Sublieme ballingschap

Oxford is een excentrieke universiteit. Zij verdedigt conservatieve waarden en balsemt de rauwheid van de economie en de politiek. Hier verkeert Frank Vandenbroucke in ballingschap. Tony Blair ging hem voor. Wat leren socialisten in dit middeleeuwse pretpark van het Ancien Régime ? Leuven imiteert Het Model oppervlakkig, Utrecht copieert Oxford ten volle.

Oxford.

Drie koffies en gebak in het Convocation Coffee House. Het kost hem geen vijf pond. Het koffiehuis is een dependance van de universiteitskerk St Mary the Virgin. De klant oogt conformistisch met zijn grijze trui, sportbroek en sjaal van Burberry. Perfect past de uitdossing bij de dreaming spires van de Universityof Oxford. Het steile haar en de ascetische kop ronden het donnish uiterlijke af. De ballingschap moet licht om dragen zijn voor de studieuze zoon uit een Leuvens professorengezin. Keert uit Oxford een nieuwe Hendrik De Man terug naar België ? Na Au-delà du Marxisme ooit Au-delà du Socialisme ? De gearriveerde burgerij is de bron van veel socialismen.

De Belgische oud-minister van Buitenlandse Zaken en oud-voorzitter van de SP leeft incognito tussen de 15.000 Oxonians. De mond van Sir Stephen Tumim, de nieuwe principal van St Edmund Hall halvemaanbrilletje, vlinderdas en ribfluwelen pak valt open. Vandenbroucke ? Never heard of him. A famous Belgian politician ? Most delighted, must invite him. Gezwind noteert Sir Stephen de naam van zijn discrete postgraduate. De porter’s lodge van de Hall heeft honderden pigeon holes. FIG Vandenbroucke’s postvak is zo kaal als de rest. St Edmund Hall is zijn academische adres.

De University of Oxford en de University of Cambridge ( Oxonians noemen haar The Other Place) zijn academische vrijmetselarijen. De beide topuniversiteiten (bekend als Oxbridge of The Old Firm) genereren 2 % van de afgestudeerden van het Britse hoger onderwijs in de jaren 60 nog 10 % en met dat kleine aantal blijven ze een uiterst belangrijke maatschappelijke, politieke, culturele en economische factor. Het onderdanigheidssyndroom van de Britten voor wie rijk geboren is, een goede opvoeding en een faam heeft, wortelt in Oxbridge. De architecten en stadsplanners vereeuwigen de mystiek van Oxford en Cambridge. In Londen verwijzen 37 straatnamen naar Oxford, 65 naar Cambridge ; in Manchester zijn er 33 straatnamen die refereren naar Oxford en 27 naar Cambridge ; alle straten van de Liverpoolse wijk Little Oxbridge dragen een naam van de colleges van The Old Firm.

Infiltratie.

De Oxonians en de Cantabrigians infiltreerden in de voorbije 800 jaar elke hoek van het koninkrijk. De ethos van Oxford en Cambridge is competitief en diep conservatief : het individu komt eerst, vervolgens het Establishment, en als povere derde de samenleving. De alumni van de twee topuniversiteiten domineren ondanks de voortschrijdende cultuur van gelijkheid het Britse parlement, de administratie, het gerecht, de kerk, de banken, The City, de onderzoekscommissies, de High Culture, de media. Vijfenzeventig procent van John Major’s ministers hebben een Oxbridge-achtergrond. Dat de Conservatieven recruteren in Oxford en Cambridge is logisch, maar ook Tony Blair zelf van St John’s, Oxford leidt een schaduwregering met negen oudstudenten van Oxbridge, 36 % van zijn team. Geen enkel ander land bezit een dergelijke concentratie van de elite. Ook Frankrijk met zijn Ecole Nationale d’Administration zoekt talent bij een bredere basis. De pientere zoon van de bagagedrager van la Gare du Nord maakt evenveel kans bij de staatsexamens als de zoon van Giscard d’Estaing.

Oxford en Cambridge ontvangen giften en voordelen van de industrie die de overige universiteiten nijdig stemmen. De topuniversiteiten ontworstelen zich aan de financiering door de Britse overheid en positioneren zich als wereldinstituten voor het One World Establishment. Op een nieuwe wijze wordt vandaag het ideaal van de Middeleeuwen herschapen, de universiteit als een internationale broederschap van geleerden met een minimale onderhorigheid aan haar land van vestiging. In 1190 arriveerde Elmo van Friesland uit de Lage Landen in Oxford, de eerste overzeese student. Hij initieerde de traditie van internationale vagantengeleerdheid. Oxbridge verwisselt zijn rol van kweekschool van het British Establishment voor die van kweekschool van een nieuw Global Establishment. De database van Oxford University slaat de namen op van 132.000 afgestudeerden. De Oxford Society heeft 40.000 leden en tientallen buitenlandse afdelingen. Alain Camu van het financiehuis Petercam leidt de Belgische Oxford Society. Ons land zit met 379 alumni in de database. De University of Oxford telt 3000 buitenlanders, meestal postgraduates. Over ’95-’96 studeerden er 39 Belgen, waarvan 23 undergraduates en 16 postgraduates (veel Erasmus-studenten).

