Schaf de automatische indexering af

In de wiskunde zijn er nog zekerheden. 1+1=2 bijvoorbeeld. In het sociaal overleg bestaan dit soort onbetwiste zekerheden niet. Dinsdag maakte de Centrale Raad voor het Bedrijfsleven (CRB) de nieuwe cijfers bekend over de loonhandicap van onze bedrijven tegenover de buurlanden Nederland, Frankrijk en Duitsland. In 1996 werd de loonnorm ingevoerd, die onze lonen in de pas moet houden met die van de buurlanden. Tussen 1996 en eind 2006 heeft België toch nog een verlies van 1,2 % opgetekend. Eind 2008 zou dat nog slechts 0,4 % worden. Een uitstekende prestatie.

Maar zoals gezegd, één plus één is niet altijd twee. Ten eerste heeft de Oeso nieuwe cijfers in voorbereiding waaruit zou blijken dat de huidige loonnorm (5 % voor de periode 2007-2008) met 0,3 % overschreden zou worden. En dan is er een tweede boosdoener: de inflatie. Die zou dit en volgend jaar 0,5 % hoger uitvallen dan eerder verwacht. Conclusie: de loonhandicap daalt niet tot 0,4 %, maar stabiliseert op 1,2 %.

Die impact van de hogere inflatie is geen verrassing. De voedingsprijzen stijgen door de duurdere grondstofprijzen en de olie gaat door het dak van 100 dollar. Het zijn twee tendensen die niet snel van het toneel zullen verdwijnen. Olie wordt meer en meer een schaars product en de prijs blijft onderhevig aan tal van conflicten zoals in Irak. Veel specialisten zeggen dat 100 dollar verre van een eindpunt is. Ook de grondstofprijzen voor voedingsproducten zullen niet snel weer gaan dalen. De twee dossiers zijn trouwens met elkaar verbonden. Door de druk om op termijn olie te vervangen door alternatieve energiebronnen wordt er op grote schaal geïnvesteerd in koolzaad. Daardoor wordt de landbouwoppervlakte voor voedingsgrondstoffen schaarser. Bovendien stijgt de vraag, onder andere omdat Chinezen veel meer vlees beginnen te eten (waarvoor meer graan nodig is).

De inflatie is dus terug van weggeweest. Waarom is dit slecht nieuws voor België? Omdat we het enige land zijn waar die inflatiestijging onmiddellijk wordt doorgerekend in de lonen. “Met dank” aan de automatische indexering. In het verleden heeft men dat proberen op te vangen met de zogenaamde all-inakkoorden. Dat zijn collectieve arbeidsovereenkomsten die een mechanisme bevatten waardoor onverwachte inflatiestijgingen geneutraliseerd worden. Het leek een goede oplossing te zijn om de heilige koe van de automatische indexering te behouden, maar de funeste gevolgen ervan te beperken. Maar door een groeiend verzet bij de vakbonden trappelt het systeem van de all-ins ter plaatse. Ook dat blijkt uit het net voorgestelde CRB-rapport. Eén sector is van het systeem afgestapt, drie hebben het ingevoerd. Wezenlijk is er niet veel veranderd. De verzamelde werkgeversorganisaties hebben dinsdag gepleit voor meer dwingende afspraken.

Als je A zegt, moet je ook B zeggen. Wat zijn meer dwingende afspraken? Nog meer ingewikkelde systemen die blijkbaar toch niet naar behoren werken? Het wordt tijd dat de heilige koe bij de horens wordt gevat. De automatische indexering is niet meer van deze tijd. Hoe hoger de inflatie oploopt, hoe zwaarder ze zal wegen. Afschaffen dus nu het nog kan, want hoe hoger de inflatie hoe moeilijker dat wordt.

De werkgevers deden hun oproep voor meer dwingende afspraken aan een regering die er nog steeds niet is. Op het moment dat we deze lijnen schrijven, dinsdagvoormiddag, speelt Yves Leterme zijn laatste jokers uit. Op het moment dat u dit leest, kent u het antwoord of de man van Ieper, Joëlle Milquet – de tweede machtigste vrouw in Vlaanderen volgens de Trendsenquête die u op blz. 36 leest – het woordje oui heeft geleerd. 150 dagen is er onderhandeld – rondjes gedraaid is een betere omschrijving – over een nieuwe regering. Een symboolprobleem hypothekeert de maatregelen die er echt toe doen. De Vlaamse en Waalse bedrijven worden niet beter van een gesplitst Brussel-Halle-Vilvoorde of van randgemeenten die al of niet bij Brussel aangesloten worden. De 148 dagen van Martens VIII in 1988 leverden op het communautaire vlak tenminste nog voelbare resultaten: de regionalisering van onderwijs, openbare werken en de nationale sectoren.

Bedrijven worden wel beter van doortastende maatregelen op het vlak van de loonkosten. De loonkostenhandicap die in de jaren tachtig werd opgebouwd, bedraagt vandaag nog steeds 8,4 % (wat schril afsteekt tegen de “gunstige” cijfers van de CRB, die pas vanaf 1996 begint te tellen). Zoals een werkgeversvertegenwoordiger het zegt: “Als atlete Kim Gevaert acht meter achter de lijn moet starten, dan kan ze nooit een 100 meter winnen.” De akkoorden die Yves Leterme tot nu toe heeft bereikt, zetten Kim Ge- vaert niet gelijk aan de startlijn. De begrotingsbesprekingen – als die er nog komen – zullen duidelijk maken dat er weinig ruimte is voor een lastenverlaging. De aankondiging van Leterme om op vier jaar tijd tot 2 % loonkostenverlaging te komen, deed de vakbonden al meteen steigeren. Wie kan het een werkgever straks ten kwade duiden als hij hier de sleutel in de deur omdraait en gaat ondernemen in het buitenland?

de auteur is hoofdredacteur.

Guido Muelenaer