SOS SUEZ

Suez hoopt dat u, Vlaamse belegger, de Franse holding meer Belgische legitimiteit wil geven. Maar is een belegging in Suez of in Frankrijk wel verstandig ? Suez blijft een verwarrend bouwsel, en in vergelijking met hun Amerikaanse, Duitse, Britse en Japanse concurrenten, zinken de Franse concerns weg. UAP en AXA smelten niet voor niets samen. Een catechismus met vijf vragen en vijf antwoorden.

Parijs (Frankrijk).

Suez leeft letterlijk in een privé-museum aan de Parijse regeringswijk. Zinnelijke Egyptische godinnetjes staan her en der op de directie-etage ; ingenieur Ferdinand de Lesseps staart balsturig naar de bestuurders in de salle du conseil ; aan de gangwand hangt een portret van een bey met een Arabische laudatio ; in een kastje staat een replica van het jacht l’Aigle waarmee keizerin Eugénie in 1869 het kanaal opende.

Voor veertig jaar, op 31 oktober 1956, begon de Frans-Britse oorlog tegen generaal Nasser. De Egyptenaren hadden het kanaal van Suez genaast. De laatste koloniale veldslag maakte van de Compagnie de Suez een financiële groep. Zij verspeelde haar geboorterecht op le canal.

1. Wat met het FranseÅ

kapitalisme ? Å

De internationale beleggers mijden de Parijse beurs. De CAC 40, de beursindex van de grootste ondernemingen, stagneert, terwijl Londen en New York opbloeien. Siemens weegt het dubbele van Alcatel-Alsthom, Nestlé driemaal meer dan Danone, Hoechst driemaal meer dan Rhône-Poulenc. De ondernemingen van de CAC 40 boekten vorig jaar samen slechts 32 miljard Franse franc winst, een lachwekkend bedrag, onder meer veroorzaakt door de enorme verliezen van Alcatel-Alsthom en Générale des Eaux. De mengeling van publieke en privé-ondernemingen, het machtskartel van de oud-leerlingen van de EcolesNationale d’Administration (de enarques) en het overwicht van de staat hebben jarenlang geleid tot succesvolle grands projets ( TGV, Ariane, de kweekreactor, de Minitel, de atoombom). Dit tijdperk van l’exception française eindigt, het Franse kapitalisme kraakt.

De aftakeling houdt de kiemen in van succesvolle overnames door buitenlanders van Franse ondernemingen. Twee miljard Belgische frank is de prijs van 1 % van de aandelen Suez. Albert Frère hoeft zich niet te ruïneren voor 5 % van Suez. De omzet van Lyonnaise des Eaux bedraagt het dubbele van Tractebels omzet, hun beurskapitalisering is gelijk ! Tussen ’93 en ’95 daalde de beurskapitalisering van de Franse ondernemingen met 203 miljard Franse franc. Dit deficit klimt op tot 359 miljard Franse franc mits men er de inspuiting van 74 miljard Franse franc kapitaalverhogingen en de opbrengst van de privatiseringen 82 miljard Franse franc bijtelt. Le Nouvel Observateur vatte de aftakeling in tabellen met de afmetingen van de Franse bedrijven, hun rendabiliteit, winst en beurskapitalisering. Waarom maken de buitenlanders geen gebruik van deze voor hen voordelige situatie ? “De Franse ondernemingen zijn nog te duur,” antwoordt een Parijse beursanalist. Beleggen in Parijs slaat niet alleen op de cijfers, buiten Frankrijk leeft een (vaak) gerechtvaardigde vrees voor le capitalisme gallican ; aandeelhouders zijn voor de Franse bazen vaak des gêneurs. Zei niet de ook in België goed gekende Jean Gandois, leider van de Franse werkgeversorganisatie CNPF bij haar vijftigste verjaardag, aan l’Express : “Je prétends que pour le succès l’argent est un problème secondaire. Il dépend de la bonne maîtrise d’un carnet d’adresses et d’un talent de conviction.” Als u dacht dat rendabiliteit, strategie, dividenden en de steun van trouwe aandeelhouders belangrijk zijn, is u hiermee wijzer.

