TRACTEBEL. De wereld van Bodson

Ik ben geen lid van het establishment, getuigt Philippe Bodson.

Van degelijk en ambtenaarlijk wordt Tractebel degelijk en avontuurlijk. Na 100 jaar staat Tractebel opnieuw op vak één van het ganzenbord. Tractebel begon als ingenieur van La Belle Epoque in Kaïro, Firenze, Lodz, Leopoldstad, Tientsin en is vandaag opnieuw een wereldburger. L’art, comme la finance, n’a pas de frontière.

De verhouding met Vlaanderen doet pijn. Over enkele dagen ontbrandt toch het feestvuurwerk.

Locatie : Belfast, Brussel.

Eric Kenis woont twee jaar in een vrijgezellenflat op loopafstand van Carrickfergus, een ruwe rest van de middeleeuwse vesting die Belfast Bay beschermde. Een nationaal monument. Op vrijdagavond shuttelt Eric Kenis over Londen naar Antwerpen voor het weekeinde met zijn vrouw en twee zonen. Op Belfast International koopt hij steevast tax-free zalm voor familie en vrienden. Noord-Ierland leeft na een kwarteeuw terreur in het lentelicht van een breekbare vrede. Tot voor zes maanden priemden dagelijks stenguns onder de neus van Eric Kenis bij de roadblocks aan Belfast West en Kilroot Power Station, de twee centrales van Nigen. De Ulster Constabulary en de Britse paratroops bewaakten die buurten.

Ingenieur Eric Kenis is van de nieuwe lichting. In zijn vrije uren studeert hij Italiaans. Om nieuwe buitenlandse opdrachten te vervullen voor Tractebel ? Kenis werkt in opdracht van Electriciteit & Gas Internationaal voor Nigen, een joint venture van Tractebel en Applied Energy Systems (VS). Elektriciteit & Gas Internationaal (EGI), 35 medewerkers, de jongste (1989) en snelst groeiende business unit van Tractebel, rekruteert stafleden bij Electrabel, Distrigas, Tractebel Engineering, Trasys, Immobel en Watco, de overige business units van de holding. Philippe Bodson, gedelegeerd bestuurder van Tractebel : “EGI staat symbool voor de internationalizering van Tractebel. Ik en mijn staf hebben Tractebel veranderd van een gesloten naar een open onderneming. Na twintig jaar van lukrake aankopen in visverwerking, bouwprodukten, ferro-verbindingen, met slechte resultaten, zitten we, na de desinvestering, opnieuw bij de kern van onze kennis, energieprojekten met een internationale inslag. De business unit EGI herschept de bedrijfskultuur van Tractebel. De holding had het té gemakkelijk in België, de medewerkers werden niet gedreven door een strategie op lange termijn en een expansieve bedrijfskultuur. “

Vandaag werken 6652 personeelsleden van Tractebel in 45 landen. Het energieconcern verwierf buiten de grenzen op enkele jaren tijd 1200 megawatt, kontroleert in België 14.000 megawatt en is daarmee een middelgrote Europese producent, à la PowerGen (VK). “Mijn business unit telt relatief het meeste Vlamingen, veel van de opdrachten vergen een diepgaande kennis van het Engels en daar zijn zij door hun Nederlands, opleiding en traditie sterker in, ” zegt Freddy Loeb, voorzitter van EGI. Van de omzet brengt EGI 1,4 % aan en van de nettowinst 3,14 %.

