Stel de begrotingscontrole uit

JEF VUCHELEN

In de pers lees je dat de komende begrotingscontrole enkel en alleen in het teken staat van bijkomende inleveringen door de bevolking, vooral belastingverhogingen. Dit wordt de zoveelste gemiste kans om via de overheidsfinanciën het vertrouwen te ondersteunen.

De discussies over btw-verhogingen, indexsprongen en andere inleveringen in een crisisperiode tasten het consumentenvertrouwen aan, waardoor de consument nog behoedzamer omspringt met zijn inkomen. En, of je dat nu goed of slecht vindt, in periodes van economische recessie blijft consumptie de belangrijkste steun van de conjunctuur.

Over enkele maanden barsten ook de discussies over de begroting 2013 los, het ziet er dus niet echt goed uit voor het consumentenvertrouwen. De overheid kan dat vertrouwen wel in belangrijke mate ondersteunen door de komende begrotingsmaatregelen in te passen in de doelstellingen voor onze overheidsfinanciën op middellange termijn. De overheid moet de budgettaire onzekerheid maximaal beperken.

Enkele maanden geleden stond de discussie over de toestand van de openbare financiën in het teken van de 22 miljard euro besparingen die Europa tegen 2015 oplegde om een begrotingsevenwicht te bereiken. Van die doelstelling op middellange termijn is nauwelijks iets terug te vinden in de onlangs ingediende begroting voor 2012. Zo wordt er alleen al dit jaar 11,5 miljard bespaard om het tekort terug te brengen, volgens de toen beschikbare cijfers, van 3,6 naar 2,8 procent van het bbp.

Maar hoe passen die besparingen in het bedrag van 22 miljard euro? Betekent dit dat een budgettair evenwicht in 2015 bijkomende saneringen vereist van meer dan 40 miljard euro? Waren de 22 miljard euro dan een onderschatting en was het werkelijke cijfer meer dan dubbel zo hoog? Het wordt hoog tijd dat de overheid duidelijkheid schept in al de begrotingscijfers.

Dit kan door het volgen van een begrotingsinvalshoek op middellange termijn. Of er de komende weken bijkomende besparingen noodzakelijk zijn, volgt logisch uit de begrotingsstrategie om het evenwicht in 2015 te bereiken. Was zo’n begrotingsbenadering gevolgd, dan wist de overheid vandaag perfect hoe zou worden omgegaan met conjuncturele tegenvallers. Vandaag vloeien bijkomende saneringen automatisch voort uit de budgettaire strategie op korte termijn. De doelstelling voor 2012 ligt onherroepelijk vast.

Nochtans bestaat er een goed argument om even te wachten met forse bijkomende besparingen. Niet om dat deze besparingen de conjunctuur verder zouden verslechteren. Dezelfde redenering wordt gevolgd bij aantrekkende groei om het herstel niet te fnuiken en zelfs bij hoge groei omdat dan de creatie van werkgelegenheid maximaal is. Dan zou er nooit bespaard mogen worden.

Een valabel argument voor budgettaire voorzichtigheid is de conjuncturele onzekerheid: de voor 2012 vooropgestelde groei van 0,8 procent groei wordt waarschijnlijk niet gehaald, maar het negatieve beeld dat de conjunctuuranalisten enkele weken geleden schetsten wordt niet onmiddellijk gesteund door de meest recente cijfers. Waarom dan niet enkele weken wachten tot er meer zicht is op de groei voor 2012?

Tegelijk kan aandacht gaan naar de langetermijndoelstelling van 2015: elementair is een globaal budgettair plan dat duidelijk maakt met hoeveel de overheidsuitgaven dalen, de belastingen stijgen en hoe conjuncturele tegenvallers en meevallers behandeld worden. Dit pleidooi voor uitstel betekent niet dat er in februari geen begrotingscontrole moet komen. Wel dat je ze kan beperken tot technische bijsturingen en verfijningen. Samen met de voorstelling van een budgettair kader op middellange termijn kan dat een belangrijke ondersteuning van het consumentenvertrouwen geven.

De auteur is professor economie aan de VUB.

In periodes van economische recessie blijft consumptie de belangrijkste steun van de conjunctuur.