Stel u even voor: uw bedrijf heeft een ijzersterk imago, maar uw stichter en boegbeeld wordt afgeschilderd als een super-egoïst, een smeerlap eerste klasse, een manipulator, en een slechte vader. Dat is best vervelend. Dan kan het gebeuren dat twee topjournalisten ‘toevallig’ een boek schrijven waarin dat beeld zorgvuldig wordt bijgestuurd.
Nog voor het boek Becoming Steve Jobs verscheen, hadden de grote kanonnen van Apple het al de lucht in geprezen. Eindelijk een beeld van Steve zoals zij hem hadden gekend. Eindelijk nuance.
Ik herhaal regelmatig dat er rond leiderschap een donker triootje hangt: machiavellistisch, narcistisch en psychopathisch. Steve Jobs was ze volgens mij alle drie. Dat zijn zware beschuldigingen. En iedereen heeft, ook postuum, recht op verontschuldigingen en bijsturing. En er blijft het grote mysterie dat ik in oktober 2011 naar aanleiding van Jobs’ overlijden als volgt omschreef: “Hoe kan zo’n man de allerbesten ter wereld aan zich binden, daar waar ze allemaal konden weten dat wie hen is voorafgegaan vooral stank voor dank hadden gekregen?”
De jonge Jobs was een ongeleid projectiel, ook voor zichzelf. De auteurs wijzen erop dat al zijn vennoten, toevallige superieuren en mentoren zwakke figuren waren, naar wie Jobs niet kon opkijken en van wie hij niets kon leren. Zijn vreemde gedrag was dus niet het gevolg van zijn persoonlijkheid, maar van ‘slechte’ vrienden. Jobs ontmoette echter na zijn ontslag bij Apple een aantal sterke figuren, knappe mentors, mensen van wie hij voor het eerst in zijn leven echt kon leren. Hij was bereid te leren uit zijn fouten, en keerde tien jaar later als een gelouterd en wijzer man terug naar Apple. Ook als vader en echtgenoot was hij veel milder geworden. De auteurs maken in ieder geval heel duidelijk dat Apples monstersuccessen (iMac, iTunes, iPhone, iPad, Apple Store) niet mogelijk waren geweest onder de Jobs ‘oude stijl’. Jobs had geduld geleerd, kon afstand nemen en kon focussen op het belangrijkste.
Voorts worden natuurlijk alle registers opengetrokken. Steve die harmonica speelt, Steve die een verontschuldiging mompelt, Steve die in een gewone buurt woont om zijn kinderen een gewone opvoeding te geven, Steve die zielsveel van zijn kinderen houdt (maar ze bijna nooit ziet, zo was hij nu eenmaal), Steve die spontaan een buur helpt met het repareren van zijn auto. Steve, een onmens? De auteurs willen vooral het beeld bijschaven van de man die een nietsontziende geldwolf zou zijn geweest. Dat is eigenlijk niet moeilijk, want geld was nooit de echte drijfveer van Jobs. Hij wou gewoon de wereld veranderen, en wie op zijn weg liep, werd weggemaaid. Het geniale is natuurlijk dat hij echt de wereld veranderde, het droevige is dat hij buiten wat buren en intimi ook iedereen van de weg maaide. Het is niet omdat een maffiabaas zijn kleindochtertje regelmatig leuke cadeautjes geeft en samen met haar liedjes zingt, dat hij een goed mens is. Maar die menselijke toets ontroert wel. De auteurs vertellen ook handig dat Steve zijn mooie kant als privé beschouwde. De pers was daarvan niet op de hoogte. De auteurs wel. En die hebben een lange reeks positieve commentaren van buren, familie en medewerkers genoteerd.
De meest verregaande terechtwijzing is die over de roddel dat Jobs dacht dat hij pancreaskanker kon overwinnen met fruitsapjes. Jobs informeerde zich grondig over zijn uiterst zeldzame type van pancreaskanker waar nauwelijks statistieken over bestaan. Hij verkoos daarom aanvankelijk een natuurlijke weg.
Steve Jobs is voor een hele generatie de meest zichtbare bedrijfsleider geweest. Niemand twijfelt eraan dat op alle successen van Apple de naam Steve Jobs kleeft. Maar hij was helaas ook een asshole. Daar kan het boek Becoming Steve Jobs echt niet omheen. De verdediging van de mens Steve Jobs is melig, weinig ad rem en in zekere zin een belediging aan Jobs, die geen enkele roddel heeft geschrapt in zijn geautoriseerde biografie. Blijft dus nog de vraag: waarom blijven figuren zoals een Tim Cook (de huidige CEO) en Jonathan Ive (het design-genie van Apple) zo’n man trouw? Daar geeft het boek een fris antwoord op. Ofwel moet u het boek kopen, ofwel moet u wachten tot volgende week met onze column over ‘gevaarlijke leiders’. Steve was er het prototype van.
De auteur is professor-emeritus aan de Vlerick Business School.
MARC BUELENS
Niemand twijfelt eraan dat op alle successen van Apple de naam Steve Jobs kleeft. Maar hij was helaas ook een ‘asshole’.
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier