Vastgoedvrouw Ingrid Ceusters heeft geen hoge pet op van vastgoedman Donald Trump. Van de federale regering verwacht ze eindelijk daadkracht bij de hervorming van de bedrijfsbelasting. En de Vlaamse betonstop vindt ze ingaan tegen de keuzevrijheid.
Hugo Ceusters, Antwerps vastgoedtycoon en oprichter van het gelijknamige vastgoedbedrijf, overleed in 2007. Tien jaar later is Group Hugo Ceusters-SCMS nog altijd een naam in de Belgische vastgoedwereld. Onder leiding van zijn echtgenote Ingrid Ceusters-Luyten (63) groeide het vastgoedbedrijf naar een team met een tachtigtal vastgoedspecialisten.
Eind vorig jaar werd Ingrid Ceusters beloond met een IWEC-award, een internationale prijs voor vrouwelijk ondernemerschap. “Elk bedrijf heeft vrouwelijke input nodig”, zei de laureate bij de prijsuitreiking. Ze pleitte meteen ook voor quota en positieve discriminatie om vrouwelijk ondernemerschap te ondersteunen.
Of de vastgoedsector daar klaar voor is, weet ze niet. “We zijn er nog niet. Ik wil wel benadrukken dat positieve discriminatie iets tijdelijks moet zijn. Hoelang? Allicht nog een generatie. Dat is nodig om die bewustwording te creëren. Zeker in het vastgoed is dat fameuze old boys-netwerk nog altijd een rem op de vervrouwelijking van de sector.”
In Trends wees Fernand Huts op de rol van de moderne vrouw in het tanende ondernemerschap. In het daaropvolgende mediastormpje nam u het voor hem op.
INGRID CEUSTERS. “Ja, ik begrijp dat hij dat heeft gezegd. En als er nu een voorbeeld is van hoe man en vrouw samen een bedrijf groot hebben gemaakt, dan is het toch wel het koppel Fernand en Karin. Het punt dat Fernand volgens mij terecht maakt, is dat jonge vrouwen vandaag veel meer verwachten van jonge mannen. Ze moeten zwempapa’s zijn, ze moeten naar verjaardagsfeestjes van de kinderen… Ik vind dat allemaal goed, maar de druk wordt groter, vooral de sociale druk. En je kunt dat zeer moeilijk combineren met de rol van ondernemer.”
Wat is de oplossing?
CEUSTERS. “Ik geloof sterk in gedeeld leiderschap. De verantwoordelijkheid moet niet bij één persoon liggen, maar bij een team van mensen. Het laat jonge mensen toe te groeien in het leiderschap. Dat schept mogelijkheden om in functie van de levensfase wat hoger of lager te schakelen.
“Ik vind het heel belangrijk dat onze medewerkers ook in hun privéleven gelukkig zijn. Maar voor iemand die een bedrijf leidt, moet het bedrijf op de eerste plaats komen. Het gezin moet dus soms wijken voor het bedrijf. Als bedrijfsleider heb je een verantwoordelijkheid tegenover veel mensen. Ik weet dat dit hard klinkt. Maar nogmaals: als je die verantwoordelijk kunt verdelen over verschillende mensen, lijkt het mij wel werkbaar.”
Hanteert u een ander soort leiderschap dan wijlen uw echtgenoot?
CEUSTERS. “Ik vermoed dat ik het anders invul. De tijden zijn ook anders. En het bedrijf is veranderd, gegroeid. In de beginjaren was Hugo eigenlijk een start-upondernemer. Vandaag zitten bij mij ook andere mensen om de tafel, mensen die inspraak vragen. Ik geef die ook graag, maar tot op een bepaald punt. Mijn stijl is zeker niet autoritair. Was Hugo dat wel? Een beetje wel, denk ik (lacht). Maar een beetje autoriteit kan ook geen kwaad; iemand moet de knopen doorhakken.”
Hoe kijkt u als vastgoedvrouw naar de vastgoedman Trump?
