STROEF BELGIE

DE DROOM VAN PALASTHY.

Flexibiliteit gaat in België achteruit. Uit de jongste “Enquête naar de beroepsbevolking” van het Nationaal Instituut voor de Statistiek blijkt dat sinds ’93 het aantal mensen dat in een zeer variabele arbeidsduur werkt, daalt : van 8,6 % in ’93 naar 7,4 % in ’95.

Wat bevestigd wordt in een studie van Stefaan Demarest (LUC), Eric Henderickx (Ruca) en Josse Van Steenberge (UIA) die binnenkort moet verschijnen. De drie onderzoekers deden een enquête in drie sectoren : chemie, machinebouw en confectie. Daaruit blijkt dat de meerderheid van de ondernemingen de voorkeur geeft aan dagdienst en dat alternatieve arbeidstijdregelingen dan ook eerder zeldzaam zijn. Bedrijfstijd en arbeidstijd blijven nagenoeg gelijk. De onderzoekers wijzen erop dat financiële motieven (dure toeslagen) dit zeker in de hand werken.

De droom van Tamas Palasthy is nog niet voor morgen. De UCL-professor van Hongaarse origine maakte furore einde jaren ’70, begin jaren ’80 met zijn ideeën van een volledige ontkoppeling van bedrijfs- en arbeidstijd. Zijn revolutionaire ideeën inspireerden de toenmalige minister van Arbeid Michel Hansenne om de zogenoemde “experimenten-Hansenne” op te zetten. Die lieten ondernemingen toe om af te wijken van de gangbare arbeidsduurregeling. Vooral de textielsector maakte hiervan gebruik met de overbruggingsploegen (2×12 uur tijdens het weekend). De experimenten effenden het pad voor de CAO 42 van ’87, die een kader voorzag waarbinnen ondernemingen konden onderhandelen over flexibiliteit.

Een mooi arsenaal, maar dat zoals blijkt uit de recentste enquêtes, onderbenut blijft. En wat baat dan allerlei mooi denkwerk, zoals dat van Michel Balieus ex-assistent van Guy Spitaels, later professor aan de ULB, en vandaag eigenaar van een kmo-adviesbureau HdM Consultant ? Balieus is overtuigd van de haalbaarheid van een 35-urenweek. Hij wil werknemers 3,5 dag laten werken aan 10 uur per dag. In de tweede helft van de week neemt een tweede man over. Een verdubbeling van de arbeidstijd en de productie dus. Balieus ziet dit systeem eerst toegepast in de dienstensector waar een nood bestaat aan langere openingstijden van loketten. Dat moet het begin zijn van een sneeuwbaleffect over de hele economie. Dat moet op zich een relance creëren die die sneeuwbal ook economisch ondersteunt.

Volgens Balieus moet die arbeidsduurvermindering van 38 naar 35 uur zonder loonverlies. Maar het aantal feestdagen buiten de vakantiedagen is in zo’n systeem met veel vrije tijd niet meer nodig (met uitzondering van kerstdag en nieuwjaar). Een besparing die het verschil kan maken (ook al blijft er nog een gat : acht feestdagen minder levert slechts net geen anderhalf uur per week op).