Allicht zou de man zelf zo herinnerd willen worden. Maandag is hij gestorven na een dodelijke val van de ladder in zijn tuin. De minister van staat had een boomgaard en een moestuin om u tegen te zeggen.

Geld was er bij de Van Mierts nauwelijks en de jonge Karel reisde dan maar naar Rome met de fiets en met tent en rugzak. Zijn middelbaar diploma behaalde hij via de middenjury en nadien volgden succesrijke academische studies waaruit bleek dat hij een nog grotere passie had dan tuinieren: Europa.

Van Miert werkte voor eurocommissarissen en in de tweede helft van de jaren zeventig volgde de resolute koerswending naar de binnenlandse politiek. Uiteraard viel Van Miert niet out of the blue in het toen nog Belgische socialisme. Hij had er zijn sporen al verdiend. De BSP ging ter ziele, mede omdat Van Miert niet langer aan het handje wilde lopen van de grote Waalse socialistische broer André Cools. In 1978 volgde de scheiding en Van Miert werd, als 36-jarige, voorzitter van de autonome SP (nu sp.a).

Jonge Turken

Van Miert was geen stamboomsocialist. Hij kwam uit een katholiek nest en moest aversies in de eigen partij overwinnen. Hij lanceerde de operatie ‘Doorbraak’ om katholieken tot de SP te doen toetreden. Met zijn ploeg ‘Jonge Turken’ – Willy Claes, Louis Tobback, Luc Van den Bossche, Freddy Willockx en Norbert De Batselier – bezorgde hij zijn partij een nieuw elan. De oppositie tegen de regeringen-Martens en tegen de plaatsing van kruisraketten in ons land gaf de partij vleugels.

Dat verzet tegen de kruisraketten bracht Van Miert tot in het Elysée. Hij sprak president François Mitterrand tegen. “Als u kruisraketten wil, plaats ze dan in Frankrijk.” Not done. Ook dat was Van Miert. Een man van principes die echter altijd bereid was om oplossingen te zoeken en een consensus na te streven. Het zijn de woorden van premier Herman Van Rompuy (CD&V), een onverdachte bron. Van Miert gebruikte daarvoor zijn uitgebreide netwerk. Zo hielp hij, door middel van discrete contacten, aan het einde van de jaren negentig een coalitie van liberalen en socialisten in het zadel.

Tien jaar zou Van Miert de Vlaamse socialisten leiden. Jaren van glorie en electorale voorspoed, waarop diepe ellende volgde. Het Agusta-omkopingsschandaal zou heel diepe wonden slaan tussen de spitsbroeders van weleer. Dat de SP de zwartepiet in de handen van Van Mierts levenspartner, Carla Galle, wilde schuiven, veroorzaakte een breuk tussen de man en zijn partij.

Hij was ondertussen Europees commissaris geworden. Van Miert groeide uit tot een machtige commissaris die erover waakte dat de mededinging correct gebeurde. Wereldbedrijven riep hij tot de orde. Ook dat was Van Miert: met hem werd niet gesold. Boeing en Mc Donell Douglas, die wilden fuseren, vingen bot. De Duitse mediagiganten Kirch en Bertelsmann kwamen in zijn vizier door ongeoorloofde afspraken. Bernie Ecclestone, de paus van de formule I, kreeg het met hem aan de stok over televisierechten.

Van de politiek stapte de ex-commissaris in 1999 over naar het bedrijfsleven. Tot 2003 zat hij de Nederlandse businessschool Nyenrode voor. Hij nam verscheidene bestuursmandaten op: Agfa-Gevaert, De Persgroep, Carrefour België, Solvay, SCR Sibelco. In het buitenland waren dat Anglo American, Munich Re, Vivendi Universal en RWE.

Het regende reacties op Van Mierts overlijden. Het geeft goed het uitzonderlijke formaat van de minister van staat aan. Jo Cornu (Agfa-Gevaert) roemde de ernst waarmee de overledene zijn taak op zich nam. “Hij hield altijd het belang van het bedrijf voor ogen, maar had tevens een grote sociale reflex. Bij elke herstructurering toonde hij zich bezorgd om het personeel.”

Christian Van Thillo (De Persgroep) was naar eigen zeggen verbaasd toen Van Miert in 2000 inging op zijn vraag om in zijn raad van bestuur zitting te nemen. Toen de mediabaas ooit bij hem thuis op bezoek was, kreeg hij, hoe kan het anders, de supergrote boomgaard te zien. “Iemand die de wereld rond reisde en letterlijk iedereen kende. Dat zo iemand ‘s avonds tot rust kwam bij zijn vrouw in zijn tuin. Dat is toch schitterend.”

Toen Van Miert dinsdag niet kwam opdagen voor een afspraak op Kanaal Z werd alarm geslagen. Hij werd dood in zijn tuin aangetroffen. De ‘tuinman van Europa’ werd 67. (T)

Boudewijn Vanpeteghem / Lieven Desmet