Door dik en dun steunen de copains elkaar. Bij zijn privatisering noteerde UAP tegen 152 Franse franc, de resultaten zijn intussen rood als bloed en de koers zit op 100 Franse franc. UAP verloor op minder dan drie jaar een derde van zijn waarde, Jacques Friedmann blijft zitten. Jean-Louis Haberer, de PDG die op een autoritaire wijze Crédit Lyonnais vernietigde, is opgevist met een erepost. Les crocodiles ne se dévorent pas.

De Franse concerns zijn op een ongezonde wijze verbonden aan elkaars slagaders. UAP bezit 14 % in BNP en BNP 18 % in UAP. De mogelijke minwaarde op deze participatie is 4,4 miljard Franse franc. En Suez ? De franco-Belgische holding kocht zijn aandelen UAP tegen het dubbele van hun huidige koers en provisioneerde dit verlies niet in de hoop dat de beurswaarde van UAP zou opveren. De ene zieke maakt de andere zieke nog koortsiger.

2. Kan het FranseÅ

kapitalisme wordenÅ

gesaneerd ? Å

Een jonge Franse bankier : “Kijk naar de eerste honderd ondernemingen van Frankrijk. Het percentage van die ondernemingen geleid door enarques is beslist ook vandaag nog steeds veel hoger dan de ondernemingen geleid door non-enarques. Frankrijk is een republikeins land met een elitaire bestuurscultuur. De nationale slogans Egalité, Liberté, Fraternité stroken niet met de werkelijkheid. On peut naître enarque in Frankrijk, de jonge mensen worden niet beoordeeld op hun bekwaamheid, wel op hun diploma en hun netwerk.”

Is het Franse kapitalisme en zijn aanhang voldoende creatief om zich op eigen kracht te zuiveren ? Gérard Mestrallet bezint zich over een auto-réforme : “Wat remt Frankrijk in zijn aanpassing aan het moderne financiële leven ? C’est la tradition centralisatrice, le poids du secteur public, 300 ans d’Etat fort, en un mot l’Etat Colbertiste qui est aujourd’hui au centre de nos difficultés. In België heb ik veel nagedacht. Wij hebben gedurende drie eeuwen gewerkt aan, en gedroomd van een sterke staat, voorbij de kloof van links en rechts. De Franse elite stond pal achter de staatsgedachte. Vandaag zie ik de scheuren in de voorgevel en de fundamenten van het Colbertisme.”

Elie Cohen, onderzoeker van het CNRS en auteur, gelooft geen seconde in de auto-réforme : “Dat kan deze kaste niet aan. Het is triest, maar ik geloof dat de enige schok die de greep van de enarques op de Franse industrie zal doen lossen de overname is van grote Franse ondernemingen door buitenlanders.” (zie kader : Kapitalisme op zijn kop).

” Les enarques beschouwen zich als God de Vader en spelen een para-politieke rol,” stelt een Brusselse zakenadvocaat met veel relaties in financieel Parijs. Patrick Ponsolle, ex-Suez (als luitenant van Gérard Worms), nu hoofd van Eurotunnel, vertelde hem ooit, zonder met de ogen te knipperen, dat Pierre Suard van Alcatel een wijngoed had gekocht met geld van het telecomconcern, voor 2,5 miljard Belgische frank : “Toen vielen de schellen van mijn ogen. Dat doet denken aan de magnifieke handelingen van le Roi Soleil.”

Onze confraters van De Tijd schreven in een recent interview met Gérard Mestrallet dat deze aan hen verklaarde dat Albert Frère’s participatie in Suez niet hoger mag klimmen dan 7 %. Een hoge Brusselse medespeler in dit dossier : “Hoe durft Gérard Mestrallet een bevel geven aan een aandeelhouder om zich te beperken tot 7 % ? Ik noem dat enerzijds agressief en anderzijds naïef. Hier worden het vrije ondernemen en zijn vennootschappelijke beginselen verkracht. Het is toch niet de superbediende van een onderneming en dat is Gérard Mestrallet, evenzeer als Jerôme Monod van Lyonnaise of Philippe Bodson van Tractebel om aan zijn aandeelhouders te bevelen hoeveel stukken ze mogen bezitten. Dat zet de vennootschappelijke democratie die gebaseerd is op de macht en de legitimiteit van de aandeelhouders op haar hoofd. Die uitschuiver is zo typisch Frans dat het me doet glimlachen als ik Gérard Mestrallet het einde hoor aankondigen van driehonderd jaar colbertisme.”

