UITVLAGGING. AFGEVLAGD ?

Met haar voorlopig afgevlagde poging tot uitvlagging van vliegtuigen en piloten zorgde Sabena niet alleen voor een mislukte stunt. De wellicht onvoldoende doordachte stormloop legde zeer aanschouwelijk het probleem van de hoge sociale zekerheidsbijdragen bloot en zette tegelijkertijd de fundamentele verdeeldheid in de regerende politieke families te kijk. De tegengestelde reakties binnen de meerderheidspartijen voorspellen weinig goeds voor een nuchtere benadering van het samenlevingsprobleem bij uitstek, namelijk het konflikt tussen fiskale en parafiskale druk enerzijds en de financiering van een ruime sociale bescherming anderzijds. In afwachting van nieuwe politiek-provocerende initiatieven (van Sabena of andere ondernemingen), ging Trends te rade bij professor arbeidsrecht Maxim Stroobant (VUB), tevens SP-senator voor Halle-Vilvoorde.

– TRENDS. Uitvlagging is op korte tijd een modebegrip geworden. Wat betekent het precies ?

– MAXIM STROOBANT. Strikt genomen is het een begrip uit de zeevaart. Een relevant referentiepunt is de Europese verordening op migrerende werknemers, waarin een artikel handelt over detachering en een ander uitdrukkelijk spreekt over de uitvlagging van schepen. In het laatste geval is de wet van het land onder wiens vlag het schip vaart van toepassing op de bemanning. De juridische konstruktie is deze van een onderneming die een schip beheert, waarvan ze niet noodzakelijk eigenaar is, en die zelf beslist waar zij het laat registreren. In de zaak-Sabena is het de vraag of de reglementering van de scheepvaart ook opgaat voor de luchtvaart en of het begrip uitvlagging ook geldt voor het geval dat men in een bepaald land een dochteronderneming opricht, wat Sabena samen met Luxair wilde doen. Dit is een heel andere konstruktie dan uitvlagging. De buitenlandse vestiging krijgt opdrachten, die uitgevoerd worden door het eigen personeel, onder meer in België. Dit lijkt mij typisch voor detachering.

– Waar zit het verschil in de praktijk ?

– Wanneer bij detachering de aktiviteiten zich binnen de Europese Unie afspelen en gepaard gaan met verplaatsingen binnen de Unie, dan is verordening 1408-71 over de sociale zekerheid van migrerende werknemers van toepassing. De werknemer verwerft proportioneel sociale rechten in alle landen waar hij tewerkgesteld is. De fiskale en arbeidsrechtelijke problemen van deze situaties zijn echter nog niet uitgeklaard.

Hier zou het best kunnen dat de fiskale afhoudingen op het loon in het buitenland gebeuren, waardoor de Belgische staat ook deze inkomsten aan zijn neus ziet voorbijgaan. Het effekt is vergelijkbaar met dat van de loonsplitsing, een vorm van fiskale spitstechnologie waarbij de uitbetaling van het loon over twee of meer landen gespreid wordt om per saldo minder belasting te betalen (zie Tweespraak van vorige week).

Rest dan nog de moeilijkheid van de arbeidsrechtelijke situatie. In realiteit zullen de gedetacheerde werknemers meer in België aanwezig zijn dan in het land waar ze officieel werken. Onder welke arbeidsvoorwaarden zullen zij werken ? Welke arbeidsduur en welke opzeggingstermijnen zullen gelden ? Dit probleem van internationaal privaatrecht zou in het nadeel van de werknemers kunnen spelen, hoewel men bij detachering doorgaans de wilsautonomie laat spelen. In een arbeidsrelatie die een internationaal element bevat, laat men de partijen in principe zelf beslissen welke wetgeving van toepassing is : deze van de vestiging, de woonplaats of de plaats waar de aktiviteit reëel wordt uitgeoefend.

– Welke indruk maakt het argument van de werkgelegenheid om het ontwijken van sociale bijdragen te motiveren op u ?

– Het moet ernstig genomen worden, maar dan moeten de betrokken bedrijven het wel hard maken. Te vaak werd er al met de werkgelegenheid geschermd om iets van de overheid los te krijgen, zonder dat de vooropgestelde effekten later werden bereikt. Je kunt detachering in overweging nemen, maar zoals het Sabena-dossier nu geprezenteerd werd, weegt het niet zwaar. Maak eens een konkreet bedrijfsplan met verschillende alternatieven. Dat zal meer indruk maken dan de gratuite koppeling tussen sociale-zekerheidslasten en afbraak van de tewerkstelling.

– Schept de uitvlagging à la Sabena als ze ooit realiteit wordt een precedent voor andere bedrijven en sektoren ?

– Je staat uiteraard voor de mogelijke veralgemening van het systeem, naar andere beroepskategorieën dan piloten of kabinepersoneel of naar andere sektoren. Dan kan je net zo goed de hele sociale zekerheid overboord gooien, als er niet tijdig andere financieringsbronnen gevonden worden. Dit leidt tot de opoffering van struktureel welzijn aan kortstondig partikulier belang van een bedrijf en zijn hogere kaders, die minder lasten zouden dragen. Het zou redelijk zijn om de berekening te maken van wat deze mensen zouden terugkrijgen in de vorm van pensioen of verzorging, in verhouding tot hun lagere bijdragen. Zou deze lagere bijdrage volstaan om 10 jaar pensioen uit te betalen aan onze piloot ? Hogere wedden zouden bovendien in principe een grotere bijdrage moeten leveren aan de financiering van de sociale zekerheid. Het komt erop neer dat de lagere lonen betalen voor de hogere.

Ik besef dat er een dringende oplossing moet komen voor dit konkreet geval, maar ik betwijfel of de zogenaamde uitvlagging wel de verwachte uitweg biedt. Ze zet te veel op het spel, omdat ze kan uitmonden in een strukturele, veralgemeende ingreep en in het verlies van koherente arbeidsverhoudingen. Dat zal tot permanente spanningen aanleiding geven. De politieke partijen hebben het er moeilijk mee, ze staan met hun rug tegen de muur. Dat kan leiden tot kortzichtige beslissingen.

JOS GAVEL

MAXIM STROOBANT “Het komt erop neer dat de lagere lonen betalen voor de hogere. “

Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier

Partner Content