SLECHTE VERLIEZER

Je kon er echt niet naast kijken. Op zaterdagavond veegde eerste minister Jean-Luc Dehaene de peiling, uitgevoerd in opdracht van de VRT en De Financieel-Economische Tijd nog van tafel. Daaruit kwam naar voren dat CVP en SP flink op hun donder zouden krijgen en dat VLD en vooral Agalev fors zouden winnen. We weten ondertussen wat zulke peilingen waard zijn, was de hoofdtoon van Dehaenes norse commentaar. Maar toen hij zondagavond werd geconfronteerd met het fiasco, diepte Dehaene plots die opiniepeiling op om aan te tonen dat alleen maar die verdomde dioxine-affaire hem en zijn partij de das had omgedaan.

Het is uitgerekend die houding die Dehaene – en dat geldt overigens ook voor SP-boegbeeld Louis Tobback – echt heeft genekt. Bert Anciaux omschreef het als de arrogantie van de macht: de willekeurige manipulatie van de agenda en de gegevens, het openlijk misprijzen voor de publieke opinie en het verlangen om in besloten kring de zaken te bekonkelen.

Het valt te begrijpen dat het beleid niet altijd op straat of voor de camera’s kan worden gevoerd, maar Dehaene & Tobback liepen de jongste jaren volledig de verkeerde weg op inzake de vertolking van dat beleid naar de bevolking. In het geval van Dehaene viel er nog wel wat te zeggen voor de inhoud van zijn beleid, maar met de manier waarop ging de man compleet uit de bocht, zeker inzake de aanpak van de dioxinecrisis. Dehaene handelde steeds vaker alsof hij aan niemand nog verantwoording hoefde af te leggen. De rekening daarvoor is ongemeen gepeperd.

Bovendien valt op de inhoud van het Dehaene-beleid toch ook wel een en ander af te dingen. Beseft Marc Van Peel wel wat een modderfiguur hij sloeg toen hij zondagavond kreet dat hij persoonlijk de uitslag “onrechtvaardig” vond, gezien het “beleidspalmares” van zijn partij? Zelfs op het vlak van de begroting – hét paradepaardje van roomsrood – scoorden de regeringen-Dehaene veel minder goed dan algemeen wordt aangenomen. Hetzelfde geldt inzake handhaving van de concurrentiekracht (zie ook Economie & Strategie, p. 24). Het heeft dan ook geen zin een discussie te beginnen over evidente mislukkingen als het serieus opvijzelen van de tewerkstelling.

Door alles nogal simplistisch op de nek van de kippen en de dioxine-affaire af te schuiven, toonden de CVP-tenoren zich slechte verliezers. Enkel Stefaan De Clercq, Mark Eyskens en enkele jongeren zoals Raf Vermeire konden de moed opbrengen om aan te geven dat er meer fout zat dan het dioxine-incident. In dit opzicht toonden de SP’ers zich waardiger verliezers. Wie de uitslag analyseert, kan niet anders dan concluderen dat er veel meer aan de hand is dan enkel de dioxine, zo wist Johan Vande Lanotte.

Hoe moet het nu verder? De knopen die een informateur of een formateur moet ontwarren, zijn niet van de minste. Op één absolute zekerheid kan men voortbouwen: de VLD wil zowel regionaal als federaal regeren. De kans dat de VLD VU-ID op sleeptouw neemt, is zeer groot. Een quasi-zekerheid is dat de SP wil herbronnen in de oppositie. Voor de rest overheersen de vraagtekens, niet het minst bij de CVP. Komt er een grondige personeelsvernieuwing of blijft het beperkt tot de (voorlopige) terugtreding van Jean-Luc Dehaene? Is het, met de machtshongerige belangengroepen als Boerenbond, ziekenfonds en vakbond op de achtergrond, überhaupt denkbaar dat deze partij een oppositiekuur zou overwegen?

Misschien wel de grootste onzekerheidsfactor situeert zich bij Agalev. Hoe groot is de regeerhonger van de groenen? Behoorlijk groot, zo viel uit de eerste commentaren van Mieke Vogels op te maken. Gaat zij ervan uit dat het lot haar partij dermate gediend heeft dat een herhaling van de huidige score sowieso erg moeilijk wordt? Dan kan men, in een wat cynische politieke logica, beter het ijzer smeden nu het heet is en niet op één toegeving zien om in de regering te geraken.

Agalev in de Vlaamse en/of federale regering doet meteen enorme problemen rijzen. Gaan de groenen dan consequent Landbouw en Milieu opeisen? Is dit bespreekbaar voor de CVP? Laat de partij het frivole maar onhaalbare idee van de 30-urenweek vallen? Slikt Agalev een voorwaardenloze lastenverlaging voor het bedrijfsleven? Het federale verbond met Ecolo maakt de positie van Agalev voor de (in)formateur nog delicater.

De uiterst ingewikkelde politieke situatie van na 13 juni vormt alvast geen al te goed nieuws voor de publieke financiën van België. De periode dat we konden teren op internationaal gedreven renteverlagingen om het financieringstekort van de overheid naar beneden te halen, lijkt stilaan voorbij. In de loop van dit jaar zal het primaire overschot, d.i. het saldo van de overheidsrekeningen exclusief de rentelasten, met 40 miljard oplopen. De winnaars van 13 juni hebben het allemaal, VLD inclusief, over de noodzaak van een “ander beleid”. Beseffen zij voldoende dat geld dat ze bijkomend willen uitgeven per definitie eerst elders zal moeten worden bespaard?

JOHAN VAN OVERTVELDT

Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier

Partner Content