Freddy Loeb : “Twintig jaar geleden was er enkel in de VS en beperkt in Europa enige konkurrentie in de elektriciteitssektor. Na Margaret Thatcher kwam de liberalizering overal aan de orde. In India, Pakistan, Colombia, Indonesië, Thailand, de ex-USSR. Wekelijks ontvangt EGI nieuwe dossiers. In het begin reageerden we op een klassieke manier, we dachten aan een gespecializeerd participatiefonds. De 3 % van Electrabel in het Spaanse Iberdrola past nog in die aanpak. Met Philippe Bodson gingen we in het offensief. Hij maakt het verschil bij Tractebel, vóór Bodson improvizeerden we. Hij berekende de financiële kracht van Tractebel, iedereen dacht dat we het geld mankeerden voor de internationale groei. Toen ik negotieerde over een deelname in een regional electricity board in het Verenigd Koninkrijk, kreeg ik een uitbrander van Bodson omdat ik twijfelde aan onze financiële kapaciteit. Hij had gelijk. “

In Kazachstan zal Tractebel als eerste westerse onderneming twee krachtcentrales bouwen en uitbaten. Het akkoord, voor 500 miljoen dollar, werd ondertekend in januari jongstleden. Betaalt de Belgische konsument de internationale groei van Tractebel ? Het Kontrolekomitee voor Gas en Electriciteit garandeert aan Electrabel (gemiddeld 33,69 % van de winst van Tractebel) een rendement van 12,5 % en met deze gewaarborgde dividenden financiert Tractebel zijn groei in het buitenland. Philippe Bodson : “Wie beweert dat dit een kruissubsidiëring is, is ondeskundig. Kruissubsidiëring zou betekenen dat de Belgische klant onrechtstreeks, zonder het te weten, de kosten van onze expansie draagt. Dat is niet zo. De 12,5 % is een redelijk rendement voor dit type van industrie, dat bewijzen de internationale vergelijkingen. Het klopt wel dat met dit vaste rendement Electrabel zijn aandeelhouder Tractebel dus de kans geeft om de dividenden in te zetten voor de internationalizering. Tractebel kan dat omdat het op zijn beurt van zijn aandeelhouders, Generale Maatschappij en Groep Brussel Lambert, de ruimte krijgt om de dividenden van Electrabel in te zetten in het buitenland. Ik denk dat dit verdedigbaar is en verstandiger dan potverteren en alle dividenden uit te keren. “

Het stopzetten in 1988 van de plannen voor de bouw van de kerncentrale N8 was een trauma en een zegen. “Bij Tractebel ontstond paniek, zou dit niet leiden tot afdankingen ? Tractebel Engineering, de engineeringdochter, moet jaarlijks 4,8 miljoen ingenieursuren verkopen en met een inkrimpende thuismarkt werd dit moeilijker, ” stelt Jean Fierens, direkteur-generaal van Tractebel Engineering (omzet 12,4 miljard frank, waarvan 27,7 % buitenlands). Philippe Bodson : “Het had ook te maken met psychologie en traditie, de algemeen direkteur van EGI is Daniel Deroux, de vader van de kerncentrale in Tihange. Dat tekent je. Mijn besluit was, mijne heren, we hebben gedurende jaren geen miljarden nodig voor onze Belgische core business. Dit is de gouden kans om door te breken in het buitenland. “

GLORIEUS 1895.

Tractebel viert in de volgende maanden zijn eeuwfeest. In 1895 ontstond de Compagnie Mutuelle des Tramways, de voorloper van Traction & Electricité. In 1986 fuseerden Traction & Electricité en Electrobel tot Tractebel. Volgende week vliegt een gezelschap Belgische journalisten naar Spanje. De mediatieke start van het feest. “In Spanje vloeit het heden en het verleden van Tractebel in mekaar, ” zegt Philippe Bodson. Tractebel bezit de hacienda Almadar, een sinaasappelplantage bij Valencia. De investeringen in de Spaanse Tramways (1905) werden over de jaren afgebouwd en gepompt in lokaal vastgoed. Reva van Tractebel España teelt citrusvruchten op terreinen die ooit bedoeld waren voor waterkrachtcentrales.

