Slacht die heilige koe

Het spaarboekje staat weer in het oog van de storm. Minister van Financiën Johan Van Overtveldt (N-VA) riep een clubje van financiële experts in het leven, om voorstellen te doen die de Belgische financiële sector robuuster en competitiever moeten maken. De experts hebben het fiscale voordeel op spaarrekeningen ter discussie durven te stellen. Ze deden uiteraard ook andere aanbevelingen, maar die herinnert niemand zich meer. Het spaarboekje ging met alle aandacht aan de haal.

Zoals gebruikelijk schoot politiek België in een kramp. Nochtans staan de financiële experts niet alleen met hun aanbeveling. De OESO, de Nationale Bank van België, academici, economen en de Europese Commissie gingen hen voor. Van de politici durfde enkel minister van Financiën Koen Geens (CD&V) in 2013 zo’n voorstel te opperen. Zijn naïeve ballonnetje werd sneller uit de lucht geschoten dan hij het voorstel kon toelichten. Meteen merkte de toen nog onervaren minister dat het spaarboekje een politieke no-gozone is.

Sinds enkele jaren wordt kapitaal fiscaal zwaar aangepakt. Vrijstellingen worden afgeschaft, beursheffingen gaan door het dak en de tarieven van de roerende voorheffing stijgen in een verschroeiend tempo. In de voorbije vijf jaar klom het belastingtarief voor intresten van 15 tot 21 procent, daarna tot 25 procent en nu tot 27 procent. Dat is een belastingverhoging met 80 procent. Alle beleggingen delen in de klappen, enkel het spaarboekje wordt keer op keer gespaard. Zo blijft de belastingvrijstelling van 1880 euro (voor een gezin 3760 euro) overeind. Daarbovenop geniet het spaarboekje een voordeeltariefje van 15 procent in plaats van de normale 27 procent. Burgers die frauderen met meerdere spaarboekjes, wordt geen strobreed in de weg gelegd.

In die omstandigheden moet je een masochist zijn om in andere rentedragende producten te beleggen, zoals obligaties, kasbons of termijnrekeningen. Maar de fiscale clementie heeft ook belangrijke economische en financiële gevolgen. Een transgalactische hoeveelheid van 250 miljard euro is naar de Belgische spaarboekjes gestroomd. Veel banken doen met dat geld niet wat ze moeten doen: geld lenen aan de bedrijven en de gezinnen. Er zou zelfs 90 miljard euro zijn versluisd naar buitenlandse in plaats van naar binnenlandse projecten. Daarmee stelt België zich op als een financieel derdewereldland. Buitenlanders komen hier goedkope cash delven, om er elders investeringen mee te financieren.

Zo’n fiscaal beleid zaagt volgens de experts aan de poten van onze financiële sector. Dat doet het fiscale beleid overigens wel vaker. De opeenvolgende verhogingen van de belasting op beursverrichtingen hebben Belgische beursplatformen als Keytrade en Bolero uit de markt geprijsd, ten voordele van buitenlandse platformen als DeGiro, Interactive Brokers en Binck Nederland. Ook in de nieuwe speculatiebelasting zitten elementen van fiscale nestbevuiling. België wil de speculatieve meerwaarden van buitenlanders ook belasten. Die wordt al belast in zijn land van zijn woonplaats, zodat hij een dubbele belasting betaalt. Maar zover laat die buitenlander het niet komen: hij sluit zijn Belgische rekening gewoon af. Zo wordt weer een stukje Belgische economische activiteit in de financiële sector vernietigd.

Boven op de aanbevelingen van de financiële experts durf ik nog een suggestie te doen: onderzoek voor elke fiscale maatregel wat de impact is op de Belgische financiële sector. Ga praten met de stakeholders en probeer mee te denken om hun concurrentiepositie te verbeteren. Niet om hen fiscale snoepjes te geven, wel om ervoor te zorgen dat ze met gelijke wapens aan de start staan.

De suggestie van de financiële experts is het ideale moment om de heilige koe te slachten en het spaarboekje fiscaal te behandelen zoals elk ander spaarproduct. De spaarders zullen daar amper wat van merken. De rendementen zijn flinterdun, de belasting erop dus ook. Meteen kan de regering werk maken van de taxshift, want ze kan de vrijgekomen marge door de afschaffing van de vrijstelling gebruiken om de belasting op arbeid te verlagen. Iedereen winnaar!

De auteur is advocaat van Rivus en professor aan de Faculteit Economie en Bedrijfswetenschappen van de KU Leuven en de Fiscale Hogeschool.

ANTON VAN ZANTBEEK

Behandel het spaarboekje fiscaal zoals elk ander spaarproduct. De spaarders zullen daar amper wat van merken.