In Oxbridge noemen de gedienstigen van de colleges de studenten Sir. Niet alleen de hertogenzoon die zich bij het begin van de term aanmeldt met zijn teddybeer, maar ook de zoon van de bediende uit Yorkshire die gekneed wordt tot een kopie van voorgenoemde. Frank Vandenbroucke wordt dubbel-Oxbridge. Hij studeerde voor Master of Philosophy in Economics aan de Cam en is lid van de Cambridge Society Belgium die jaarlijks, ook vorige week weer, soupeert in black tie.

Persoonlijk onderwijs.

Het Verenigd Koninkrijk heeft 140 universiteiten met in totaal 1 miljoen studenten. De structuur van Oxford (en Cambridge) is verwarrend. Een scholier wordt aanvaard door één van de 39 colleges en is dan een undergraduate van de universiteit. De University of Oxford is de bovenbouw van de colleges. In de machtsdeling tussen colleges en universiteit sluimert veel conflictstof.

Oxford heeft twee categorieën studenten, 10.000 undergraduates die tussen 3 à 4 jaar studeren, en 4000 postgraduates. De undergraduates genieten ten volle van het tutorial system. De tutorial is het wekelijkse gesprek tussen tutor en undergraduate, vaak met een glas port bij het knetterende haardvuur. SirRalf Dahrendorf, de in Duitsland geboren Warden van St Anthony’s : “Een universitaire opvoeding is als het maken van wijn een rijpingsproces dat tijd vraagt. Je kan het versnellen, maar dan wel met aan het einde een inferieure kwaliteit.” Oxford heeft 1500 tutors, een ratio van 1 voor 7 undergraduates. De tutor bezit meestal affiniteiten met de studierichtingen die de undergraduate inslaat. De jonge student reads (leest) voor enkele hoofdvakken. Zelfstudie en regelmatige controle vormen de spillen. Het massa-onderricht in aula’s voor zeshonderd schachten is in Oxford uit den boze. Prof. dr. Emiel Van Broekhoven, een Oxonian, hoogleraar economie en financiële planning aan de Universitaire Faculteiten Sint-Ignatius, doctoreerde aan het Nuffield College en blikt ook vandaag nostalgisch terug : “De Belgische universiteiten blijven toegespitst op reproductie. De professor doceert zijn cursus, de student slikt gedwee en herhaalt de stof op het examen. In Oxford word je uitgedaagd om je eigen ideeën, hoe controversieel ook, te ontwikkelen en te verdedigen. De discussie, het gesprek, het debat worden er vereerd.”

Op 14.900 studenten telt Oxford 4400 postgraduates. De postgraduates studeren onder leiding van een supervisor, de miljoenen boeken in Oxford zijn hun habitat. Frank Vandenbroucke heeft de status van postgraduate, hij zal twee jaar studeren in Oxford. De postgraduates nemen deel aan het leven in hun college, maar logeren voor het leeuwendeel elders. Zo ook Frank Vandenbroucke.

De cloisters of colleges van Oxford naar de monastieke bouwtrant en samenlevingsvorm zijn nog immer half-rituele gemeenschappen met een bibliotheek als annex. De boekenvoorraad van St Edmund Hall huist in St Peter in the East, de collegekerk tussen grafstenen en naaldbomen met eekhoorns. Multi pertransibunt et multiplex erit scientia (Velen zullen hieronder passeren en zo zal de kennis vermenigvuldigd worden) staat trots boven de ingang van de Bodleian Library. In de Upper Reading Room wordt Erasmus, een regelmatige bezoeker van Oxford en Cambridge, geportretteerd in een fries. Oxford heeft 3 hoofdbibliotheken de Bodleian stockeert 6 miljoen boeken en 62 departementale bibliotheken.

Vijfentachtig procent van de undergraduates en de tutors wonen in het college. De tutor begeleidt de intellectuele ontwikkeling van zijn pupil en heeft bovendien de pastoral duty (letterlijk vertaald, de herderlijke plicht) om zijn sociale vaardigheden te verbeteren. De undergraduates eten, praten, sporten, ontspannen samen. Oxford en Cambridge cultiveren de sterkste netwerken ter wereld. Peter Anthonissen bijvoorbeeld, een bekende Vlaamse communicatiedeskundige, heeft in zijn bureau ook vandaag nog de foto’s hangen van een jaar rechten in Cambridge. Rijen met indrukwekkende academici in toga met de collegekleuren sieren een muur. Jaarlijks reist Anthonissen naar Cambridge, altijd is er wel een leuke aanleiding, bijvoorbeeld het huwelijk van een oud-huisgenoot in de kapel van Magdalene College.

Vorig academiejaar kwamen 47 % van de undergraduates van independent schools (de zogenaamde public schools als Eton, Winchester, Radley), 43 % van state schools en 9 % uit het buitenland of met het statuut mature student. Dit oogt goed maar is het uiteraard minder. De onafhankelijke scholen geven onderricht aan 3 % van de Britse scholieren, de staatsscholen aan 97 procent. Hier duikt opnieuw de anomalie op. Frank Vandenbroucke en Tony Blair zijn socialisten in hart en nieren, als ze echter voor zichzelf een beslissing nemen, kiezen ze voor een elite-universiteit die amper de schone schijn kan ophouden. Moet wie pleit voor egalitarisme niet persoonlijk dat beginsel doorzetten ?

FRANS CROLS

FRANK VANDENBROUCKE IN OXFORD Oxford en Cambridge produceren de wereldelite. Strookt dat met oprecht socialisme ?

Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier

Partner Content