1895 is een scharnierjaar. Het 65-jarige België bloeit binnen- en buitenlands. In de winter van 1895 arriveert Louis de Behr in Konstantinovka in het zuiden van het Russische Keizerrijk. Hij ruilt de welvarende Waalse streek van Charleroi voor een pioniersleven. Midden in de steppe zal de 29-jarige ingenieur voor de (Belgische) Société Anonyme de Verreries du Donetz aldus zijn dagboek “twee enorme fabrieken bouwen, twee reusachtige schoorstenen, honderd putten, tweehonderd huizen, een kantoorgebouw, een kasteel… En dat alles in een land waar je vierhonderd kilometer moet reizen om een spijker te bemachtigen. “

In 1895 ontstond het Verbond van Belgische Ondernemingen, werd het Hotel Métropole gebouwd aan het de Brouckèreplein, telde Gevaert 8 arbeiders, voerden schepen van de Compagnie Maritime Belge voor de eerste maal uit, stichtte de Société Générale de Belgique de Métallurgique Russo-Belge, schreven August Vermeylen, Karel van de Woestyne en Henry Van de Velde hun bijdragen voor het eerste nummer van Van Nu en Straks het literaire tijdschrift dat de Vlaamse letterkunde op Europees peil tilde , kontroleerden Belgische groepen ongeveer 40 Belgische trammaatschappijen met een totaal kapitaal van 100 miljoen frank en hadden zij bovendien belangen in ongeveer 15 Franse, Italiaanse, Nederlandse en Duitse maatschappijen. In Kaïro, Firenze, Rio, Damascus, Tientsin reden Belgische trams door de stad. De namen Francqui, Solvay, Coppée, Thys, Bunge, Greiner, Peltzer roepen 1895 op.

“In 2005 ten laatste wil ik evenveel gas en elektriciteit verkopen buiten België als binnen België, ” zegt Philippe Bodson. Is hij de nieuwe Emile Francqui, verwacht hij zich in de toekomst aan een Bodsonville in de Derde Wereld of een avenue Bodsonlaan in Ukkel ? Een bulderende lach leidt het antwoord in : “Het zou me interesseren om een Bodsonlaan te krijgen in een Vlaamse stad. Ik heb het moeilijk met de boycot van de Vlaamse regering. Alle dagen moet ik problemen oplossen, dat hoort bij mijn verantwoordelijkheid. De spanningen met Vlaanderen begrijp ik niet, ik betreur ze, ik verteer ze slecht. Ik ben geboren waar ik ben geboren. Echter, in Vlaanderen ben ik Vlaming, in Ulster ben ik Ier, in de VS ben ik Amerikaan. “

“Voor mij was 1989 een verjongingskuur, ” getuigt Freddy Loeb. Hij was 63 jaar, en had 37 dienstjaren achter de rug bij Tractebel, toen hij bij EGI begon in 1989 met het dagelijks uitvlooien van tientallen buitenlandse tijdschriften en kranten op zoek naar overnames en openbare aanbestedingen op de vijf kontinenten : “Ik was plots opnieuw de jonge ingenieur van 27 jaar die in 1953 aan de slag ging voor Traction & Electricité in Belgisch Kongo. Toen ik startte, wandelden door de gangen van Tractionel nog de pioniers van de jaren twintig en dertig. Ik was dolgelukkig opnieuw naar het métier te gaan van Tractebel, energie en internationale projekten. De jaren van de diversifikatie waren psychologisch zwaar om dragen. Ik heb de instorting ervan meegemaakt. ” (In 1984 was Freddy Loeb krisismanager bij Acec, hij redde toen de Acec-dochter Barco.)

Florent Gheeraert, vice-president Electricity Operations van EGI, zit meer op vliegtuigen dan thuis voor de open haard. Vorig jaar boekte EGI voor 60 miljoen frank vliegtuigtickets. “De Belgen zijn geen imperialisten, we worden met meer sympatie onthaald dan de Fransen, Amerikanen en Britten, ” weet Florent Gheeraert.

Gas en elektriciteit in België vertegenwoordigden in 1991 85 % van de winst van Tractebel. In 2000 dient dat 60 % te zijn, houdt Philippe Bodson niet op te beklemtonen. Vandaag staat hij op 75 %.

