Slechts 1 manager op 5 is een vrouw

Op vijf jaar tijd groeide het aandeel vrouwelijke managers in het Belgische bedrijfsleven met

1,4 procentpunt. Marketingfuncties worden steeds meer bezet door vrouwen, een job in de IT daarentegen kan op almaar minder interesse rekenen. De kloof tussen vrouwelijke en mannelijke beroepen wordt nóg groter.

eXtra informatie op www.trends.be

Op de Trends-website vindt u het overzicht van de

’75 machtigste vrouwen in Vlaanderen’.

Soms heb je geen woorden nodig om een situatie te doorgronden en spreken de cijfers voor zich. Op vrijdag 11 november vieren de vrouwen in dit land Vrouwendag. Als vrouwelijke manager zal je alvast maar moeilijk vrouwelijke evenknieën vinden om een feestje te bouwen. Onderzoek van het Centrum voor Duurzaam ondernemen van de Brusselse hogeschool Ehsal, gebaseerd op gegevens van de Trends Top 30.000 (editie 2005), toont immers aan dat slechts 1 manager op 5 een vrouw is (zie grafiek 1: 1 manager op 5 is een vrouw).

Dat is 1,4 procentpunt meer dan in 2000 en 1,9 procentpunt meer dan in 1993. Het aandeel stijgt dus met 7,18 procent over de jaren heen. Een duidelijke klim voorwaarts, maar niet zo spectaculair om de champagneflessen te ontkurken.

Een duidelijk positievere trend vinden we in de grotere bedrijven uit de Trends Top 1000: het aandeel vrouwen steeg daar van 10,2 naar 12,5 procent (+22,5 procent).

Hoe kleiner het bedrijf, hoe meer vrouwelijke managers

In 2000 was 26,6 procent van de bedrijven – die meer dan vijf managementfuncties opgaven in de Trends Top 30.000 – nog een zuiver mannenbastion. Maar de muren breken en vandaag bedraagt dit percentage nog maar 22,9 procent. Toch bestaat er nog enige aarzeling in het toevertrouwen van een managementfunctie aan een vrouw. Als een vrouw mag leidinggeven, komt het vaker voor dat zij in dezelfde functie wordt bijgestaan door een man dan omgekeerd. Vooral in technische en in leidinggevende functies als gedelegeerd bestuurder en algemeen directeur is dat het geval. 36,5 procent van de vrouwelijke gedelegeerd bestuurders heeft een mannelijke evenknie, terwijl slechts 26 procent van de mannelijke gedelegeerd bestuurders zijn zitje moet delen.

Exclusieve vrouwenbedrijven zijn in de meeste gevallen eenmansbedrijven. “Dat wijst erop dat steeds meer vrouwen het heft in eigen handen nemen en een eigen zaak opstarten,” licht onderzoeker en professor Dries Berings van Ehsal toe. “Trouwens, hoe kleiner het bedrijf, hoe meer kans om er een vrouwelijke manager aan te treffen.”

Wie op zoek is naar een vrouwelijke manager, kan best eens gaan speuren in KMO’s die tussen vijf en tien personen tewerkstellen (zie grafiek 2: Hoe kleiner het bedrijf, hoe meer kansen voor vrouwen). Net als in de grote beursgenoteerde Amerikaanse ondernemingen neemt het aandeel vrouwen in de grotere ondernemingen wel toe (zie grafiek 3: Grote ondernemingen worden vrouwelijker). Alleen in bedrijven met meer dan 5000 werknemers vertegenwoordigen vrouwen slechts 7,3 procent van het management, tegenover 9,5 procent in 2000. Ingrid Lieten, de topvrouw van De Lijn en op basis van Trends-onderzoek tot driemaal toe verkozen tot ‘machtigste zakenvrouw van Vlaanderen’, heeft 6813 personeelsleden onder haar hoede. De machtigste directieleden, Bridget Cosgrave en Astrid De Lathauwer, werken bij Bel-gacom, een bedrijf dat meer dan 16.000 werknemers telt.

Kloof tussen vrouwelijke en mannelijke beroepen vergroot

Clichés worden graag ontkracht, maar in praktijk toch vaak bevestigd. Vrouwen kiezen nog steeds (en steeds meer) voor zachtere beroepen in zachtere sectoren. Waar een vrouw is, is een weg voor een nieuwe vrouw. ‘Vrouwvriendelijke’ functies en sectoren worden steeds meer bemand door vrouwen en het aandeel vrouwen in ‘mannelijke’ beroepen en sectoren stijgt veel minder snel of daalt. Zo wordt de kloof tussen de twee werelden alleen maar groter,” merkt Berings op.

Functies in de administratie, de marketing en het personeelsbeleid vielen enkele jaren geleden erg in de smaak bij vrouwen. Weinig veranderde daarin (zie grafiek 4: Vrouwen komen vooral in administratieve en boekhoudkundige functies terecht). Ook omgekeerd geldt dezelfde evolutie: het geringe aantal vrouwelijke bedrijfsleiders, commercieel directeurs en technische managers nam nauwelijks toe. Dat bevestigt het jaarlijkse Trends-onderzoek naar de topvrouwen: vorig jaar telden we maar 31 vrouwelijke bedrijfsleiders in de duizend grootste Belgische bedrijven; het jaar daarvoor slechts één minder (zie ook onze Trends-website, waar u de hitparade met de 75 machtigste vrouwen in Vlaanderen nog eens kunt inkijken).

In één functieomschrijving noteren we zelfs een daling: de informatici. Blijkbaar hebben meer vrouwen dan mannen na de hippe ICT-jaren een afkeer gekregen van de nieuwe technologie.

In geen enkele functieomschrijving zwaaien vrouwen volledig de plak. Het grootste percentage vrouwelijke managers is tewerkgesteld in de administratie, maar met een vertegenwoordiging van 47 procent moeten ze nog steeds de duimen leggen voor hun mannelijke evenknie.

Ook sectoraal gemeten zijn de mannen nog steeds de baas. In geen enkele sector zijn er meer vrouwelijke managers aan de slag dan mannelijke. Vrouwen moeten over een goede talenknobbel beschikken, want in de sector van de vertaalbureaus noteren we met 46,1 procent de grootste vertegenwoordiging vrouwen (zie grafiek 5: In welke sectoren zwaaien vrouwen de plak?). Diamanten blinken misschien aan de hals en de vingers van de dames, maar in de sector zelf hebben ze met 7,9 procent vertegenwoordiging niets in de pap te brokken.

Milieu en intercommunales zijn opvallende groeisectoren, de bank- en verzekeringssector en de ICT blijven achterophinken (zie grafiek 6: In welke sectoren zijn de vrouwen aan een inhaalbeweging bezig?). Het Trends-onderzoek naar de machtigste zakenvrouwen nuanceert dat beeld enigszins: vorig jaar werkten drie van de dertig machtigste gedelegeerd bestuurders en zes van de twintig machtigste directieleden in de financiële sector (met Marie-Claire Pletinckx bij Fortis Bank Verzekeringen als absolute topper). Ook de ICT-sector was goed vertegenwoordigd, met twee gedelegeerd bestuurders en acht directieleden. Blijkbaar slagen sommige topvrouwen er dus toch wel in om in moeilijke sectoren door te stromen. Alleen kunnen ze maar weinig andere vrouwen op sleeptouw nemen. Het is eenzaam aan de top, zeggen ze dan. Vrouwelijke managers mogen dit nog steeds letterlijk nemen.

An Goovaerts

In 2000 was 26,6 procent van de bedrijven nog een zuiver mannenbastion. Vandaag bedraagt dat percentage nog maar 22,9 procent.