Bio-ingenieur Damya Laoui werkt zich in de schijnwerpers met een mogelijk kankervaccin. Dat mag wetenschappelijk dan een interessant denkspoor zijn, maar het is hard zoeken naar fondsen voor klinische testen.
Waarom moet u deze onderzoeker kennen?
VUB-onderzoekster Damya Laoui (34) werkt aan een mogelijk kankervaccin. Het werkt goed bij muizen, maar het moet zijn potentieel bij mensen nog bewijzen. Wetenschappelijke erkenning viel haar wel al te beurt, ook voor ander onderzoek. Zo werd de onderzoekster met Algerijnse roots in eigen land uitgeroepen tot Wetenschapstalent van 2018. In het buitenland nam het gespecialiseerde magazine MIT Technology Review haar in 2017 op in zijn jaarlijkse ranking van 35 innovators onder 35.
“Als werkstudent focuste ik nochtans niet meteen op een academische carrière”, vertelt ze. “Tijdens mijn masterthesis raakte ik gefascineerd door kankeronderzoek. Toen ik in 2008 afstudeerde, woedde de financiële crisis volop. Een doctoraat leek me toen gewoon een goede manier om werk te vinden.”
Waar gaat het onderzoek over?
Haar onderzoek naar dendritische cellen ontstond als een zijproject van haar doctoraat, vertelt ze. “Dat ging over een ander type cellen in tumoren, maar in mijn analysestalen doken voortdurend dendritische cellen op. Ik wilde wel eens weten wat die daar deden.” De dendritische cellen geven aan welke cellen ons immuunsysteem moet aanvallen. “Iedereen ging ervan uit dat ze in tumoren hun rol niet meer speelden, maar wij ontdekten dat twee soorten dat wel doen. Alleen zijn die in tumoren in veel mindere mate aanwezig dan de andere soorten dendritische cellen.”
Het kankervaccin is een soort immuuntherapie. Laoui wil dendritische cellen uit een tumor halen voordat die operatief wordt verwijderd en die bij dezelfde patiënt gebruiken als een vaccin. Het grootste probleem van kanker zijn uitzaaiingen. Het vaccin zou die kunnen behandelen, omdat de dendritische cellen de genetische print van de kankercellen hebben opgeslagen en dus de uitzaaiingen herkennen, zelfs als ze ontsnappen aan de klassieke diagnosetechnieken.
Hoe internationaal gerenommeerd is het onderzoek?
Hoewel ze in haar vakgebied een internationale renommee heeft, wil Laoui zich nog meer profileren in kankeronderzoek. Haar onderzoeksgroep bestaat uit vijf doctoraatsstudenten, twee postdocs en twee technici. Laoui heeft weinig problemen om doctoraatsstudenten te rekruteren, omdat ze doceert in de internationale masteropleiding aan de VUB. “Maar om de beste postdocs aan te trekken moet mijn reputatie nog groeien”, zegt ze. “Ik hoop daarom op termijn een beurs van de European Research Council te krijgen. Met zo’n kwaliteitslabel trek je die toppers aan.”
Zijn er economische toepassingen?
Dat een kankervaccin interessante toepassingen heeft, lijkt vanzelfsprekend. Toch ligt dat moeilijker dan gedacht. Industriële partners hebben er niet zo veel interesse voor, omdat eigen cellen worden gebruikt. Het is moeilijker daarvan een breed commercialiseerbaar product te maken. Bovendien is het vijf à tien jaar wachten, eer duidelijk is of het vaccin wel werkt. “Voor andere onderzoekslijnen werken we gemakkelijker samen met de industrie”, zegt Laoui. “Ons kankervaccin is nu eenmaal niet zo’n gemakkelijk economisch model.”
Waar komt de inspiratie vandaan?
Als prille dertiger hoogleraar worden, heeft nadelen. “Het geeft je een bepaalde zekerheid, maar het haalt je ook snel van je wetenschap af”, klaagt Laoui. “Elke prof is gefrustreerd omdat hij meer tijd moet investeren in fondsenwerving dan in het onderzoek zelf. Net zoals de meeste onderzoekers ben ik volledig overwerkt. Ik heb bovendien twee kinderen. Dat vergt organisatie, maar kinderen hebben ook een positief effect: ze kunnen je volledig uit je routine halen en zorgen voor een gezonde relativering.”
Iedere maand stellen we een wetenschapper voor wiens werk belangrijk kan worden voor de economie.
Ook dat nog
CRISPR
Drie Amerikaanse kankerpatiënten kregen een injectie met immuuncellen waarvan het DNA was gewijzigd met de CRISPR-techniek. De techniek voor gerichte genetische manipulatie komt daardoor weer een stap dichter bij menselijke toepassingen. De resultaten van de test staan in het wetenschappelijke tijdschrift Science. Het doel van het experiment was aan te tonen dat het gebruik van gewijzigd DNA veilig en bruikbaar was. Een jaar later blijken de gewijzigde cellen in het immuunsysteem van de patiënt te zijn geïntegreerd.
Overtraining
Aan de VUB heeft de onderzoeksgroep van professor Romain Meeusen een test ontwikkeld om schadelijke overtraining bij atleten te voorkomen. Sporters kiezen in hun trainingsschema voor overbelasting, omdat die in combinatie met voldoende hersteltijd tot betere prestaties leidt. Maar bij niet-functionele overbelasting wordt de hersteltijd langer. Als de overbelasting te lang aanhoudt, dreigt langdurige schade door het zogenoemde overtrainingssyndroom. De test maakt op basis van hormoonwaarden het verschil tussen beide vormen van overbelasting.
Kweekmelk
TurtleTree Labs uit Singapore heeft geld opgehaald om melk te produceren op basis van gekweekte cellen. Het eindproduct is niet te onderscheiden van koemelk en is op termijn een mogelijke gamechanger voor de babyvoedingsindustrie.
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier