Te vroeg om victorie te kraaien

ING maakte in het eerste kwartaal twee keer meer verlies dan verwacht. Begin dit jaar kondigde de Nederlandse bank-verzekeraar besparingen aan. Ook België moet inleveren. De vakbonden begrijpen het niet, want ING België boert goed – gezien de omstandigheden. De Belgische topman Erik Dralans wil niettemin concrete sociale afspraken tegen eind juni. Maar eerst: praten, praten, praten.

De CEO van ING België ontvangt ons in zijn plantenloze kantoor aan de Marnixlaan in Brussel. Liever zo dan nog iemand extra op straat te moeten zetten, klinkt het met hangende schouders. Niet dat het bureau van Erik Dralans vroeger een weelderige oase van allerlei soorten groen was. Er stond welgeteld één – grote – plant. En blijkbaar slorpte die onaanvaardbaar veel water op. Een stuitende ontwrichting van de resultatenrekening, oordeelde het management. Weg plant.

Dralans, die dit jaar 60 werd, had het liever anders gezien. Hij had het allemaal ook allerminst verwacht, bij zijn aanstelling tot CEO van ING België in 2007. “Ik had toen de kleine lettertjes van mijn contract moeten lezen”, grapt de topman. Maar opgeven, of snelsnel een pensioenaanvraag indienen? No way! “Bij de ING-groep is het de gewoonte dat leden van het management met pensioen gaan op hun 62ste”, zegt Dralans stoïcijns.

Plots weerschalt het dringende gerinkel van een prominent aanwezige telefoon. Blijkbaar een belangrijke lijn, want Erik Dralans schiet uit zijn zetel. Hallo? Een opgeluchte glimlach, en dan een doorverwijzing met beleefde groet. “Dat was iemand die op zoek was naar het ING-agentschap van Temse. Eén cijfertje verschil, dus dit gebeurt een paar keer per jaar.” Geen erg toch? Want de bedrijfscultuur bij ING is sinds het uitbreken van de crisis meer dan ooit op de klant gericht. Zuinig lachje.

De Belgische topman ontkent niet dat het moeilijke maanden geweest zijn. Voor iedereen. ING leed in de eerste drie maanden van dit jaar 800 miljoen euro verlies, terwijl de groep in dezelfde periode vorig jaar nog 1,54 miljard winst had gemaakt. Vooral de verzekeringstak, waar extra waardeverminderingen werden geboekt op beleggingsverliezen, presteerde minder goed dan verwacht. Analisten noemden de resultaten van ING dan ook een grote teleurstelling. Vorig jaar kreeg ING nog een kapitaalinjectie van 10 miljard euro van de Nederlandse overheid. Eind januari schoot de Nederlandse staat ING voor de tweede keer te hulp, door met een uitgebreide garantiestelling het risico van Amerikaanse hypotheekproducten over te nemen.

In Brussel gaat het goed

Voor ING België worden slechts twee keer per jaar officiële resultaten vrijgegeven. Over 2008 boekte ING België nog een nettowinst van 655 miljoen euro. En volgens Erik Dralans zagen de eerste drie maanden van dit jaar er eveneens veelbelovend uit. “De machine draait, voor zowel de retail- als de bedrijvenactiviteit. Op retailvlak bijvoorbeeld zijn we blijven groeien in deposito’s: er komt meer spaargeld binnen. Door de onzekerheid willen mensen geen risico’s nemen. Terecht, denk ik. En dus hebben traditionele spaarproducten succes. Daar hebben we met ING België goed werk geleverd.” Dat leverde zelfs een eervolle vermelding op in het persbericht met de eerstekwartaalcijfers van de groep.

Kortom, het eerste kwartaal was ‘mooi’ in België. Betere volumes, iets betere marges, en de kosten liggen lichtjes onder het niveau van vorig jaar. Toch een belangrijk aandachtspunt: de oplopende kredietrisicokosten. Door de krimpende economie zullen de komende maanden steeds meer particulieren en bedrijven moeite krijgen om hun bankleningen terug te betalen. De ING Groep heeft nog voor tientallen miljarden kredieten uitstaan in gevoelige sectoren. Ook ING België heeft een grote kredietportefeuille, en Erik Dralans beseft dat het gevaar bestaat dat er veel bedrijfsfaillissementen volgen. “In het eerste kwartaal hebben we daarom voor 41 miljoen euro provisies aangelegd. Een extra buffer omdat we verwachten dat we voor 41 miljoen euro verlies zullen moeten nemen op de kredietportefeuille – voor particulieren en bedrijven samen. Een groot bedrag ja, maar het blijft beheersbaar. Temeer omdat we de laatste twee jaar te veel provisies hadden aangelegd. Kredietverlening is een metier dat we zeer goed kennen, en de probleemdossiers volgen we van nabij op – samen met de betrokken bedrijven. We zijn altijd bereid om commerciële toegevingen te doen, zoals laatst nog in het dossier van Aviapartner. Daar hebben de banken aanvaard dat een deel van de schuldvordering werd omgezet in kapitaal. Als bank is het onze taak om mee te helpen zoeken naar een oplossing.”

ING België blijft dus uiterst waakzaam, besluit Dralans, maar de zaak is onder controle. En er zijn signalen dat het hier en daar wat beter gaat met de economie. En hoe is het gesteld met de andere activiteiten van ING? Op groepsniveau baart de verzekeringstak zorgen, met een onderliggend nettoverlies van 824 miljoen euro in het eerste kwartaal. Een groot verschil met de bankpoot, die 519 miljoen euro winst maakte. Erik Dralans legt er de nadruk op dat de verzekeringsactiviteiten van ING België zeer klein zijn. Halverwege 2007 kondigde het bedrijf aan dat het niet langer verzekeringen ging verkopen via makelaars, maar enkel nog online en via de ING-bankkantoren. “We zien dat de premie-inkomsten gedaald zijn in vergelijking met vorig jaar. Dat is vooral het geval voor levensverzekeringen die ook beleggingsproducten zijn, omdat de consument daarin zeer wantrouwig is geworden. Voor schadeverzekeringen zien we wel nog mooie verkoop-cijfers, zoals in het segment van de autoverzekeringen. Die cijfers worden echter niet opgenomen in de resultaten van ING België. De verzekeringsproducten worden namelijk ontwikkeld door de groep in Nederland. Het enige wat wij krijgen, is een commissie op de verkoop.”

Grote financiële verliezen dreigen er niet te komen bij de verzekeringspoot van ING België, benadrukt Erik Dralans. Te meer omdat de aandelenportefeuille van de Belgische verzekeraar zeer klein is. Private banking is dan weer een activiteit die zeer zwaar geraakt is, moet Dralans toegeven. “Het vermogen onder beheer is in waarde gedaald, maar de instroom van vers geld blijft gelukkig op hetzelfde niveau. Dat wordt tegenwoordig belegd in zeer conservatieve producten, in afwachting van betere tijden.” Ook de leasingactiviteiten van ING België gaan door zwaar weer. De vastgoedpoot blijft echter standhouden, en factoring is zelfs een groeier – als populair alternatief voor de kredietverzekering. Kleine nuance: ING België richtte zijn eigen factoringmaatschappij slechts anderhalf jaar geleden op, dus in dat opzicht valt groei eerder logisch te noemen.

Samenvattend? “We zijn hoopvol gestemd, maar het is te vroeg om victorie te kraaien”, aldus Erik Dralans. De Belgische topman heeft niettemin enkele mooie ambities. “We willen een echte bedrijvenbank worden voor het Belgische bedrijfsleven. Ons marktaandeel daar gaat in de richting van de 30 procent. Een mooie positie, en een sterke basis om die activiteiten verder uit te bouwen. We hebben het voordeel dat een aantal buitenlandse spelers de Belgische markt heeft moeten verlaten als gevolg van de crisis. ABN Amro bijvoorbeeld was hier een zeer grote speler in de bedrijfswereld, net als een aantal Britse en Amerikaanse banken. Stuk voor stuk hebben ze zich moeten terugplooien op hun thuismarkten, wat ons de mogelijkheid biedt om een stuk van hun positie over te nemen.”

Ook het recentelijk vernieuwde businessmodel voor particulieren rendeert, verzekert Dralans. In 2007 kwam het bericht dat ING zijn kantoren in een nieuw kleedje ging stoppen. Ze worden omgevormd tot zogenaamde Proxi-kantoren, waar zoveel mogelijk diensten via het internet moeten worden aangeboden. Loketten verdwijnen, en Self’Banks moeten de meeste klanten opvangen. Door dat in te voeren, wil de bank de kosten van haar agentschappen met een kwart verminderen. Vorig jaar werden 140 Proxi-kantoren geopend in ons land, en voor 2009 streeft ING België naar minstens 160.

Ongeloof bij vakbonden

De broeksriem werd vóór de crisis dus al flink aangesnoerd, maar toch kondigde ING Groep begin dit jaar een extra besparingsplan aan. Wereldwijd moeten 7000 banen verdwijnen, en er moet voor 1 miljard euro bezuinigd worden. De komende jaren wil ING Groep bovendien tussen de tien en de vijftien bedrijfsonderdelen verkopen. Door de herstructureringen gaan er bij ING België 530 banen verloren, en er moet voor 110 miljoen euro aan onkosten worden weggesneden. Het Belgische anticrisisplan valt uiteen in vier onderdelen. Het verminderen van de operationele onkosten – zoals reizen en het Belgische stukje van de Formule 1-sponsoring – moet 14 miljoen opbrengen. Het reduceren van de uitgaven voor extern personeel moet nog eens 30 miljoen euro genereren. De volgende 36 miljoen euro komt van het sleutelen aan het compensatiepakket voor het personeel, waarbij het bijvoorbeeld gaat om het verminderen van de collectieve bonus voor de directie. Voorts gaat ING België de komende weken met de vakbonden rond de tafel zitten om te praten over een aantal aanpassingen van bepaalde collectieve voordelen voor het personeel. De overige 30 miljoen ten slotte komt – zoals gezegd – van het schrappen van arbeidsplaatsen.

We begrijpen er niks van, klinkt het vanwege het vakbondsfront. “Bij ING België is er geen enkel probleem, integendeel”, zegt Erwin Veestraeten van LBC-NVK. “Maar we voelen duidelijk aan dat het de ING Groep is die om de besparingen vraagt. Het Belgische management wil tegen eind juni concrete sociale afspraken gemaakt hebben. Maatregelen zoals het verminderen van de winstdeelname voor het personeel moeten nog worden besproken. Wij gaan de discussie zeker niet ontlopen, maar we passen ervoor om de noodzaak van de verdere besparingen uit te leggen aan het personeel. Dat moet de directie maar doen, want wij zien de noodzaak van verdere besparingen niet in. En als de directie erin slaagt het personeel te overtuigen, dan gaan we akkoord – op voorwaarde dat maatregelen op een rechtvaardige manier worden doorgevoerd. Ze moeten voor iedereen gelden, met andere woorden.” Bij de socialistische bediendebond was er niemand bereikbaar voor commentaar.

Goeie resultaten, en toch besparen? “Dat is, denk ik, een terechte vraag”, geeft CEO Erik Dralans toe. “De bonden hebben een punt, dus dat wordt praten, praten, en nog eens praten. Maar goed, dikwijls ligt het probleem niet áchter je, maar vóór je. Als we willen overleven, en het spel willen winnen, dan moeten we zeer efficiënt zijn. We moeten uitblinken op het operationele niveau, en zorgen dat de klant op een gemakkelijke manier wordt bediend. Dat vergt inspanningen. Investeringen in informatica zijn een noodzaak, maar we moeten ook komen tot eenvoudige producten en een gestroomlijnde organisatie. Daar wordt hard aan gewerkt. Ik apprecieer de constructieve input die de vakbonden geven op een aantal van onze plannen. We houden er rekening mee. Ik ben in elk geval een voorstander van de dialoog, en ik denk dat zij dat ook zijn. Het is altijd een beetje geven en een beetje nemen.”

Back to basics

De CEO van de ING Groep, Jan Hommen, deed intussen ook al een oproep aan het management wereldwijd, om de bonussen op vrijwillige basis in te leveren. Erik Dralans wil niet zeggen of hij gehoor heeft gegeven aan die oproep. En zijn directieteam laat hij volledig vrij om te beslissen. “Stel dat je een jong directielid bent, en je hebt net een huis gekocht. Ik bedoel maar dat sommige mensen de variabele beloning echt nodig hebben. Ik heb het hier echter niet over die Amerikaanse bonussen van honderden miljoenen. Het gaat hooguit om een paar duizend euro. Eén regel opleggen die voor iedereen geldt, zou onrechtvaardig zijn. Er zijn zoveel verschillende gevallen, en iedereen kent zelf zijn eigen situatie goed genoeg om een oordeel te kunnen vellen.”

Is het mogelijk dat de ING Groep haar grootscheepse besparingsplan enigszins bijstelt, nu de resultaten weer hoop geven? Erik Dralans herhaalt dat het nog te vroeg is om al te relaxen. Toch nog maar een paar maanden nauwkeurig observeren hoe het allemaal verloopt, en dan is het aan de groep om eventueel haar oordeel bij te schaven. Het nieuwe credo van ING is sowieso back to basics, hoewel er nog niet zo lang geleden wilde plannen bestonden om tot de financiële wereldtop te behoren. Maar nu wordt het klassiek bankieren en verzekeren. De groep focust op een aantal sectoren, landen, regio’s en producten. Kiezen is verliezen. ING zal in bepaalde domeinen nog wel een wereldspeler worden, gelooft Erik Dralans, maar niet meer in alles. “Een logische beslissing.”

Hoe het ook zij, ING is flink gelouterd door de crisis – zoals het gros van haar concurrenten. Is het ergste achter de rug voor de groep? Het Nederlandse businessmagazine FEM gelooft dat een derde overheidsingrijpen onvermijdelijk is. Dicht bij huis bestaat namelijk het beruchte kre-dietrisico. Bovendien heeft ING miljarden geïnvesteerd in Amerikaanse hypotheekproducten, en heeft het in de loop der jaren een stevige marktpositie opgebouwd in Oost-Europa. “Wat mij betreft, is dat de grootste larie die bestaat”, foetert Erik Dralans. “De groep heeft de maatregelen genomen die nodig waren, en de resultaten gaan de goede kant uit. Ik denk niet dat er vandaag ook maar de minste reden bestaat om opnieuw aan te kloppen bij de staat.”

Dralans krijgt het eveneens op zijn heupen van al die commentaren dat de nieuwe topman van ING Groep – Jan Hommen – geen Belg is, zoals vroeger Michel Tilmant. Tilmant stapte begin dit jaar op als CEO van ING. Samen met Erik Dralans vormde hij nochtans een goeie tandem. “Dat ING België daarom zal lijden onder het vertrek van Tilmant? Dat is de grootste flauwekul! Jan Hommen en zijn team weten hoe belangrijk België is voor de groep. Of er nu een Belg aan het hoofd staat van ING, of een Nederlander, en morgen misschien een Amerikaan, dat heeft absoluut geen impact op onze activiteiten. Jan Hommen is dan wel een Nederlander, maar hij denkt zeer internationaal. Hij heeft gezegd dat ING België de middelen moet krijgen om te groeien. Dat kan tellen als statement, vind ik. Ik ben dus positief. Alles loopt zoals het moet lopen.” (T)

Door Celine De Coster/Foto’s: Thomas de Boever