TOXKITS. Milieutermometer

Charles River Aquatics lanceert toxkits, een Vlaamse uitvinding om risico’s van water- en bodemverontreiniging te meten.

Op de vermaarde SETAC-milieuvakbeurs, die van 6 tot 9 november jongstleden plaatsvond in Vancouver (Canada), stelde Charles River Aquatics Nederlandse dochter van Charles River Laboratories (VS), de tweede grootste distributeur van proefdieren in de wereld drie nieuwe toxkits voor. Een internationale doorbraak.

Toxkits, een uitvinding van het Gentse Laboratorium voor Biologisch Onderzoek van Waterverontreiniging onder leiding van professor Guido Persoone, bepalen de giftigheid van een mengsel afvalstoffen door de sterfte onder specifieke organismen te meten. Deze mikrobiotesten vullen de chemische analyses aan, die louter een indikatie geven van het effekt van één stof op het milieu. Persoone : “Toxkits zijn gebaseerd op anabiose, ook wel latent leven genoemd. Bepaalde organismen overleven door onder slechte omstandigheden slapende eitjes te produceren. Deze eitjes zijn lange tijd houdbaar (minimaal zes maanden) en kunnen op een etmaal tijd tot larfjes ontluiken, zodat de dure kweek van testorganismen overbodig wordt. “

Charles River Aquatics introduceert drie toxkits van respektievelijk watervlooien en algen. Algemeen direkteur Martin Sukkel : “In deze proefdozen bevinden zich alle benodigheden, inclusief de testorganismen. Glaswerk en een mikroskoop volstaan om de test uit te voeren. Binnen de 48 uur na het inzetten van de eitjes kan de giftigheid van de monsters al worden vastgesteld. Bovendien zijn deze toxkits spotgoedkoop zo’n 10.000 frank per zes testen in vergelijking met de konventionele testen, die gauw 20.000 à 40.000 frank per stuk kosten als gevolg van de grote kweekinstallaties. “

ONBEKEND TERREIN.

De ekotoxikologie is een relatief nieuwe wetenschap. Zij onderzoekt de intrinsieke giftigheid van stoffen op het milieu. De industrie produceert honderdduizenden chemicaliën. Slechts een zeer klein aantal is onderzocht op toxische eigenschappen. De afvalstoffen die in het milieu terechtkomen, zijn echter complexe mengsels. Over het effekt van deze kombinaties wordt nog in het duister getast.

Binnen de ekotoxikologie bestaan slechts enkele watertesten, gebaseerd op plankton en vissen. Maar de bestaande milieu-inspekties bezitten niet de nodige middelen om dergelijke onderzoeken, die zeer veel geld kosten, uit te voeren. Bovendien zijn niet altijd de nodige proeforganismen beschikbaar. Om dit euvel te verhelpen, ontwikkelde het Laboratorium voor Biologisch Onderzoek van Waterverontreiniging van de Gentse Rijksuniversiteit een toxkit met rusteieren, die onder speciale kondities uitkomen, wat de dure kweek van testorganismen overbodig maakt.

Na de eerste prototypes heeft Persoone nu drie modellen uitgewerkt, die aan de internationale normen voldoen. De UG-professor verwacht geen reakties van dierenrechtenorganizaties à la Gaia (zie Trends van 2 november 1995) : “Onze testsoorten behoren immers grotendeels tot de zogenaamde lagere dierorganismen. De samenleving lijkt tot nog toe experimenten met dergelijke mikrobiotiek etisch te aanvaarden. ” Op dit ogenblik start met de toxkits een peer review (vergelijkend onderzoek door wetenschapslui) in 12 toplabo’s wereldwijd. Begin februari ’96 komen de toxkits op de markt. De internationale belangstelling is zeer groot. Ook het Vlaamse milieudepartement Aminal bestudeert de optie. Persoone : “Als milieutermometers zullen de toxkits een belangrijke bijdrage leveren aan het routinematig opsporen van toxische waterverontreiniging. “

Een gouden markt, aldus Martin Sukkel. Deze ex-wetenschappelijke medewerker aan de universiteit van Wageningen rekent op de verkoop van minimaal 1500 à 2000 kits in ’96. Thans telt Charles River Aquatics 15 medewerkers en drie viskwekerijen in respektievelijk de Verenigde Staten, Duitsland en Nederland. Omzetcijfers worden naar Nederlandse gewoonte niet vrijgegeven. Binnen vier jaar tijd hoopt het relatief jonge bedrijf, opgericht in ’94, de kaap van 150 miljoen frank te overschrijden en de helft van haar omzet met toxkits te realizeren. Met het jongste bodemsaneringsdekreet, dat op 29 oktober jongstleden in voege trad, voorspelt Sukkel ook een doorbraak in de zuidelijke Nederlanden. Persoone : “Jammer genoeg staat de nieuwe technologie nog niet in de nieuwe Vlaamse milieureglementering Vlarem II. “

ERP

GUIDO PERSOONE (UNIVERSITEIT GENT) Toxkits meten het werkelijke gevaar van water-, bodem- of luchtverontreiniging.