CEUSTERS. “Met afschuw. Een figuur als Trump is geen reclame voor de vastgoedsector. Zijn gebouwen vind ik al een verschrikking. En met zijn uitspraken over vrouwen, over het gebruik van macht enzovoort besmeurt hij de vastgoedsector. Ik zie bij hem ook een totaal gebrek aan empathisch vermogen. Ik ken de man natuurlijk niet, maar zijn houding en optreden geven toch blijk van dictatoriaal gedrag. En dat hij zichzelf erg slim vindt omdat hij geen belastingen betaalt, straalt ook negatief af op onze sector. In ons land lopen ook nog wel mensen à la Trump rond in het vastgoed. Die denken dat ze met grof taalgebruik mensen moeten intimideren.”
Zullen we het beleid van president Trump voelen op de Europese vastgoedmarkt?
CEUSTERS. “Dat denk ik wel. Idem voor de brexit. Het kunnen triggers zijn voor investeerders en ondernemers om uit die markten te verdwijnen en nieuwe horizonten op te zoeken. Ik verwacht ook dat de dollar zal verstevigen. En samen met het verlies aan Europese eendracht zal de euro verder verzwakken.
“De brexit zal wel nog enkele jaren aanslepen, maar je ziet toch al wel dat bedrijven met een zetel in Londen naar het continent kijken, naar steden als Amsterdam, Rotterdam en Frankfurt. Voor de export is de brexit natuurlijk negatief. Kortom, ik vind dat er veel onzekerheden zijn en dat is niet goed voor het investeringsklimaat.”
Misschien kan het vastgoed daar juist van profiteren.
CEUSTERS. “Ja, vastgoed heeft het aura van een veilige haven. De Aziaten kijken heel hard naar onze markten. In Sjanghai bijvoorbeeld zijn de prijzen astronomisch hoog, dus vinden ze hier alles belachelijk goedkoop. Door de brexit laten de Chinezen Londen, oorspronkelijk hun favoriete stad in Europa, nu links liggen. Dus strijken ze nu hier neer. Een mooi voorbeeld is de instap van Chinees kapitaal in het Wijnegem Shopping Center.
“De economie is zo geglobaliseerd dat geld overal naartoe kan. En Europees vastgoed blijft een aantrekkelijke activaklasse. België staat bovendien bekend als een stabiele vastgoedmarkt. Dat geldt zeker voor het professionele vastgoed. In het residentiële segment zit er – vrees ik – toch wel wat lucht in de markt. Bij een aantrekkende rente kunnen moeilijkere tijden aanbreken voor het residentiële vastgoed.”
Zal een rentestijging ook gevolgen hebben voor het professionele vastgoed?
CEUSTERS.“Niet veel. Omdat investeerders nog altijd een stabiele cashflow kunnen genereren met hun gebouwen. Ik maak me een beetje zorgen over het winkelvastgoed op toplocaties, omdat de prijzen daar de voorbije jaren erg fors gestegen zijn. Het is toch ook wel opvallend dat enkele grote ketens de Meir verlaten. Voorlopig komen nog nieuwe spelers in de plaats, maar ik vraag me af of dat zal blijven duren. De volatiliteit in het huurgedrag van de grote ketens, zoals een Marks & Spencer dat na korte tijd alweer wegtrekt uit Brussel, baart me zorgen.”
Voert de federale regering een bedrijfs- en vastgoedvriendelijk beleid?
CEUSTERS. “Ze heeft in ieder geval die intentie. Ik geef deze regering nog krediet omdat ze in erg moeilijke omstandigheden moet opereren. Het hele land staat op stelten als ze maatregelen wil nemen om de inkomsten te verhogen of de uitgaven te drukken. De aanslagen in Brussel hebben er ook serieus ingehakt. Alle bedrijven, misschien met uitzondering van de beveiligingssector, hebben eronder geleden. De vragen die je krijgt vanuit het buitenland zijn dermate scherp. Alsof we hier in oorlogsgebied leven.
“Deze regering heeft kordaat gereageerd op de aanslagen en de terreurdreiging. Dat heeft ongetwijfeld veel energie en middelen gevergd. Ik kan dus begrijpen dat het economische beleid daardoor wat op de achtergrond is geraakt. Maar dat mag niet blijven duren. Bedrijven moeten op korte termijn duidelijkheid hebben over de hervorming van de bedrijfsbelasting. En voor mij mag die dan nog boven de benchmark van onze omringende landen liggen. Als de onzekerheid maar verdwijnt.”