“De strategie van Tractebel is deugdelijk. De groep heeft een overheersende positie op de thuismarkt en wil deze expertise exporteren, tegelijkertijd kan ze de ervaring van het buitenland inzetten voor nieuwe markten in België. Maar de Belgische markt is zeer gepolitizeerd en belooft weinig groei, terwijl de kompetitie in het buitenland heftig is, ” kommentarieerde Pierre Stiennon van Goldman Sachs International (Londen) recent in The Wall Street Journal Europe. In het buitenland vecht Tractebel met sterke rivalen als Enron, Mission Engineering, PowerGen, Rhurgas, RWE en Electricité de France. Voor gas zette Tractebel een forse stap door in 1992 het gasnetwerk Litoral in Rosario, Argentinië, te verwerven voor 2,1 miljard frank, waarvan 914 miljoen voor rekening van Tractebel/Powerfin. “Dat was drie maanden dag en nacht werken, ” herinnert Freddy Loeb zich. “We waren één van de drie bieders. Met de opbrengst van Littoral, en de andere initiatieven van EGI, verdienen we cash om de internationale expansie te betalen. ” Rosario levert de holding reeds een kwart van zijn gasomzet buiten België op, met de elektriciteit erbij is dat rond 8 %. Een heel eind van het doelwit. “Ik ben ambitieus, maar met gezond verstand, ” zegt Philippe Bodson. “Ik verkies middelgrote, gemakkelijk te kontroleren investeringen. “

PATROUILLE.

Philippe Bodson ziet weinig mensen, zijn wachtkamer is geen salle des pas perdus. Hij rookt zijn fameuze Montecristo-sigaren in eenzaamheid en tracht elke maand voor dag en dauw op een zondag rond te dwalen over de Hoge Venen met Cookie, zijn Springer spaniel. De driftbuien van Philippe Bodson zijn berucht. Woedend zijn als een uitslaande brand en meteen het incident begraven, behoort tot zijn natuur. De imperiale stijl van Roger Neyrinck, een legendarische voorganger, heeft Philippe Bodson niet. Neyrinck maalde er niet om op zaterdagavond medewerkers te ontbieden voor een diskussie over Distrigas.

Op maandag zitten de hoofden van de zeven business units, de patrouille van Tractebel, om de tafel met Philippe Bodson. “Zonder die patrouille kan ik niets. Mijn taak is vooruit te kijken, na te denken over de strategie van de volgende tien jaar. Sedert 1990 is de struktuur van de groep duidelijk uitgetekend. Elke chef van een business unit kent de mogelijkheden, de financiën, de visie, de taktiek en de strategie. Als dat duidelijk is, en er wordt gedelegeerd wat ik doe dan hoef ik niet te veel mensen te zien, ” belijdt Philippe Bodson. Vóór Bodson was er geen hechte algemene direktie met een vertegenwoordiging van de hoofdaktiviteiten.

De fameuze Vlaamse Aktie, het engagement om meer en sneller Vlamingen vanuit hun minderheidspositie in de groep naar managementtaken te brengen, wordt doorgevoerd in de business units. “Het huis heeft een Franstalige traditie, ” zegt een insider. “Philippe Bodson kan hier niet té snel té ver vooruitgaan. Hij danst op de koord tussen zijn wil om meer kansen te scheppen bij Tractebel voor de Vlamingen en de noodzaak om van iedereen de goodwill te behouden om de groep te modernizeren. Zijn jongste nieuwjaarstoespraak bij Tractebel Engineering hield hij voor tweederde in het Nederlands en voor eenderde in het Frans, beeld je in wat dat hier betekent. “

FRANS CROLS

PHILIPPE BODSON ANNO 1995, LOUIS DE BEHR ANNO 1895. De jonge ingenieur Louis de Behr (de man in het midden, wit jasje, geen hoofddeksel) bouwde een industriestad in Rusland in 1895. Die traditie wordt vandaag vernieuwd door Tractebel.