Gérard Mestrallet ontkent tijdens het gesprek met Trends in alle toonaarden zijn oekaze tegen Albert Frère : “Ik heb gezegd dat het de traditie van Suez is om aandeelhouders te hebben die maximaal 7 tot 10 % van onze aandelen bezitten. Niet meer of niet min. De interpretatie van uw Vlaamse confraters heeft me al flink wat narigheid opgeleverd.”

3. Wat met Suez ? Å

Antoine Colonna, analist van het belangrijke wisselkantoor Cholet-Dupont, is een professionele Suez Watcher, zijn meningen verschijnen in de Financial Times. Hij etaleert vijf toekomstscenario’s voor Suez. Scenario V is radicaal : het einde van Suez. Dat is het rendabelst voor de aandeelhouders. Voor Antoine Colonna ontspoort een heuse binationale fusie om financiële, strategische, fiscale en politieke redenen. Een bipolaire evolutie zoals ABB, Fortis, Reed-Elsevier, Shell, en dus een herverkaveling van activa tussen Generale Maatschappij en Suez, schept geen meerwaarde voor de minderheidsaandeelhouders. Dat is scenario I. De opslorping van Lyonnaise des Eaux (waarin Suez 16 % bezit) door Suez brengt Lyonnaise en Tractebel dichter bij elkaar, wat op middellange termijn voordelen schept. Aldus scenario II. Scenario III is een bezinning over de groeiende invloed van Crédit Agricole bij Suez, met vandaag 7 % van de stemrechten. Wat is de logica van een recente verhoging, vraagt Antoine Colonna zich af : “Crédit Agricole controleert al Banque Indosuez en Sofinco, dus om die reden hoeft het zich niet te versterken in Suez. Logischer is dat het sterk Franse Crédit Agricole zijn buitenlandse reikwijdte wil oprekken door meer zeggenschap in Fortis en Generale Bank. De logica van Crédit Agricole in dit dossier is commercieel, niet financieel.” Scenario IV stelt vast dat Suez-Generale Maatschappij een financiële zuil heeft en een zuil nutsbedrijven. Antoine Colonna : “De financiële zuil blijft internationaal van een onvoldoende strategische taille. Deze taille wordt wel gehaald door de nutsbedrijven van Suez. Vermoed mag worden dat de motivering om de nutszuil te versterken groter is bij Suez dan de motivering om de financiële activa te verhogen. Ik denk dat dit de richting is waarvoor Gérard Mestrallet kiest. Suez wurmt zich stapje voor stapje binnen bij Lyonnaise. Het grote probleem van Lyonnaise is een gebrek aan geld, dus hier ontstaat een win-win-situatie. Lyonnaise krijgt een financiële partner, Suez wordt eenvormiger en logischer als internationale reus in de nutssector.” Antoine Colonna ontwikkelt een vijfde en laatste scenario. Als geen van de vier vorige scenario’s wordt gevolgd, staat een liquidering voor de deur. De liquidering bevrijdt de meerwaarden en zal belangrijke aandeelhouders van Suez bijvoorbeeld Saint-Gobain en UAP behagen. Zij willen grotere inkomens persen uit Suez. Antoine Collona : “In deze fase is het liquidatiescenario eerder onwaarschijnlijk, Gérard Mestrallet kent duidelijk zijn vak en geeft aan Suez de broodnodige oriëntatie. De holding une bête protéïforme zal in de toekomst nog met zware problemen worden geconfronteerd, maar is niet langer stuurloos, zoals onder Gérard Worms, de architect van de verliezersstrategie van de onderneming.” Een Franse belegger : “Toen hij begon zei Gérard Mestrallet dat hij 12 % return on investment wou, nu zegt hij dat zijn doelstelling 10 % is, maar niet wanneer hij dat niveau wil halen. Gérard Mestrallet is niet in staat om in te schatten wanneer dat Heilige Moment zal plaatsvinden. Stopt hij ergens 50 miljard frank in, dan moeten die volgens zijn eigen meetlat 5 miljard per jaar opleveren, maar dat zal met de huidige versterking van het aandeelhouderschap in Tractebel niet het geval zijn.”

4. Wat is de GeneraleÅ

waard zonder EtienneÅ

Davignon ? Å

Zes cijfers tonen het imbroglio waarin de Belgische dochters van Suez vertoeven : het eigen kapitaal van Suez is 240 miljard Belgische frank, de beurskapitalisatie 200 miljard frank ; het eigen kapitaal van Generale Maatschappij is 180 miljard frank, de beurskapitalisatie 200 miljard frank ; het eigen kapitaal van Tractebel is 100 miljard frank, de beurskapitalisatie 200 miljard frank.

Is een Generale Maatschappij van België zonder Etienne Davignon nog wel nodig ? De stafmedewerkers van de Koningsstraat hebben bitter weinig om handen. De GMB is een lege bijenkorf. Philippe Liotier, de opvolger van Gérard Mestrallet bij GMB, werd 65 in oktober ’96, Etienne Davignon wordt 65 in oktober ’97. Is er nog iemand die animo heeft om de seniorie van de Koningsstraat over te nemen ? Een rol voor Karel Vinck als vice-voorzitter van Suez is een grotere mogelijkheid, waarop de uitpuring van Suez kan volgen. Daarop hoeft niemand GMB nog.

5. Wat winnen deÅ

Vlamingen met eenÅ

deelname in Suez ? Å

Eerst een tegenvraag. Is het momentum voor de operatie al niet voorbij ? Door de coup van Albert Frère steeg de prijs van Suez. Bovendien. Met 10 % in de raad van bestuur van Suez of Tractebel kan je Gérard Mestrallet noch Philippe Bodson of hun medewerkers instructies geven over de samenwerking buiten de grenzen tussen Vlaamse en buitenlandse bedrijven. En dat is het lokkertje om Vlaamse partijen over de brug naar Tractebel of Suez te halen. Zo werkt dat echter niet. Dit effect voorspiegelen, is een miskenning van de respectieve verantwoordelijkheden van de aandeelhouders, de raad van bestuur en de dagelijkse leiding van een vennootschap, zegt de leider van een Generale-dochter.

Een Franstalige insider somt alle scenario’s op : de intrede van Vlamingen in de Generale Maatschappij, de intrede van Vlamingen in Tractebel, de intrede van Vlamingen in Suez, de afwijzing van elke inmenging. Hij besluit : “Ik zou in het begin als betrokken Franstalige financier een samenwerking hebben verwelkomd, maar ik stel me twee vragen : wie is de sterke persoonlijkheid in Vlaanderen die ernstig zal kunnen en willen onderhandelen met Gérard Mestrallet over de eerste drie scenario’s en, belangrijker nog, is het vierde scenario niet het meest verstandig ? De Vlamingen zouden miljarden stoppen in Generale Maatschappij, Tractebel of Suez om macht te verwerven. Vandaag bezitten ze zonder 1 frank uit te trekken ook al een grote invloed op wat de Generale en haar dochters doen en dus onrechtstreeks op Suez. Dat is nog niet doorgedrongen in de Vlaamse perceptie, maar het is de werkelijkheid. Het binationalisme is een holle slogan. Voor een verhouding 50/50 tussen Belgen en Fransen klinkt het steeds njet, ook voor een soort nieuw Fortis-scenario of een formule à la Gemeentekrediet en Crédit Local de France. Maar er is meer, eerlijker zou zelfs kunnen worden 70 % voor de Belgen en 30 % voor de Fransen, gezien de rol die de Belgische dochters spelen in de resultaten van Suez. Dat laatste is uiteraard helemaal niet bespreekbaar. In de verklaringen van Suez zit een grote dosis zinledigheid.”

FRANS CROLS

GERARD MESTRALLET (SUEZ) De Tijd heeft me fout geciteerd. Ik heb geen oekaze uitgesproken tegen de situatie dat Albert Frère of een andere aandeelhouder meer dan 7 % van onze aandelen zou kopen.