De Vlaamse regering wil een betonstop tegen 2040. Een goed idee?
CEUSTERS. “Ik heb daar toch wel vragen bij. Akkoord dat we geen nieuwe verkavelingen meer toelaten op onbereikbare plekken. Maar ik vind dat de vrije woonkeuze van mensen toch ook gevrijwaard moet blijven. We gaan toch niet iedereen verplichten in een appartement van 80 vierkante meter te wonen? Men zal de mensen die op afgelegen plekken wonen wel niet wegjagen, maar in combinatie met strengere normeringen voor woningen, betekent zo’n betonstop wel waardeverlies voor afgelegen woningen. En de eigen woning is voor veel mensen hun pensioenspaarpot.
“De nieuwe bouwmeester is een man met een geweldige visie en hij durft de problemen op scherp te stellen. Ik volg ook zijn mening dat we anders moeten bouwen en omgaan met de ruimte. Maar dat heeft zijn tijd nodig, leg dat niet op. De geesten zijn overigens al aan het rijpen over dit thema.”
2040 is niet morgen. Er is nog tijd.
CEUSTERS. “Ik vind dat niet meer veraf. Als je vandaag een lening voor een woning afsluit, zit je tegen het einde van de looptijd al dicht tegen 2040. ”
Herman Van Goethem, de rector van de Universiteit Antwerpen, stelde in een debat met de Antwerpse burgemeester Bart De Wever dat je de stad niet mag overlaten aan projectontwikkelaars. Wordt Antwerpen vandaag te veel overgelaten aan projectontwikkelaars?
CEUSTERS. “Ik denk van niet. Er zijn in het verleden wel fouten gemaakt. Maar wat is het alternatief? Moet je dan een oud postgebouw laten wegrotten? Het project dat er nu komt (Post X, nvdr) is toch een verbetering voor de stad. De Stadsfeestzaal begint nu weer goed ingevuld te geraken, maar ik denk dat de stad daar juist een beetje te weinig toegefelijk is geweest. Idem voor de Handelsbeurs. Dat er voor dit dossier pas recentelijk een oplossing is gekomen, ligt niet alleen aan de investeerder/ontwikkelaar.
“Vastgoed heeft dialoog nodig. Daarom is het ook zo spijtig dat er figuren als Trump in de sector rondlopen. Ze maken van het beroep projectontwikkelaar een scheldwoord. Terwijl projectontwikkelaars juist een heel belangrijke rol kunnen spelen in de stadsontwikkeling. De Optima-affaire heeft de reputatie van de sector ook geschaad. En de Gentse burgemeester Daniël Termont is ervoor aan het kruis genageld. Compleet ten onrechte, want als er nu iemand zijn stad op de kaart heeft gezet, is hij het toch wel.”
Uw oudste zoon Emmanuel heeft het bedrijf verlaten, de jongste is toegetreden tot het managementteam. U bereidt uw opvolging voor.
CEUSTERS. “Inderdaad.Jeroen Hafkamp bereikte in augustus de pensioenleeftijd en droeg zijn operationele taken bij SCMS-Ceusters over aan Axel Ceusters en Philippe Van Den Broek. Tegelijkertijd besliste de raad van bestuur een team van vijf jonge mensen klaar te stomen om de algemene leiding op te nemen. Ik had daar ook heel graag mijn oudste zoon bij gezien, maar de visies verschilden te veel. Ik merk dat dat in vele familiale bedrijven een heikel punt is. Dat is moeilijk. Emmanuel heeft veel bijgedragen tot de groei van het bedrijf, en zal dat ook blijven doen, uit respect voor de nalatenschap van Hugo.”
Laurenz Verledens, fotografie Franky Verdickt
“Bij een aantrekkende rente kunnen moeilijkere tijden aanbreken voor het residentiële vastgoed”
“De regering heeft kordaat gereageerd op de terreurdreiging. Dat heeft veel energie en middelen gevergd. Ik kan begrijpen dat het economische beleid daardoor wat op de achtergrond is geraakt”
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier