SCHANDALEN BIJ ABOS

DE JUISTE ANALYSE ?

Er werken 250 vrouwen in een pruikenatelier in Bali dat met Belgische ontwikkelingshulp werd opgestart. In Trends van 28 maart ’91 bestempelde Dr. Paul Guelinckx, plastisch chirurg aan het Brandwondencentrum van de KU-Leuven, deze haarprothesen als “indrukwekkend”. Volgens De Morgen (die in een tweede artikelenreeks een aantal misbruiken met Belgische ontwikkelingsgelden opwarmt) verrichten de meisjes “in hemeltergende omstandigheden en gammele hutjes” een soort slavenarbeid.

Over het toekennen van 5 miljoen Abos-steun aan dergelijke “projecten” valt zeker te discussiëren zoals trouwens over een eerdere aanklacht over ontwikkelingshulp aan een fabriek voor het maken van draaibanken, eveneens in Indonesië. Dat “Indonesië niet echt een toonbeeld is van democratie” doet niet echt ter zake : als men dit criterium consequent zou toepassen, komen alleen de Oeso-landen nog voor Abos-steun in aanmerking (is Vietnam soms een toonbeeld van democratie ?).

Wat de draaibankenfabriek betreft, meldde De Morgen dat “de draaibanken in Indonesië staan te verroesten”. Dat is onjuist : uit onderzoek ter plaatse blijkt dat PT IMPI in Cilegong (West-Java) ook vandaag draaibanken produceert op basis van de met Belgische ontwikkelingssteun gefinancierde licenties en machine-onderdelen van Mondiale’81 in Vilvoorde.

Over medewerking van Belgische bedrijven aan de thermische centrale van Gressik wordt smalend gezegd dat “weinig te merken is van gebrek aan stroom op Java”. Het getuigt van onwetendheid over de energiebehoeften van dit land : het elektriciteitsverbruik (privé en industrie samen) stijgt jaarlijks met 40 %. Afgezien daarvan wordt in het Gressik-contract voorbijgegaan aan de 3 miljard leveringen uit België, en later een bijkomende 1,5 miljard dus nogmaals tewerkstelling in ons land die voorvloeiden uit een Japanse financiering (zie Trends van 7 oktober ’93).

De pruikenmaaksters in Bali zijn gelukkig met hun job. “Als je het loon van een ongeschoold arbeider in België wil vergelijken met dat van deze meisjes, is daar nog een flinke inhaalbeweging te maken. Maar is dat uitbuiting ? Men vergelijkt appelen met peren,” zegt André Geerts in Ubud, Bali. Geerts begeleidde als adviseur bij BKPM, het Indonesische ministerie voor Investeringen, het dossier. “Er wordt nu gewerkt in een keurige fabriek,” voegt hij eraan toe. “Dat de verkoopprijs in Antwerpen het tienvoud is van de kostprijs in Bali zal wel. Maar is dat ook niet het geval met confectie, speelgoed en elektronica uit lagelonenlanden ? Is men soms zó wereldvreemd ? De doelstelling van het Fonds voor kmo’s was tewerkstelling creëren dat is gebeurd ; opleiding te geven er gingen vijf vrouwen daarvoor naar Antwerpen en kleine Belgische bedrijfjes helpen opstarten.”

Andere bedrijven die steun genoten, Vyncke, Alsico, Neos en Decor Art, zorgen inmiddels voor tewerkstelling en lokale productie met uitzondering van Decor Art (dat na drie jaar zijn atelier overbracht naar Slovakije “omdat de lonen daar nóg goedkoper zijn, de afstanden korter en de afwerking beter”). Alleen het kledingatelier van Alsico kwam niet van de grond omdat de verantwoordelijke voortijdig overleed (het Fonds beschikte over jaarlijks 11,5 miljoen voor directe steun aan joint ventures).

Er zijn heel wat vraagtekens te plaatsen bij ontwikkelingssamenwerking, zoals die de voorbije 35 jaar aanleiding gaf tot misbruiken. Ook de vakbonden zagen graag een overeenkomst via Abos met Indonesië voor licentie-overeenkomsten en levering van machine-onderdelen om zo Mondiale in Vilvoorde te redden. En er doen inderdaad geruchten de ronde dat de Nederlander Theo Zantman een deel van het geld voor het pruikenatelier heeft “afgevoerd” voor andere doeleinden. Als dat zo is, rijzen vooral vragen over de efficiëntie van plaatselijke controles door Abos of het ministerie van OS zelf. Daar luidt het dat “de dienst vreselijk onderbemand is en niet elk dossier in de details kan opvolgen”. Een zwak argument.

Met manifeste onjuistheden en scandalitis komt men echter niet verder. Evenmin met een wereldvreemde en dogmatische benadering van het Abos-dossier. Ook het parlement bleef in gebreke. Volgt dat parlement trouwens wat er met de hulp aan Zaïre gebeurt ? Of is het alleen maar een kwestie van aan ongeduldige ngo’s hun geprivilegieerd “werkterrein” terug te bezorgen en tegemoet te komen aan de drang tot zelfbevestiging van een aantal hoogleraren in België ?

HAARSPECIALIST THEO ZANTMAN Een haarprothese is iets anders dan een pruik.